Morgunblaðið - 31.07.2004, Síða 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 31. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MATVÆLAEFTIRLITIÐ í Noregi
hefur sent sjávarútvegsráðuneytinu
bréf þar sem hart er deilt á meðferð
eldisþorsks, bæði við veiðar á honum
og þegar hann er settur í kvíar. Tel-
ur eftirlitið aðferðirnar brjóta í bága
við lög um meðferð á lifandi dýrum.
Sérstaklega er tiltekið að snurvoð sé
ekki heppileg til að veiða þorsk til
áframeldis.
Matvælaeftirlitið hefur kannað
þessi mál víða í norska þorskeldinu.
Það telur notkun snurvoðar við veið-
arnar skaðlega fyrir fiskinn. Stór
hluti þorsksins verði fyrir áfalli og
skaðist af þrýstingi, klemmist. Þá
skorti fiskinn súrefni í mörgum til-
fellum. Að teknu tilliti til þess sé það
ljóst að með veiðum í snurvoð og
dælingu fisksins yfir í kvíar, sé ekki
verið að fara eftir lögum um dýra-
vernd. Það þurfi til dæmis að kanna
á hve miklu dýpi megi veiða fiskinn,
eigi að halda honum lifandi en deilt
er á það að fiskurinn sé veiddur á 200
til 260 metra dýpi. Þegar fiskurinn
sé dreginn af svo miklu dýpi geti
sundmaginn sprungið og augnskað-
ar séu algengir.
Þá er deilt á notkun fiskidælna við
að flytja fiskinn til. Dýrunum, eins
og tekið er til orða í bréfi matvæla-
eftirlitsins, er dælt í gegnum teljara
og flokkara, en heildarmagn fisksins
er ýmist metið eftir vigt eða fjölda.
Stærð röranna sé ekki löguð að
stærð fisksins og skaði þetta hann
því og fylli hann streitu. Dæmi séu
um að 40% þorsks sem veiddur sé til
áframeldis drepist, enda sé stór-
þorski, allt að 15 kílóum, troðið í
gegnum dælurörin. Fyrir vikið sé
mikið af særðum og dauðum fiski í
kvíunum.
Matvælaeftirlitð kallar því eftir
reglum eða lögum um meðferð á fiski
sem veiddur sé til áframeldis og að-
búnað hans.
Leiðigildrur og snurvoð
Engar reglur eru um meðferð á
þorski til áframeldis hér við land.
Hann er ýmist tekinn í snurvoð eða
leiðigildrur. Vaxandi hluti er tekinn í
gildrurnar en við það verður hann
fyrir litlu sem engu hnjaski en líklegt
er að streita geti komið við sögu.
Þorskurinn fer einnig í gegnum telj-
ara og flokkara, sem ekki á að skaða
fiskinn. Nauðsynlegt er að flokka
fiskinn, þannig að fiskurinn í hverri
kví verði sem jafnastur að stærð.
Þannig er minni hætta á að smærri
fiskurinn verði afétinn eða hreinlega
étinn af hinum stærri en ef stærð-
armunurinn er mikill er það töluvert
algengt að sá stærri éti smærri fisk-
inn.
Þorskeldi brot á lög-
um um meðferð dýra?
Norska matvæla-
eftirlitið telur
meðferð á þorski
til áframeldis
varða við lög
„VIÐ þurfum engar reglur um með-
ferð á þorskinum okkar. Við förum
með hann eins og gæludýr og hon-
um líður vel hjá okkur,“ segir Run-
ólfur Guðmundsson í Grundarfirði.
Runólfur hefur umsjón með
áframeldi á þorski hjá sjáv-
arútvegsfyrirtækinu Guðmundi
Runólfssyni á Grundarfirði og er
með mikið af þorski í kvíum.
„Við tökum fiskinn okkar í leiði-
gildrur og snertum hann aldrei fyrr
en við slátrun. Hann syndir bara í
makindum sínum úr gildrunni inn í
kvína í gegnum teljara og verður
ekki fyrir neinu hnjaski. Svo syndir
hann um í kvínni og hámar í sig
loðnuna okkar og vex og dafnar við
ákjósanleg skilyrði, segir Runólfur.
Hann segir að sér þyki Norð-
menn vera farnir að ganga anzi
langt í þessum efnum og spyr; hvað
með laxeldi, svínarækt, alifugla og
svo framvegis?
„Það sem menn eru farnir að
gera við laxinn í ánum er miklu
verra en þetta. Þegar menn veiða
hann, taka hann upp úr á sporð-
inum til að láta taka af sér mynd og
sleppa honum svo aftur og halda að
allt sé í lagi. Þannig er það ekki því
þegar þungum fiski er lyft upp á
sporðinum losna hryggjarliðirnir í
sundur og mænan getur slitnað.
Þorskurinn er eins og gæludýr hjá
okkur. Við fæðum hann og klöpp-
um honum. Við förum vel með
gæludýrin okkar,“ segir Runólfur
Guðmundsson.
Förum vel
með gælu-
dýrin okkar
Morgunblaðið/Hjörtur
Þorskeldi Grundfirðingar fara vel
með eldisþorskinn sinn enda er
hann veiddur í leiðigildru. Runólfur
Guðmundsson klappar hér einum af
„gullfiskunum“ sínum.
ÚR VERINU
HJÁLPARBEIÐNI hópsins sem tal-
ið er að sé týndur á sunnanverðu
hálendinu barst um rás sem Ferða-
félag Íslands notar, en engrar stað-
setningar var getið. Fjarskiptakerfi
Ferðafélags Íslands er byggt upp í
kringum leiðina á milli Land-
mannalauga og Þórsmerkur,
Laugaveginn svokallaða, og af
þeim sökum var í upphafi ákveðið
að senda björgunarsveitir til að
skoða skála á svæðinu og athuga
með hvort eitthvað myndi hafa sést
til tjaldbúða, sem gætu tilheyrt
hópnum.
Ferðafélag Íslands nýtir sér fjar-
skiptatækni til þess að hafa sam-
band við skálaverði og fer það eftir
atvikum hvort um er að ræða GSM
síma, NMT síma eða VHF tal-
stöðvar að sögn Ingunnar Sigurð-
ardóttur, skálafulltrúa hjá Ferða-
félagi Íslands. Hún segir að
samband á svæðum sé misgott eðli
málsins samkvæmt, t.a.m. næst
ekki símasamband inni á Fjallabaki
syðra en þar fara öll fjarskipti í
gegnum talstöðvar. Aðspurð um
hvernig samskiptum skálavarða við
skrifstofur félagsins er háttað segir
hún að félagið sé í samskiptum við
verðina daglega. Engir fastir tímar
séu ákveðnir fyrirfram, hvenær
skuli haft samband. „Þetta er nátt-
úrulega spurning um hvenær skála-
verðir hafa lausa stund frá sínum
störfum,“ segir Ingunn og að allur
gangur sé á því hver hefur sam-
band við hvern. „Við náttúrulega
notum hana [talstöðina] ekki nema
til þess að afgreiða ákveðin mál,“
segir hún. Allt verði að spilast eftir
því hvernig aðstæður séu hjá vörð-
unum. Ingunn segir að skálaverð-
irnir fylgist mjög vel með þeim
ferðamönnum sem séu á ferðinni og
á leið í ákveðna skála, þannig að
það sé vitað að allir ferðamenn hafi
skilað sér í skálana.
Ferðafélagið Útivist hafði sömu
sögu að segja varðandi það hvernig
fjarskiptasamband leiðsögumenn
hafa en þeir treysta einnig á GSM-
síma, NMT-síma og talstöðvar eftir
atvikum. Ekki sé fyrirfram ákveðið
að hafa samband við skrifstofu eða
aðila á bækistöðvum félagsins. T.d.
viti allir af öllum uppi á Fjallabaki
og vel sé fylgst með umferð á svæð-
inu. Fjarskiptatækin séu fyrst og
fremst öryggisbúnaður sem sé not-
aður í neyð.
ÁKVEÐIÐ var að leita til þrautar í
gær að hópi 20 Frakka á fimmtudag,
en Frakkarnir áttu að hafa veikst af
matareitrun. Beri það ekki árangur
verður leit hætt. Ákvörðunin var tek-
in á fundi í hádeginu í gær þar sem
viðstaddir voru þeir aðilar sem
stjórnað hafa leitaraðgerðum síðustu
tvo daga. „Við ætlum að ljúka þeirri
leit sem var skipulögð í dag,“ sagði
Kjartan Þorkelsson, sýslumaður á
Hvolsvelli, í samtali við Morgunblað-
ið í gær. Hann segir að eftirgrennsl-
an verði haldið áfram en ekki skipu-
lögð leit nema frekari upplýsingar
komi fram. „Þetta er búin að vera
umfangsmikil leit,“ sagði Kjartan og
tók undir það að málið væri hið und-
arlegasta.
Skipulögð leit staðið
frá því á fimmtudag
Stjórn aðgerða hefur nú verið flutt
til Ríkislögreglustjórans og Lands-
stjórnar björgunarsveita. Í tilkynn-
ingu frá stjórnendum leitaraðgerða
kemur fram að samband hafi verið
haft við fjölda ferðaþjónustuaðila auk
margra sem hafi verið á ferð um há-
lendið. Enginn þeirra hafði orðið var
við hópinn. Skipulögð leit hefur stað-
ið frá hádegi á fimmtudag um allt
sunnanvert hálendið, farið hefur ver-
ið í skála, slóðar eknir, gil skoðuð,
þekktir tjaldstaðir skoðaðir og aðrir
líklegir staðir. Að leitinni hafa komið
25 björgunarsveitarbílar, 120 leitar-
menn, starfslið lögreglu auk þyrlu
Landhelgisgæslunnar. Vill lögreglan
beina því til almennings að gera lög-
reglu viðvart í síma 112 með upplýs-
ingar sem gætu átt við í þessu máli.
Samkvæmt upplýsingum frá
Slysavarnafélaginu Landsbjörg var
leitað á fimmtudagskvöld á sunnan-
verðu hálendinu, allt frá Hvanngili í
austri að Langjökli í vestri. Færðist
leitarsvæðið vestar seint í fyrrakvöld
eftir að kortlagt hafði verið það svæði
sem talið er að fjarskiptin hafi getað
komið frá, en fyrir því voru þær upp-
lýsingar að kallið heyrðist vel í
Reykjavík og þá ekki eingöngu hjá
Ferðafélagi Íslands. Þá heyrðist kall-
ið í bíltalstöð við Þórisvatn. Þetta er
talið til merki þess að kallið hafi farið
um VHF-endurvarpa í Bláfjöllum.
Flugbjörgunarsveitin á Hellu var í
viðbragðsstöðu eftir að hjálparbeiðni
barst frá að því er talið 20 manna
hópi Frakka og karlmanns sem fór
fyrir hópnum og talaði íslensku. Sá
maður kallaði í talstöð á rás sem
Ferðafélag Íslands notar og heyrði
einn af starfsmönnum félagsins
hjálparbeiðnina. Þegar starfsmaður-
inn kallaði til baka og bað um stað-
setningu komu engin svör.
Leitarskilyrði slæm
„Það er búið að fara í alla skála og
keyra alla vegi og það er enginn
neinu nær,“ segir Valgeir Elíasson,
upplýsinga- og kynningarfulltrúi
Landsbjargar. Hann segir leitarskil-
yrði hafa verið slæm þannig að þyrla
Landhelgisgæslunnar hefur ekki náð
að nýtast sem skyldi. Þyrlan fór hins
vegar af stað í fyrradag og kallaði og
kallaði á þeirri tíðni sem talið er að
neyðarboðið hafi borist á.
Í fyrradag höfðu björgunarsveitir
Slysavarnafélagsins Landsbjargar
frá Rangárvallasýslu og Vestur-
Skaftafellssýslu leitað á landsvæðinu
allt frá Jökulheimum og Skaftár-
tungum í austri að Þjórsá í vestri án
árangurs. Björgunarsveitarmenn
fóru í skála á svæðinu og keyrðu veg-
arslóða í von um að verða einhvers
vísari um hvaða hópur hefði verið á
ferðinni. Klukkan 22 voru kallaðar út
björgunarsveitir í Árnessýslu og við
það færðist leitarsvæðið meira í vest-
ur og var leitað allt að Bláfelli og
Hvítárnesi. Hátt í 50 björgunarsveit-
armenn á 10 björgunarsveitarbílum
tóku þátt í leitinni í fyrradag. Fjölg-
aði þeim umtalsvert eftir útkall
björgunarsveita í Árnessýslu, en fyrr
um daginn hafði verið kallað eftir öll-
um björgunarsveitum Landsbjargar
í Rangárvallarsýslu.
Um 120 manns á 25 bílum og þyrla Landhelgisgæslunnar leituðu að ferðamannahópi í gær
Hætta skipulagðri leit
Leitað áfram ef
nýjar upplýs-
ingar koma fram
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Kristín Waage (t.v.) og Bryndís Harðardóttir, formaður svæðisstjórnar björgunarsveita í Vestur-Skaftafellssýslu,
voru í stjórnstöð Björgunarsveitarinnar Víkverja í Vík í Mýrdal meðan á aðgerðunum stóð.



    













  
 



 



Talstöðvar
nauðsynleg
öryggistæki