Morgunblaðið - 11.09.2004, Blaðsíða 29
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. SEPTEMBER 2004 29
VAL Í ÆÐSTU embætti þjóð-
arinnar er með mikilvægari ákvörð-
unum ráðherra sem mikilvægt er að
teknar séu á málefnalegum grunni.
Svo virðist sem persónuleg kynni,
úr pólitísku starfi eða samstarfi inn-
an stjórnsýslunnar skipti veiga-
miklu máli við val í embætti ráðu-
neytisstjóra á Íslandi. Þótt
varhugavert sé að alhæfa verður
ekki séð að starfsreynsla (seniority)
hafi vegið þungt (að undanskildu ut-
anríkisráðuneytinu sem hefur all-
nokkra sérstöðu innan Stjórn-
arráðsins). Menntun eða sérhæfing
í stjórnsýslu eða málefnum ráðu-
neytisins virðist ekki heldur skipta
jafnmiklu máli og víða annars stað-
ar.
Tortryggni almennings gagnvart
ráðningum og skipunum er eðlileg í
ljósi þess að pólitískar ráðningar og
fyrirgreiðslupólitík hefur verið ráð-
andi í íslenskri stjórnsýslu allt frá
stofnun Stjórnarráðsins, þótt líkur
séu á að dregið hafi úr slíkum
vinnubrögðum. Tortryggni sem
skapast hefur í kringum skipanir
ráðuneytisstjóra stafar einnig af því
hvernig staðið er að ráðningaferl-
inu. Feluleikur í kringum auglýs-
ingar á embættum er ekki til þess
að auka traust almennings og skap-
ar efasemdir um að vinnubrögð séu
með eðlilegum hætti og grunsemdir
um að ráðherra sé þegar búinn að
velja sinn kandidat í embættið.
Þessi aðferðafræði virðist hafa leitt
til þess að afar fáir sækja um þessi
æðstu embætti Stjórnarráðsins.
Ef sú er raunin að ráðherra (eða
pólitískir samstarfsmenn hans) velji
í embætti ráðuneytisstjóra ekki ein-
göngu á grundvelli reynslu, hæfni
eða þekkingar er ljóst að embættið
er ekki „faglegt“ heldur pólitískt.
Þar af leiðandi verður að breyta
stjórnskipulegri stöðu embættisins í
samræmi við það. Ekki verður bæði
sleppt og haldið.
En hvaða valkostir eru fyrir
hendi? Þrjár leiðir koma til álita
sem allar geta skýrt skilin milli
„pólitískrar“ forystu og faglegrar.
* Óbreytt fyrirkomulag en ráðu-
neytisstjóri hætti störfum um leið
og ráðherra. Þessari leið svipar til
fyrirkomulags á flestum stjórn-
sýslustigum í Bandaríkjunum, þar
sem æðstu stjórnendur eru pólitískt
ráðnir en fara úr embætti um leið
og ráðherra. Gallinn við þetta fyr-
irkomulag felst í að mikilvæg þekk-
ing og reynsla geta farið forgörðum
við ráðherraskipti en meginkostur
hennar er að pólitísk skilvirkni er
betur tryggð en í öðrum kerfum.
* Pólitísk forysta verði styrkt
með því að bæta við pólitískt skip-
uðum yfirmanni ráðuneytis sem hafi
fullt boðvald yfir embættismönnum
þess en jafnframt sé starfandi fag-
legur yfirmaður sem sé æðsti mað-
ur stjórnsýslunnar. Þetta fyr-
irkomulag tíðkast í Noregi og
Svíþjóð. Þannig var 1947 sett á
laggirnar í Noregi sérstakt embætti
„statssekretær“ til að styrkja póli-
tíska forystu ráðuneytanna sem þá
var talið nauðsynlegt til að vega upp
á móti öflugu embættismannakerfi.
Starfstími „statssekretær“ er sá
sami og ráðherra. Æðsti embætt-
ismaður/menn ráðuneytisins (í Nor-
egi departementsråd og í Svíþjóð
expeditions- og rättschefen – oftar
en ekki tveir eða jafnvel fleiri) sinn-
ir daglegum stjórnsýsluverkefnum
og er skipaður með faglegum hætti.
Kostur þessarar leiðar er að með
því er pólitísk forysta efld án þess
að það komi niður á
styrk embættis-
mannakerfisins. Galli
aðferðar felst í hættu á
að skörun verði milli
ábyrgðarsviðs þessara
æðstu stjórnenda.
* Ráðuneytisstjórar
verði eingöngu skip-
aðir á grundvelli hæfni
(„merita“) þar sem
tekið yrði tillit til fag-
legrar þekkingar,
stjórnunarreynslu og
annarra þátta sem
skilgreindir væru til
hlítar og væru opinberir. Það virðist
vera almenn skoðun
fræðimanna að í Dan-
mörku sé slíkt fyr-
irkomulag í gildi,
þ.e.a.s. ráðherra skipi
ráðuneytisstjóra fyrst
og fremst á grundvelli
faglegra þátta en ekki
pólitískra. Ástæðan er
m.a. sú samstöðuá-
hersla sem einkennir
dönsk stjórnmál. Ef ís-
lenskir ráðamenn færu
þessa leið gæti verið
skynsamlegt að sér-
stök ráðninganefnd,
sérfræðinga svo sem þekkist í Bret-
landi, hefði með mat á umsóknum
að gera og gæfi ráðherra álit. Með
þessari leið verður pólitísk forystu
ráðuneyta hins vegar ekki jafn öflug
og með leiðum 1 og 2.
Eins og kemur fram hér að ofan
hafa allar þessar leiðir sína kosti og
galla. Allir hafa þær þó kosti um-
fram núverandi fyrirkomulag. Við
hæfi væri á aldarafmæli Stjórn-
arráðsins að stjórnvöld færu af stað
með endurskoðun á skipulagi og
starfsháttum Stjórnarráðsins, þar
sem m.a. yrðu skoðaðar úrbætur við
skipanir á æðstu embættismönnum
ráðuneyta. Slík heildarskoðun fór
síðast fram fyrir rúmum þremur
áratugum og er því löngu orðin
tímabær.
Um skipanir ráðuneytisstjóra
Ómar H. Kristmundsson fjallar
um skipan embættismanna ’Við hæfi væri á ald-arafmæli Stjórnarráðs-
ins að stjórnvöld færu af
stað með endurskoðun á
skipulagi og starfs-
háttum Stjórnarráðsins,
þar sem m.a. yrðu skoð-
aðar úrbætur við skip-
anir á æðstu embætt-
ismönnum ráðuneyta. ‘
Ómar H.
Kristmundsson
Höfundur er kennari.
Tölvupóstfang: omarhk@hn.is.
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500.
www.flis.is netfang: flis@flis.is
lím og fúguefni
48
140
221
254
255
296
306
315
483
556
561
580
590
705
739
758
939
970
984
996
1086
1128
1155
1179
1190
1240
1289
1344
1373
1472
1561
1783
1825
1827
1838
1873
1983
2068
2182
2183
2280
2354
2377
2421
2430
2502
2513
2670
2691
2741
2779
2860
2925
3110
3122
3255
3313
3383
3475
3654
3723
3753
3774
3807
3849
3864
3919
3950
4010
4045
4135
4158
4210
4333
4338
4531
4538
4656
4663
4725
4784
4808
4865
4887
4937
4951
4996
5027
5029
5092
5096
5213
5227
5385
5436
5507
5533
5544
5597
5610
5661
5683
5779
5824
5825
5976
6041
6046
6232
6244
6269
6473
6515
6542
6551
6557
6625
6695
6842
6862
6911
6917
7066
7279
7348
7355
7384
7413
7569
7614
7728
7884
7900
7931
7933
7936
7941
8001
8024
8039
8115
8116
8215
8263
8310
8341
8473
8501
8515
8526
8549
8573
8618
8793
8844
8876
8878
8908
8942
9021
9078
9145
9247
9272
9327
9424
9454
9684
9720
9740
9754
9870
9893
9928
10019
10122
10149
10196
10293
10324
10377
10399
10457
10508
10514
10732
10783
10800
10954
10994
11015
11057
11064
11088
11180
11193
11218
11326
11332
11359
11423
11466
11507
11516
11555
11561
11562
11564
11663
11664
11876
11902
11911
11943
11951
12078
12154
12173
12185
12289
12360
12376
12384
12417
12418
12461
12489
12531
12568
12578
12642
12670
12825
12830
12959
13153
13225
13276
13331
13345
13503
13551
13693
13813
13845
14007
14061
14072
14117
14120
14154
14185
14228
14253
14325
14353
14415
14417
14520
14535
14538
14602
14720
14799
14801
14807
14822
14852
14871
14932
14946
15060
15078
15169
15509
15726
15776
15918
15963
16008
16048
16075
16152
16206
16282
16393
16441
16538
16550
16556
16559
16590
16737
16755
16769
16823
16835
16878
17034
17145
17215
17238
17283
17416
17427
17460
17522
17624
17743
17768
17806
17824
17965
17972
18027
18037
18085
18122
18144
18232
18292
18347
18352
18421
18457
18459
18508
18517
18523
18535
18762
18777
18822
18829
18849
18963
19091
19116
19258
19266
19374
19415
19420
19438
19498
19500
19511
19567
19727
19873
19949
20094
20101
20198
20256
20282
20292
20382
20401
20427
20441
20454
20461
20463
20490
20506
20540
20563
20578
20732
20758
20769
20773
20799
20803
20826
20922
20936
20939
20988
21324
21432
21433
21539
21712
21784
21843
21870
21890
21916
21918
22019
22098
22196
22254
22268
22315
22345
22349
22388
22418
22483
22511
22517
22630
22705
22719
22746
22893
22898
22939
22995
23116
23157
23236
23302
23327
23508
23525
23547
23562
23584
23587
23675
23732
23767
23810
23826
23858
23861
24019
24101
24184
24200
24203
24235
24258
24447
24474
24538
24543
24553
24568
24696
24766
24785
24881
24911
24939
24944
24967
25070
25072
25188
25194
25235
25422
25453
25485
25516
25567
25599
25693
25714
25887
25909
25950
25972
25986
26012
26096
26101
26131
26161
26187
26201
26221
26267
26312
26337
26357
26402
26413
26428
26468
26566
26595
26628
26640
26647
26667
26693
26742
26813
26855
26857
26865
26871
26886
26991
27139
27217
27278
27279
27325
27343
27347
27443
27554
27571
27628
27792
27832
27886
27961
28000
28096
28146
28264
28284
28293
28346
28383
28439
28468
28469
28509
28522
28525
28533
28671
28672
28746
28798
28856
28867
28872
28950
28953
29017
29093
29121
29169
29191
29296
29340
29393
29395
29439
29447
29564
29588
29603
29648
29718
29720
29814
29818
29820
29881
29911
29941
29957
29975
30092
30111
30186
30428
30440
30481
30509
30547
30551
30552
30574
30618
30630
30657
30678
30715
30801
30805
30822
30832
30892
30953
30998
31184
31296
31379
31402
31419
31433
31500
31530
31566
31570
31638
31772
31842
31899
31900
32021
32037
32113
32132
32168
32190
32194
32199
32228
32230
32260
32293
32457
32627
32643
32672
32688
32721
32835
32920
32954
32974
32981
32999
33141
33332
33491
33565
33582
33605
33623
33810
33903
33955
33957
33992
34057
34105
34177
34209
34471
34476
34481
34645
34770
34818
34828
34914
34919
34975
34982
34994
35004
35068
35108
35115
35116
35159
35274
35317
35361
35364
35383
35392
35427
35651
35823
35837
35889
36010
36031
36041
36119
36145
36188
36237
36261
36279
36292
36440
36487
36520
36589
36648
36655
36698
36733
36750
36870
36878
36881
36882
36937
37000
37018
37070
37079
37107
37118
37125
37282
37395
37461
37462
37504
37637
37675
37720
37721
37734
37829
37988
38077
38140
38169
38225
38234
38254
38306
38327
38393
38473
38576
38632
38721
38722
38775
38898
38913
38919
38943
38970
38983
39151
39220
39235
39251
39367
39376
39538
39862
39869
39893
39935
39943
39983
40120
40125
40139
40273
40463
40472
40524
40553
40847
40865
40889
40945
41027
41050
41114
41181
41222
41256
41318
41319
41326
41351
41405
41489
41563
41565
41637
41714
41722
41742
41757
41861
41875
41960
42025
42071
42087
42138
42150
42173
42211
42300
42381
42453
42466
42599
42718
42729
42742
42768
42787
42883
42894
42972
43008
43094
43161
43174
43322
43347
43382
43397
43407
43421
43790
43802
43876
44022
44031
44034
44164
44177
44251
44263
44375
44382
44398
44413
44436
44545
44574
44575
44581
44692
44713
44731
44872
44941
45024
45058
45114
45251
45257
45375
45397
45423
45426
45458
45495
45517
45665
45821
45864
45877
45925
45988
46034
46064
46143
46270
46325
46355
46443
46488
46549
46626
46687
46700
46735
46764
46823
46878
46887
46960
46972
47017
47019
47058
47104
47151
47235
47286
47381
47461
47573
47610
47631
47737
47783
47805
47809
47842
47861
47908
47984
48043
48044
48226
48256
48415
48508
48512
48539
48588
48628
48713
48766
48905
49084
49143
49249
49275
49298
49371
49420
49423
49439
49499
49505
49528
49604
49654
49732
49745
49765
49840
49923
49979
50050
50065
50195
50233
50335
50492
50725
50830
50854
50889
50905
51047
51120
51128
51164
51187
51200
51229
51411
51417
51456
51595
51662
51804
51858
51910
52021
52050
52051
52135
52151
52172
52205
52394
52495
52536
52564
52575
52577
52638
52651
52792
52923
53015
53053
53095
53141
53189
53205
53297
53460
53466
53683
53708
53740
53754
53816
53854
53862
53933
54021
54056
54186
54257
54357
54397
54481
54546
54596
54721
54789
54812
54822
54826
55259
55286
55324
55331
55400
55585
55602
55678
55682
55750
55823
55850
55889
55941
55970
56052
56123
56146
56158
56202
56274
56287
56316
56374
56506
56525
56570
56571
56615
56903
56944
57011
57028
57129
57147
57158
57224
57225
57237
57303
57331
57369
57374
57383
57434
57435
57560
57611
57664
57759
57803
58112
58139
58145
58183
58189
58243
58375
58397
58446
58451
58478
58526
58539
58576
58616
58631
58669
58675
58676
58825
58847
58884
58906
58908
58932
58939
58960
58963
58977
59004
59057
59255
59320
59364
59383
59449
59615
59646
59661
59685
59735
59748
59763
59765
59776
59777
59858
59861
59969
Vinningaskrá
Í hverjum aðalútdrætti er dregin út tveggja stafa tala og allir eigendur miða sem endar á þeirri tveggja
stafa tölu fá vinning. Vinningurinn á einfalda miða er 4.000 kr. en 20.000 kr. á trompmiða.
Til að spara pláss er tveggja stafa talan aðeins birt í stað þess að skrifa öll vinningsnúmerin í skrána.
Allar tölur eru birtar með fyrirvara um prentvillur.
Kr. 4.000 Kr. 20.000 95
Ef tveir síðustu tölustafirnir í númerinu eru:
53664 53666
2818 24664 43928 44718 57003
Aðalútdráttur 9. flokks, 10. september 2004
Kr. 3.000.000 TROMP
TROMP
TROMP
TROMP
Kr. 15.000.000
Kr. 50.000 Kr. 250.000
Kr. 200.000 Kr. 1.000.000
Kr. 100.000 Kr. 500.000
53665
2868
6176
14166
15598
17051
25051
27026
30171
49642
51000
TROMPKr. 15.000 Kr. 75.000
TROMP