Morgunblaðið - 11.09.2004, Síða 30

30 LAUGARDAGUR 11. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
„VÍSAÐ er til erindis yðar, dags. 27.
ágúst sl., þar sem áréttuð er munnleg
ósk um rökstuðning fyrir skipan í emb-
ætti ráðuneytisstjóra félagsmálaráðu-
neytisins. Rökstuðningur fyrir þeirri
ákvörðun fer hér á eftir.
I.
Embætti ráðuneytisstjóra í félags-
málaráðuneytinu varð laust frá og með
1. september 2004 í kjölfar skipunar
skipaðs ráðuneytisstjóra í stöðu sendi-
herra í utanríkisþjónustunni. Sett hafði
verið í embættið í tvö ár vegna leyfis
ráðuneytisstjóra til að gegna starfi að-
stoðarframkvæmdastjóra Efnahags- og
framfarastofnunarinnar (OECD). Emb-
ættið var auglýst laust til umsóknar í
Lögbirtingablaðinu 9. júlí 2004, eins og
lögskylt er. Ekki þótti ástæða til að birta
auglýsinguna víðar, þar sem ljóst þótti
að fjölmiðlar myndu gera auglýsingunni
góð skil. Fram kom í auglýsingu að gert
væri ráð fyrir að skipað yrði í embættið
frá 1. september 2004 og að umsóknar-
frestur væri til 26. júlí 2004. Ákveðið var
16. júlí að framlengja umsóknarfrestinn
til 3. ágúst, en þá hafði engin umsókn
borist. Þann 28. júlí var ákveðið að fram-
lengja frestinn frekar til 10. ágúst. Var
við þessar ákvarðanir tekið tillit til þess
að um hásumarleyfistíma var að ræða og
að umsóknir höfðu borist afar seint.
Auglýsingarnar um framlengingu um-
sóknarfrests voru báðar birtar í Lög-
birtingablaðinu og upplýsingar um
framlenginguna birtar á heimasíðu
ráðuneytisins. Við lok upphaflegs um-
sóknarfrests höfðu tvær umsóknir bor-
ist, ein barst 28. júlí, sú fjórða 4. ágúst,
tvær bárust 10. ágúst og sú síðasta barst
11. ágúst með póststimpli 10. ágúst.
Sjö einstaklingar sóttu því um stöð-
una, en einn umsækjenda dró síðan um-
sókn sína til baka. Umsækjendur voru
eftirtaldir:
Gylfi Kristinsson, skrifstofustjóri í fé-
lagsmálaráðuneytinu.
Helga Jónsdóttir, borgarritari.
Hermann Sæmundsson, settur ráðu-
neytisstjóri félagsmálaráðuneytisins.
Kristín Einarsdóttir, framkvæmda-
stjóri Miðborgar Reykjavíkur.
Ragnhildur Arnljótsdóttir, skrifstofu-
stjóri og fulltrúi félagsmálaráðuneytis-
ins og heilbrigðis- og tryggingamála-
ráðuneytisins í sendiráði Íslands í
Brussel.
Sigurður Snævarr, borgarhagfræð-
ingur.
II.
Hlutverk ráðuneytisstjóra er fjölþætt
og reynir því á marga eiginleika í fari
þess sem gegnir því embætti hverju
sinni. Í 1. mgr. 10. gr. laga um Stjórn-
arráð Íslands, nr. 73/1969, með síðari
breytingum, segir að ráðuneytisstjóri
stýri ráðuneyti undir yfirstjórn ráð-
herra. Síðan segir í 1. mgr. 11. gr. sömu
laga að skrifstofu ráðuneytis stýri skrif-
stofustjóri og starfsdeild stýri deildar-
stjóri undir umsjón ráðuneytisstjóra. Að
öðru leyti er þar ekki vikið nánar að
verksviði ráðuneytisstjóra. Ekki er í lög-
unum gerð krafa um tiltekna menntun,
starfsreynslu eða aðra eiginleika þess
einstaklings sem gegnir embætti ráðu-
neytisstjóra. Umsækjendur um embætt-
ið verða hins vegar að uppfylla hin al-
mennu hæfisskilyrði 6. gr. laga um
réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins,
nr. 70/1996.
Ekki hafa verið lögfestar almennar
reglur í íslenskum rétti um það hvaða
sjónarmið stjórnvöld eigi að leggja til
grundvallar ákvörðun um veitingu á op-
inberu starfi þegar almennum hæfisskil-
yrðum sleppir. Er almennt talið að meg-
inreglan sé því sú að viðkomandi
stjórnvald ákveði á hvaða sjónarmiðum
það byggir slíka ákvörðun ef ekki er sér-
staklega mælt fyrir um það í lögum eða
stjórnvaldsfyrirmælum. Verður þetta
m.a. ráðið af álitum umboðsmanns Al-
þingis. Í samræmi við ólögfesta megin-
reglu stjórnsýsluréttar þurfa þau sjón-
armið sem ákvörðun byggist á að vera
málefnaleg, svo sem sjónarmið um
menntun, starfsreynslu, hæfni, stjórnun-
arhætti, viðhorf til starfsins og eftir at-
vikum aðra persónulega eiginleika sem
viðkomandi stjórnvald telur máli skipta.
Ef slík sjónarmið kalla á sérstaka upp-
lýsingaöflun af hálfu stjórnvalds ber
stjórnvaldi í ljósi rannsóknarreglu
stjórnsýslulaga að afla allra nauðsyn-
legra upplýsinga til að staðreyna hvernig
umsækjendur uppfylla þessi viðmið.
Jafnframt er ljóst að leitast skuli við að
velja þann umsækjanda um laust opin-
bert starf sem hæfastur verður talinn til
að gegna því í ljósi málefnalegra viðmiða.
Í sumum tilvikum er unnt að byggja mat
á skriflegum gögnum á borð við umsókn
og ferilsskrá. Ferilsskrá hefur hins veg-
ar takmarkað forspárgildi þegar meta á
hæfni, stjórnunarhætti og viðhorf til
starfs, enda segir hún fyrst og fremst til
um frammistöðu umsækjanda í fortíð en
minna um það með hvaða hætti hann
nálgast það viðfangsefni sem fyrir hönd-
um er. Þar þarf því einnig að byggja á
frammistöðu í viðtali og mati á umsögn-
um meðmælenda. Í þessu felst að
ákvörðun um ráðningu verður ávallt að
einhverju leyti að byggjast á rökstuddu
mati á þeim málefnalegu en huglægu við-
miðum sem beitt er við mat á umsækj-
endum út frá þeim markmiðum sem sett
eru í upphafi.
III.
Við skipun í embætti ráðuneytisstjóra
í félagsmálaráðuneytinu þarf að tryggja
að til starfans veljist einstaklingur sem
geti leitt starf þessa umfangsmikla mála-
flokks. Mikilvægt er að viðkomandi hafi
góða þekkingu á þeim málaflokkum sem
undir ráðuneytið heyra og hafi innsýn í
flesta þætti starfsemi þess. Þá er mik-
ilvægt að viðkomandi hafi farsæla stjórn-
unarreynslu. Í því felst reynsla af stjórn-
un verkefna eða stofnana sem feli í sér
getu til að hafa með höndum skilvirka
verkstjórn og getu til að skipta verkum
með starfsmönnum. Þá þarf viðkomandi
að hafa mikla yfirsýn, því undir ráðu-
neytið heyra fjölmargar stofnanir. Ráðu-
neytisstjóri þarf einnig að hafa framtíð-
arsýn, afl og dug til að leggja sig fram
fyrir ráðuneytið og framgang þess.
Ráðherra fól ráðningarfyrirtækinu
Mannafli að vinna úr umsóknum með
ráðuneytinu og annast skipulag viðtala.
Við úrvinnslu umsókna um embætti
ráðuneytisstjóra var ákveðið að leggja
eins spurningar fyrir alla umsækjendur
sem lutu að starfsreynslu, stjórnunarað-
ferðum, persónulegum eiginleikum, og
hvers vegna viðkomandi sótti um emb-
ættið.
Í upphafi tók fulltrúi Mannafls í um-
boði ráðherra viðtöl við alla umsækjend-
ur á þeim grundvelli. Voru allir umsækj-
endur metnir hæfir til að gegna
embættinu, en tillaga gerð um að ein-
skorða frekari athugun við þrjá umsækj-
endur sem þóttu standa fremst. Þeir
voru Helga Jónsdóttir, Hermann Sæ-
mundsson og Ragnhildur Arnljótsdóttir.
Var við það mat einkum litið til þess
hvers konar menntun þeir einstaklingar
höfðu, starfsreynslu, stjórnunarreynslu
og reynslu af störfum í Stjórnarráðinu.
Umsókn yðar var metin með sama
hætti og umsóknir annarra umsækjenda
sem metnir voru hæfastir til að gegna
embættinu. Farið var vandlega yfir um-
sóknir og niðurstöðu viðtals í fyrstu um-
ferð. Hringt var í meðmælendur með öll-
um umsækjendunum sex. Þá var síðara
viðtal undirbúið með hliðsjón af þessum
niðurstöðum. Að morgni 26. ágúst 2004
hafði náðst í fjóra af meðmælendum yð-
ar, en reynt hafði verið að ná í átta með-
mælendur. Umsagnir meðmælenda voru
allar efnislega áþekkar og var það fag-
legt mat ráðgjaf
þörf frekari ums
Í kjölfarið ák
eftirfarandi sjón
mat á umsækjen
Fagmenntun o
sviði stjórnunar.
Starfsreynsla
stjóra faglega.
Starfsreynslu
stjóra við stjórnu
Forystuhæfile
og hæfni í mannl
Frammistaða
Mat á meðmæ
Í framhaldi a
ráðherra að kall
sem hæfastir þó
velli fyrirliggjan
stöðu í viðtölum
staddir viðtölin
staðgengill ráðu
ráðuneytisins og
viðtöl fóru fram
ins 26. ágúst 2004
var farið yfir nið
með hliðsjón
Mannafls við m
enda. Var þá k
urstöðu um mat
meðmælandi yð
ráðgjafa Mannaf
var honum þá t
væri lokið og nið
Niðurstaðan var
sækjendunum r
fund ráðuneytis
16.
Að teknu tillit
taldi félagsmála
Arnljótsdóttir væ
gegna embætt
Tímalengd stjórnuna
höfuðmáli þegar hún
Félagsmálaráðherra, Árni Magnússon, hefur svarað
Helgu Jónsdóttur, sem óskaði eftir rökstuðningi um skip-
an Ragnhildar Arnljótsdóttur í starf ráðuneytisstjóra í fé-
lagsmálaráðuneytinu, en Helga var meðal sex umsækj-
enda um embættið. Svar ráðherrans fer hér á eftir.
Árni
Magnússon
Byggingin þar s
málaráðherra se
ingu á þeim mál
ÁBYRGT ATVINNULÍF
OG SAMKEPPNISMÁLIN
Forsvarsmenn atvinnulífsinsá Íslandi hafa undanfarinár heldur amazt við starf-
semi samkeppnisyfirvalda og
meðal annars talið að þau ættu
ekki að blanda sér í hina sívaxandi
samþjöppun eignarhalds í ýmsum
greinum atvinnulífsins. Sagt hef-
ur verið að samkeppnisyfirvöld
eigi ekki að stýra uppbyggingu
viðskiptalífsins, eins og það hefur
verið orðað og þá með tilvísun til
afstöðu Samkeppnisstofnunar til
áforma um sameiningu Lands-
bankans og Búnaðarbankans. Ný-
legum tillögum nefndar viðskipta-
ráðherra um eflingu samkeppnis-
yfirvalda og heimildir þeirra til
þess m.a. að skipta upp fyrirtækj-
um hefur verið fálega tekið af
Samtökum atvinnulífsins.
Það vekur því nokkra athygli er
Michael Treschow, formaður sam-
taka atvinnulífsins í Svíþjóð,
Svenskt Näringsliv, og stjórnar-
formaður stórfyrirtækjanna Er-
icsson og Electrolux, segir í við-
tali við Viðskiptablað Morgun-
blaðsins sl. fimmtudag, að þar í
landi standi atvinnulífið með
stjórnvöldum í þeirri viðleitni að
efla samkeppniseftirlit og baráttu
gegn hringamyndun. Ríkisstjórn
Svíþjóðar vill efla sænsku Sam-
keppnisstofnunina og meðal ann-
ars auðvelda henni að einbeita sér
að því að berjast gegn hringa-
myndun og verðsamráði. Þá fær
Samkeppnisstofnunin, ásamt
samkeppnisyfirvöldum ESB,
auknar heimildir til að gera hús-
leit heima hjá stjórnendum fyrir-
tækja, rétt eins og lagt var til í
skýrslu nefndar viðskiptaráð-
herra.
„Hringamyndun er af hinu illa.
Við viljum hafa samkeppni á jöfn-
um forsendum og þá verður að út-
rýma slíkum tilburðum,“ sagði
Treschow í viðtalinu. „Fólk verður
að treysta því að sænski markað-
urinn sé opinn og að þar ríki sam-
keppni ... Hringamyndun er slæm
og gamalt fyrirbæri. Við erum
kannski ekki nákvæmlega sam-
mála ríkisstjórninni um hvernig
beri að fást við vandamálið, en við
erum á sama máli um að hringa-
myndun er vond.“
Svona tala auðvitað forystu-
menn fyrir atvinnulífi, sem vill
taka ábyrgð á því að þar ríki næg
fjölbreytni og virk samkeppni.
Forystumenn, sem tala á þennan
veg, eru miklu líklegri til að
ávinna atvinnulífinu traust en
þeir, sem sífellt gera sem minnst
úr þörfinni á að efla eftirlit með
markaðnum og telja það allt í
himnalagi þótt einstök eða örfá
fyrirtæki leggi undir sig heilar at-
vinnugreinar og geira markaðar-
ins. Það er kominn tími til að for-
ystumenn í íslenzku atvinnulífi
tali á sama veg og taki höndum
saman við stjórnvöld til að auka
traust almennings og trú á því að í
íslenzku atvinnulífi sé lífleg sam-
keppni og hart tekið á hringa-
myndun og einokunartilburðum.
ERLEND FJÁRFESTING Í
ÍSLENZKUM SJÁVARÚTVEGI
Finnbogi Jónsson, stjórnar-formaður Samherja, lýstiþeirri skoðun á ráðstefnu á
vegum Íslandsbanka um sjávarút-
vegsmál nú í vikunni, að eðlilegt
væri að heimila beinar erlendar
fjárfestingar í íslenzkum sjávarút-
vegsfyrirtækjum. Um þetta sagði
stjórnarformaður Samherja:
„Auðvitað væri mjög áhugavert
að fá slíka fjárfesta að íslenzkum
sjávarútvegi. Í heild mundi það
eingöngu hafa mjög jákvæð áhrif á
efnahagslífið og um leið efla hluta-
fjármarkaðinn hér á landi.“
Það er mikilvægt að einn af for-
ystumönnum Samherja lýsi þess-
ari skoðun. Ræða Finnboga Jóns-
sonar sýnir það, sem raunar hefur
komið fram áður, að það er víð-
tækari stuðningur við erlenda
fjárfestingu í sjávarútvegi hér á
meðal félagsmanna LÍÚ en ætla
mætti miðað við opinbera afstöðu
samtakanna hingað til.
Morgunblaðið breytti um af-
stöðu til þessa máls fyrir nokkrum
árum og var forsendan fyrir
stefnubreytingu blaðsins sú, að
við Íslendingar gætum ekki búizt
við því, að geta óáreittir fjárfest í
sjávarútvegsfyrirtækjum í öðrum
löndum ef við leyfðum slíkt hið
sama ekki hér. Þetta var í kjölfar
töluvert umfangsmikilla fjárfest-
inga íslenzkra sjávarútvegsfyrir-
tækja í sjávarútvegi í öðrum lönd-
um.
Halldór Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra vék að þessu máli í ræðu
á ráðstefnunni og sagði:
„Það má deila um það, hvort ís-
lenzk útgerðarfyrirtæki þurfi
meira olnbogarými til að vinna
með og renna saman við erlend
fyrirtæki og leyfð verði erlend
fjárfesting í þeim. Þó svo verði
ekki í fyrirsjáanlegri framtíð er ég
sannfærður um, að þær aðstæður
eigi eftir að skapast að takmark-
anir á erlendum fjárfestingum
verði ekki lengur nauðsynlegar.“
Það er tímabært fyrir ríkis-
stjórn og Alþingi að huga að
breytingum á þeim lögum og
reglum, sem gilda um erlendar
fjárfestingar í íslenzkum sjávarút-
vegi. Vaxandi stuðningur forystu-
manna í sjávarútvegi við slíkar
fjárfestingar ætti að stuðla að því.