Morgunblaðið - 12.09.2004, Blaðsíða 46

AUÐLESIÐ EFNI
46 SUNNUDAGUR 12. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Seinni hluti
Ég hef mjög gamanaf tónlist; ekki allri, enþó vel flestri. Og veitfátt skemmtilegra en aðhorfa á góða kvikmynd.
Á mínum yngri árum var þetta
eins, nema dálítið ýktara. Um
fermingu átti ég mér uppáhalds
söngvara, James Taylor, og plakat
á veggnum til að sanna það. Mér
fannst töff að eiga átrúnaðargoð,
sem fáir aðrir kunnu skil á.
Nokkrum árum síðar var það Al-
bert Hammond. Og á mennta-
skólaárunum Janis Ian, Grammy-
verðlaunahafi fyrir plötuna „At
seventeen“, og svo Donovan. Ég
man ekki til þess, að ég hafi gert
neitt sérstakt til að herma eftir
þessum listamönnum, en mér féll
vel andrúmsloftið og boðskap-
urinn. Allt var þetta prýðisfólk, ró-
legt og afslappað. Og hvað bíóið
snertir, man ég að Rod Taylor
varð hetjan mín eftir að ég hafði
séð kappann berjast við hlið ind-
íána, gegn hvítum ribböldum.
Þetta var eiginlega bara augna-
bliks hrifning, en kom leikaranum
á stallinn hjá mér. Öll verkuðu þau
mótandi á leitandi sálina.
Svo liðu árin. Nú veit ég ekkert
hvar James Taylor er eða Albert
Hammond, hvað þá Janis Ian og
Donovan. Og Rod Taylor sá ég
ekki í mynd eftir þetta. Aukinn
þroski með vaxandi aldri og
reynslu gerði það að verkum að
áhrif þessara einstaklinga á líf
mitt dofnuðu, ásjóna þeirra föln-
aði. Samt er ég viss um, að þau
sitja enn djúpt í hugskoti mínu
einhvers staðar. En í dag hlusta ég
á margt fleira en þá, og horfi, en
persónur og leikendur komast
ekki nær mér en það.
Ég var heppinn, því átrún-
aðargoðin hefðu getað verið öllu
svakalegri, eins og mörg dæmin
voru um þá og einnig nú á tímum.
En sum eru vissulega í lagi og góð
upp að vissu marki, að eilífu hlut-
unum.
Gylfi Jón Gylfason sálfræðingur
ritaði eftirfarandi á einum stað, 18.
febrúar 2003, í grein sem bar yf-
irskriftina: Á barnið þitt sér góðar
fyrirmyndir?
Ekki eru allar fyrirmyndir jafn æskilegar. Í
fjölmiðlum, sem hafa börn og unglinga að
markhópi, eru til dæmis sýnd myndbönd þar
sem talað er um ofbeldi og fíkniefnaneyslu
sem eðlilegasta hlut í heimi. Sum myndbönd
eru einnig full af kvenfyrirlitningu og eru
alls ekki við hæfi barna og unglinga, þótt þau
séu framleidd með þau í huga. Börn læra það
sem fyrir þeim er haft. Sem góð fyrirmynd
og foreldri, er því mikilvægt að fylgjast með
því hvað barnið þitt er að horfa á, meta hvað
er æskilegt barnaefni og útskýra fyrir
barninu þínu af hverju þú telur sumt í sjón-
varpinu ekki við hæfi barna. Ef þér finnst
erfitt að gera þetta geturðu kannski sótt þér
stuðning með því að ræða við foreldra þeirra
sem eru vinir barna þinna. Allir foreldrar
hafa hag af því að börnin okkar eigi sér góð-
ar fyrirmyndir.
Berglind Sigmarsdóttir og Sig-
ríður Birna Valsdóttir rita á svip-
uðum nótum á www.doktor.is, í
greininni „Útlit – unglingar“:
Allir hafa hugmynd um hvernig þeir vilja líta
út og yfirleitt er fólk of gagnrýnið á sjálft
sig.
Ef unglingar eru spurðir hvort þeir vilji
breyta einhverju í útliti sínu hafa margir
langan lista yfir það sem þeir vilja hafa öðru-
vísi, til dæmis að vera mjórri, lengri, minni,
þyngri, brúnni, vöðvameiri, með minna nef,
með minni eyru, með liðað hár, með slétt
hár, með hvítari tennur, með færri bólur og
svo mætti lengi telja.Það er alltof sjaldgæft
að unglingar séu sáttir við útlit sitt.
Spurt er: Hvaðan koma hugmyndir okkar
um æskilegt útlit? Hvað er fegurð? Svarið
er: Frá tímaritum, kvikmyndum, tölvu-
leikjum, auglýsingum, tískuverslunum og
frægu fólki, svo að eitthvað sé talið.
Eru þessar fyrirmyndir raunverulegar?
Í raun ekki, þar sem myndum í tímaritum og
kvikmyndum er breytt í tölvum og brellum
beitt svo að fólk virðist gallalaust, tennur eru
gerðar hvítari, bólur fjarlægðar, brjóstum
lyft, baugar fjarlægðir, augu gerð skærari
og mikil lýsing kemur í veg fyrir að misfellur
sjáist í húðinni. Stílistar, förðunarfræðingar
og hárgreiðslumeistarar eiga tímunum sam-
an við fólk áður en það birtist í sjónvarpi eða
kvikmyndum. Kvikmyndastjörnur nota jafn-
vel ekki eigin líkama í nærmynd og stundum
stækka tölvur brjóst kvenna og breikka axlir
karlmanna.
Þetta er draugurinn sem við er
að glíma. Börn okkar og unglingar
eru að dýrka veröld sem er ekki
ekta, heldur plat. Sýndarveruleiki.
Þau eru að elta skuggamyndir,
falskar, kaldar og tómar. Eða eins
og Sigurbjörn Einarsson biskup,
hinn vitri maður og stílisti, orðaði
það í bréfi til mín í liðinni viku:
Hin glysmikla samtíð er mótuð af þeirri til-
finningu og hugarfari, að þessi heimur hafi
allt að bjóða, sem hugur girnist, og þrælar
og ambáttir þeirra jöfra, sem stýra ágangi
og áfergju skemmtanalífsins og hirða
ómælda tolla af þeirri „þjónustu“ sinni,
verða þeir dýrlingar, englar og guðdómar,
sem ungt fólk fellur fram fyrir og tilbiður, til
þeirrar hlítar jafnvel, að það sleikir upp í sig
skitnar tuggur, ef ekki hrákana, sem þau goð
skila af sér.
Í Biblíunni er slíkt kallað hé-
gómi og eftirsókn eftir vindi.
Ljóst er að þessu verður að
snúa, og tækifærin eru að sönnu
víða, ef grannt er skoðað, m.a. í
hinu nýja fagi grunnskólans, Lífs-
leikni, sem og í faðmi kirkjunnar, í
gegnum barna- og unglingastarf
hennar, og ekki síst á heimilunum
sjálfum, í innsta hring. Verði ekki
á þessu tekið er bara myrkur
framundan. Og það má aldrei
verða. Ekki í landi þar sem Krist-
ur hefur búið í 1.000 ár. Nei, takk.
Stjörnurnar
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
Það er ekki sama
hverjar fyrirmyndir
barna okkar eru, og
við eigum ekki að
forðast að ræða það
opinskátt, heldur
benda á kostina og
gallana, reyna að
leiða þeim hið rétta
fyrir sjónir. Sigurður
Ægisson heldur nú
áfram þar sem frá
var horfið í síðasta
pistli.
HUGVEKJA
VLADÍMÍR Pútín, forseti
Rússlands, segir að ekki
komi til mála að semja við
hryðjuverka-menn í Tétsníu.
Forsetinn sagði þetta eftir
árás hryðjuverka-manna á
skóla í Rússlandi.
Árásin var gerð um síðustu
helgi. Skólinn er í bænum
Beslan í héraðinu
Norður-Ossetíu í
Suður-Rússlandi.
Í árásinni dóu að minnsta
kosti 355 menn. Í þeim hópi
voru 156 börn. Ruddust
hryðjuverka-mennirnir inn í
skólann. Þar inni voru um
1.000 manns. En
hryðjuverka-mennirnir hótuðu
að drepa alla í skólanum. Svo
fór að lokum að þeir byrjuðu
að skjóta á fólkið. Þá gerðu
rússneskir hermenn árás á
þá. Voru
hryðjuverka-mennirnir flestir
drepnir.
Flestir þeirra komu frá
héraði sem heitir Tétsnía og
er í Rússlandi. Margir
Tétsenar vilja stofna
sjálfstætt ríki. Þar er líka að
finna marga glæpa-flokka og
Pútín vill ekki semja
Reuters
Konur sjást hér gráta við gröf eins fórnar-ĺambanna sem féllu
í árás hryðjuverkamanna á skóla í Beslan í Norður-Ossetíu.
ÓVENJULEG
dans-sýning verður í
Laugardals-höllinni
með Pilobolus
dans-leikhúsi 10.
mars á næsta ári.
„Þetta er mögnuð
sýning sem
manns-augað á bágt
með að trúa,“ segir í
tilkynningu. „Þetta
er í senn list og
há-menning. Sýning
sem er samt að
höfða til breiðs
hóps. Hún er fyrir
allan aldur og bæði
kyn. Dansararnir eru
frægir fyrir að ná upp
góðri stemningu í
salnum,“ segir
Ísleifur Þórhallsson,
sem flytur hópinn
inn.
Algengt er að áhorfendur
láta í sér heyra á sýningum
Pilobolus. Fagnaðar-læti
brjótast oft út með
tilheyrandi hlátra-sköllum
og klappi, þannig að
stundum er eins og um
rokk-tónleika sé að ræða.
dans-flokkurinn er. Sæti
verða fyrir tvö-þúsund
manns á sýningunni.
Aðeins sex manneskjur í
heiminum eru nú fullfærir
Pilobolus-dansarar og verða
þeir allir í mars á sviði
Laugardals-hallarinnar.
Óvenjulegur dans-
flokkur á Íslandi
„Þú trúir ekki eigin augum
og hvernig þau fara að
þessu. Þú skilur ekki
hvernig einn maður getur
verið með fjóra á bakinu og
hlaupið um sviðið,“ segir
hann. En lýsingin ber vitni
um hver óvenjulegur