Morgunblaðið - 25.09.2004, Blaðsíða 54

54 LAUGARDAGUR 25. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
„SVONA lagað skeður hvergi hjá sið-
menntaðri þjóð,“ segir Jónas Freydal
Thorsteinsson þegar hann er inntur
svara við þeim ásökunum sem hann lá
undir um að hafa staðið að sölu
hundraða falsaðra málverka eftir
„gömlu meistarana“ í gegnum Gallerí
Borg á tíunda áratugnum.
Ásakanirnar sem hér um ræðir eru
hluti af málverkafölsunarmálinu
mikla, máli sem sett hefur óbæt-
anlegt mark á íslenskt myndlistarlíf,
myndlistararf, myndlistarmarkað og
fjölda einstaklinga sem sitja eða sitja
ekki uppi með falsanir og fánýta vöru
í stað þeirra dýrmætu málverka sem
þeir töldu sig hafa fjárfest í.
Í þessari málsvörn sinni (málsvörn
sem teljast verður merki um mikla
siðblindu séu ásakanirnar sannar)
hittir Jónas naglann á höfuðið er
hann segir málið í raun vera of furðu-
legt (og glæpinn of snilldarlegan) til
að hægt sé að taka það trúanlegt. En
hið kaldhæðnislega er einmitt að
stórfelld fölsunarstarfsemi og -sala
átti sér stað í íslensku samfélagi á
þessum tíma og tilraunir til þess að fá
réttvísina til að meta óyggjandi sönn-
unargögn þess efnis fóru á einhvern
óskiljanlegan hátt út um þúfur, er
seljendur málverkanna, þeir Jónas
Freydal og Pétur Þór Gunnarsson,
voru sýknaðir af öllum ákærum um
fölsunarstarfsemina í Hæstarétti nú í
vor. Hver stóð þá fyrir fölsununum?
Og hvað eiga eigendur málverkanna
sem talin eru fölsuð að gera? Eigum
við einfaldlega að láta sem ekkert hafi
í skorist og viðurkenna að hér eftir
geti íslensk myndlistarhefð vart talist
annað en afstæð?
Eins og Sólveig Anspach leggur
áherslu á í þeirri sérstæðu nálg-
unarleið sem einkennir umfjöllun
hennar um málverkafölsunarmálið í
heimildarmyndinni Í þessu máli… er
ef til vill nauð-
synlegt að skoða
hina skoplegu og
súrrealísku hlið
málsins til að
hægt sé að
græða verstu
sárin og safna
kröftum á ný.
Við þurfum
hreinilega að bíta hraustlega í eplið
súra og viðurkenna að hér átti sér
stað nokkuð sem hæfir vart sið-
menntaðri þjóð.
Heilunarferlið byrjar hjá þremur
vel völdum viðmælendum, virðu-
legum herramönnum sem tilbúnir
eru til þess að stíga fram og segja: Ég
keypti falsað málverk, og veit hrein-
lega ekki hvað ég á við það að gera.
Og óhjákvæmilega læðist bros fram á
varirnar þegar viðmælendurnir segja
hreint út: Ég lét hafa mig að fífli. Og
fyrr en varir eru þeir farnir að metast
um hvaða fölsun sé mest ekta, og
hvort sé réttan og hvort rangan á
„meistaraverkinu“.
Þessi sposki tónn, þessi stóíski
húmor, einkennir kvikmynd Sól-
veigar í heild og gerir hana að ein-
stakri og allt að því þerapískri upp-
lifun. Sólveigu tekst á einhvern
hárfínan máta að tvinna saman kæru-
leysislega og skoplega umfjöllun um
málverkafölsunarmálið sem furðufyr-
irbæri í sögu ungrar þjóðar og skarpa
athugun á mikilvægum þáttum máls-
ins.
Kvikmyndin verður þannig öðrum
þræði útgangspunktur fyrir hugleið-
ingar höfundarins um þjóðarsálina ís-
lensku og næm athugun á persónu-
leika og málflutningi þess fólks sem
málinu tengist. Hér má nefna viðtöl
við Arnar Jensson aðstoðaryfirlög-
regluþjón, myndlistarmanninn Pétur
Gaut, forverði og sérfræðinga er
rannsökuðu málverkin, sakborn-
ingana Pétur Þór og Jónas Freydal
auk fagurkera og listaverkakaupenda
og ýmissa „aukapersóna“ sem slæð-
ast inn í það breiða samhengi sem
dregið er upp.
Þrátt fyrir hinn bráðskemmtilega
kæruleysisbrag sem leikur yfir
myndinni (og birtist t.d. í skemmti-
lega ýktri samblöndu landslags-
mynda og ýktra áhrifahljóða sem
skjóta reglulega upp kollinum) tekst
Sólveigu alltaf að koma auga á kjarn-
ann í máli og sjónarmiðum hvers og
eins, og gefa áhorfandanum þannig
djúpa innsýn í málið sem til umræðu
er. Þetta er bráðskondin og næm kó-
medía um grafalvarlegt mál.
Bitið í hið súra
KVIKMYNDIR
Regnboginn – Nordisk Panorama
Heimildarmynd eftir Sólveigu Anspach.
Frakkland, 2004.
Í þessu máli … (Faux)
„Sólveigu tekst á einhvern hárfínan máta að tvinna saman kæruleysislegri
og skoplegri umfjöllun um málverkafölsunarmálið sem furðufyrirbæri í
sögu ungrar þjóðar,“ segir í umsögn um myndina Í þessu máli …
Heiða Jóhannsdóttir
Leikarinn Robert Downey yngriætlar að freista þess að slá í
gegn sem söngvari. Downey hefur
gert útgáfusamning við Sony Class-
ics sem mun á næstunni gefa út
hans fyrstu sólóplötu. Platan mun
innihalda ballöður eftir Downey
sjálfan auk út-
gáfu hans á
„Smile“ eftir
Charlie Chaplin
sem Downey
söng á sínum
tíma í kvikmynd-
inni um ævi flæk-
ingsins goðsagna-
kennda. Þá er
einnig á plötunni
lag eftir Yes.
Fólk folk@mbl.is
Mjáumst
í bíó!
Sýnd kl. 2, 4 og 6. ísl tal.
Sýnd kl. 8. Sýnd kl. 1.30, 3 og 4.20 ísl tal.Sýnd kl. 5.40, 8 og 10.20
Sýnd kl. 8.
óvenjulega
venjuleg
stelpa
NOTEBOOK
Miðasala opnar kl. 15.30
www.borgarbio.is
Sýnd kl. 10. B.i. 16 ára.
Sjóðheit og sexí
gamanmynd um strák
sem fórnar öllu fyrir
draumadísina
j it s í
str
s f r r ll f rir
r ísi
Sýnd kl. 1.20, 3.30, 5.50, 8 og 10.15.
Yfir 28.000 gestir!
Hann gerði
allt til að
verja hana
Nú gerir
hann allt til
að bjarga
henni
Mögnuð
spennumynd
með Denzel
Washington í
fantaformi
i
ll il
j
i
ll il
j
i
ashington
í fantafor i
Sýnd kl. 2, 5, 8 og 11. B.i. 16 ára.
kl. 2, 5, 8, og 11. B.i. 16 ára
DENZEL WASHINGTON
DENZEL WASHINGTON
Punginn á þér 1. okt.
Dodgeball
Sýnd kl. 2 og 4.50. ísl tal. Sýnd kl. 2, 4 og 6. ísl tal.
EINI THX LÚXUSSALUR LANDSINS
Sýnd kl. 10.20.
Kr. 450
Kr. 450
Frumsýning

J.H.H KVIKMYNDIR.COM

H.L. MBL

J.H.H KVIKMYNDIR.COM

H.L. MBLCOLLATERAL
TOM CRUISE JAMIE FOXX
Hörkuspennumynd frá Michel Mann leiksjóra Heat
Þetta hófst sem hvert annað kvöld
Fór beint á
toppinn í USA! FRÁ LEIKSTJÓRA
SCARY MOVIE
Tveir þeldökkir FBI menn ætla að missa
sig í næsta verkefni...og dulbúa sig
sem hvítar dívur!!
Snargeggjuð
gamanmynd frá
hinum steikta
Scary Movie
hóp
Mjáumst
í bíó!
Yfir
28.000
gestir!
Sýnd kl. 6.10
Sýnd kl. 8 og 10.20.
Sýnd með íslensku tali
Nú í bíó