Morgunblaðið - 13.04.2003, Blaðsíða 20

Af hvítu þrúgunum hefur engin þrúga öðlast jafn-
mikilla vinsælda og Chardonnay. Fyrir því eru
margar ástæður. Margir byrjuðu að rækta hana ein-
mitt vegna þess að bestu hvítvín Frakklands voru
framleidd úr henni. Smám saman kom í ljós að hún
dafnaði vel víðast hvar í heiminum og féll að auki
vel að nútímalegum smekk neytenda. Þegar nýja-
heimsbylgjan skall yfir Evrópu á níunda áratugnum
voru Chardonnay-vín frá Ástralíu í fremstu sókn-
arlínu. Allt í einu uppgötvuðu neytendur að hægt
var að fá ódýr vín sem jafnframt voru ljúffeng og full
af suðrænni sól.
Við Íslendingar höfum ekki síður orðið fyrir þess-
ari flóðbylgju Chardonnay-vínanna. Leit í verðlista
ÁTVR á www.vinbud.is leiðir í ljós að í boði eru
hvorki fleiri né færri en 142 Chardonnay-vín á Ís-
landi. Það er ansi hátt hlutfall heildarframboðs hvít-
vína hér á landi. Þetta eru vín frá öllum heiminum:
Frakklandi, Ungverjalandi, Ítalíu, Spáni, Chile, Arg-
entínu, Bandaríkjunum, Ástralíu, Suður-Afríku svo
nokkur ríki séu nefnd. Þetta eru ódýr vín í kringum
þúsundkallinn og rándýr Búrgundarvín. Öll eiga
þau það hins vegar sameiginlegt að vera unnin úr
Chardonnay.
Smám saman má segja að það hafi þróast fram
ákveðinn alþjóðlegur Chardonnay-stíll. Með beit-
ingu áþekks víngers og að láta vínin komast í snert-
ingu við eik í lengri eða skemmri tíma var hægt að
gera vín með nánast sömu einkennum á flestum vín-
ræktarsvæðum veraldar. Auðvitað er ekki hægt að
alhæfa um öll Chardonnay-vín en það er ekki heldur
hægt að líta fram hjá þeirri staðreynd að þessi eins-
leitni verður svolítið leiðigjörn til lengdar.
Nokkur ár eru síðan upp fór að skjóta klúbbum
sem kenndu sig við ABC eða Anything But Chard-
onnay - Allt nema Chardonnay. Fólk sem var búið að
fá sig fullsatt af yfirgangi Chardonnay-þrúgunnar
og hinum einsleitu vínum sem víngerðarmenn um
allan heim voru farnir að framleiða úr henni.
Þetta fólk vildi vekja athygli á þeim mikla fjölda
annarra vínþrúgna sem til eru í heiminum. Chard-
onnay er nefnilega langt í frá eina stórkostlega þrúg-
an. Margir vínunnendur eru til dæmis þeirrar skoð-
unar að þrúgan Riesling sé konungur (eða
drottning) hvítvínsþrúgnanna. Enginn önnur þrúga
hefur jafnglæsileg karaktereinkenni og Riesling og
þegar hún fær að njóta sín til fulls gefur hún af sér
vín sem geta valtað yfir nær öll önnur hvítvín. Hvað
best er hún við Rín, annars vegar í Þýskalandi og
hins vegar í franska héraðinu Elsass (Alsace). Vínin
frá Mósel í Þýsksalandi eru nokkuð léttari og stund-
um ögn sætari en síst síðri. Bestu Móselvínin eru tví-
mælalaust í flokki göfugustu vína sem framleidd
eru. Samt njóta þau takmarkaðra vinsælda hér á
landi þessa stundina, rétt eins og önnur þýsk vín. Og
ekki má gleyma austurrísku hvítvínunum en þau
eru líklega eitthvert best geymda leyndarmál vín-
heimsins. Hver sá sem smakkað hefur á toppgæða
Riesling frá Austurríki á borð við vínin frá
Bründlmayer veit hvað ég er að tala um. Chard-
onnay? Gleymdu því.
Önnur góð þrúga er Sauvignon Blanc. Hún á ræt-
ur sínar að rekja til Loire-dalsins í Fraklandi og
þekktustu afurðirnar koma frá þorpunum Sancerre
og Pouilly. Þá eru hvítu vínin frá Bordeaux fram-
leidd úr Sauvignon Blanc (í bland við þrúguna Sém-
illon). Góð vín úr Sauvignon Blanc koma frá ýmsum
Evrópuríkjum og einhver þau bestu sem ég hef
smakkað eru frá Steiermark í Suður-Austurríki. Þau
sem notið hafa hvað mestra vinsælda koma hins
vegar frá ríkjum utan Evrópu. Hér á landi eru það
hin yndislega skörpu og fersku (að ekki sé minnst á
ódýru) Sauvignon vín Chile sem hafa tröllriðið
markaðnum. Vín frá framleiðendum á borð við
Santa Ines og Montes, svo vín séu nefnd sem eru í
miklu uppáhaldi hjá mér. Og líklega hafa engir náð
CEKKI MEIRA CHARDONNAY!!
Nokkur ár eru síðan
upp fór að skjóta klúbbum
sem kenndu sig við
ABC
eða Anything But Chardonnay
Texti: Steingrímur Sigurgeirsson Myndir: Áslaug Snorradóttir
Þ Þegar hvítvín er nefnt er orðið Char-donnay líklega það fyrsta sem mörgumdettur í hug. Margir eru hættir að biðja
um glas af hvítvíni á vínbörum og veit-
ingastöðum og fara þess í stað fram á það við þjón-
inn að hann færi þeim glas af „Chardonnay“. Lík-
lega gera allir sér ekki grein fyrir því hver eða hvað
þessi „Chardonnay“ er í raun. Er þetta stíll? Er þetta
svæði? Er þetta land? Eða er þetta kannski um-
svifamikill víngerðarmaður? Eða er Chardonnay
einhvers konar vörumerki svona rétt eins og Pepsi
og kók?
Nei. Chardonnay er ekki kók hvítvínanna þótt
stundum mætti halda það. Þetta er heiti á litlu þorpi
á Maconnais-svæðinu í suðurhluta Búrgund í Mið-
Frakklandi. Raunar mjög litlu þorpi, það eru eflaust
einungis nokkur hundruð manns sem búa í þorpinu
með þessu heimsþekkta nafni. Chardonnay er líka
heitið á vínþrúgu, sem á rætur sínar að rekja til
Búrgund eða Bourgogne eins og það hérað heitir á
frönsku. Mörg af bestu hvítvínum Frakklands koma
frá þessu héraði og öll eru þau framleidd úr þrúg-
unni Chardonnay. Það kemur hins vegar hvergi
fram á flöskumiðanum. Þessi vín eru kennd við
þorpin þar sem ekrurnar eru og jafnvel einstaka vín-
ekrur. Nöfn á borð við Chablis, Puligny-Montrachet,
Meursault, Beaune og Rully.
Það að kenna vínin við þrúgu en ekki ekrur eða
hérað er hefð sem má rekja til ungra vínræktarsvæða
s.s. Bandaríkjanna og Ástralíu þar sem mun
skemmri hefð er fyrir því að rækta vín á tilteknum
svæðum. Það er ekki mörg ár síðan fæstir könnuðust
við staðarheitin Barossa, Napa og Sonoma þótt nú
hljómi þau kunnuglega í eyrum vínunnenda. Sumir
tóku því til þess ráðs að nefna vínin eftir þekktum
svæðum í öðrum löndum (bandarísk „Chablis“-vín
voru seld hér til skamms tíma) og einhverjum snill-
ingnum datt í huga að nefna vín sín eftir sjálfri þrúg-
unni en ekki einhverju öðru.
Nú eru jafnvel evrópskir framleiðendur farnir að
nota þetta í auknum mæli og sjá má franskar Búrg-
undarflöskur þar sem tekið er fram að þær séu fram-
leiddar úr Chardonnay og rauðar Bordeaux-flöskur
þar sem bent er á að uppistaða vínanna er þrúgan
Cabernet Sauvignon.