24 stundir - 29.05.2008, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 29. MAÍ 2008 24stundir
Eftir Hildi Eddu Einarsdóttur
hilduredda@24stundir.is
Háskólaútgáfan hefur gefið út bók-
ina Frá Sýrlandi til Íslands – Arfur
Tómasar postula eftir þá Jón Ma.
Ásgeirsson, prófessor í guðfræði,
og Þórð Inga Guðjónsson íslensku-
fræðing. Í bókinni er fjallað um
þrjú rit sem eru kennd við Tómas
postula, Tómasarguðspjall, Tómas-
arkver og Tómas sögu postula. Þau
eru öll talin eiga uppruna sinn í
Sýrlandi, guðspjallið frá fyrstu öld,
kverið á annarri öld og frumgerð
sögunnar á þriðju öld. Guðspjallið
og kverið voru bannfærð af kirkju-
yfirvöldum undir lok fjórðu aldar
en ekki sagan, sem lifði áfram í lat-
neskum gerðum og þýðingum á
þjóðtungur. Ástæðu þess að guð-
spjallið og kverið voru bannfærð
en ekki sagan segir Þórður Ingi
vera þá að kirkjan hafi talið að í
fyrrnefndu ritunum tveimur
kæmu fram hugmyndir sem gengju
gegn kenningum hennar. „Það var
ekki fyrr en á fjórðu öld sem kirkj-
unnar menn komu sér saman um
hvaða guðspjöll og hvaða rit fengju
að vera í Biblíunni og hver ekki.
Tómasarguðspjall og Tómasarkver
höfðu aðrar áherslur varðandi Jesú
Krist heldur en kirkjunnar menn
töldu æskilegar. Í guðspjallinu er til
að mynda ekki minnst einu orði á
upprisu Krists. Tómasarsaga hins
vegar fjallar um Tómas sjálfan og
var sem slík mikilvæg heimild um
hann. Hún varð eins og aðrar post-
ulasögur hluti af helgsagnasafni
kirkjunnar. Þær greindu frá störf-
um postulanna eftir að þeir voru
sendir út af örkinni að boða trúna,
og flestir þeirra liðu píslarvætti.
Þótt postularnir hafi numið lær-
dóminn af vörum Krists sjálfs voru
þeir engu að síður dauðlegir menn.
Því fengu postulasögurnar að lifa
meðfram Biblíunni í gegnum ald-
irnar í stað þess að vera ýtt til hliðar
eins og raunin varð um mörg önn-
ur rit,“ segir hann, en þess má geta
að Tómasarguðspjall og Tómasar-
kver hurfu af sjónarsviðinu eftir
aldamótin 400 og voru óþekkt þar
til þau fundust meðal Nag Ham-
madi-handritanna árið 1945.
Þýðingar byrjuðu snemma
Þriðja ritið sem fjallað er um í
bókinni er Tómas saga postula í út-
gáfu Þórðar Inga. Henni er fylgt úr
hlaði með ítarlegum formála þar
sem meðal annars latneskur texti
sögunnar er borinn saman við ís-
lenskar gerðir hennar frá 12. öld.
„Snemma eftir kristnitökuna tóku
Íslendingar að þýða latneskar
helgibókmenntir yfir á móðurmál
sitt. Það var alls ekki sjálfgefið á
þeim tíma að rit Biblíunnar og
postulasögur væru þýddar frá lat-
ínu yfir á þjóðtungur Evrópu. En
Íslendingar gerðu það, enda
kannski fáir menntamenn í land-
inu sem kunnu latínu og trúin var
ný. Liður í því að innræta fólki
þessa nýju trú var að þýða ritin yfir
á íslensku fyrir almenning. Með
þessu móti hlutu menn æfingu í að
skrifa texta á móðurmáli sínu einni
til tveimur öldum áður en Íslend-
ingasögurnar voru skrifaðar. Þær
eiga það einmitt sameiginlegt með
heilagra manna sögunum að í þeim
er fjallað um hetjur og átök og yf-
irleitt deyr söguhetjan í lokin. Það
má því segja að þetta hafi verið
mikið gæfuspor fyrir þjóðina,“ seg-
ir hann að lokum.
Þórður Ingi Guðjónsson
Annar höfunda bókarinnar.
Ný bók eftir Jón Ma. Ásgeirsson og Þórð Inga Guðjónsson
Þrjú rit tileinkuð Tómasi postula
➤ Í Tómasarkristni getur að lítaeina elstu túlkunina á per-
sónu Krists og orðum hans.
En sú túlkun átti ekki upp á
pallborðið hjá kirkjulegum
yfirvöldum né lengi síðan.
TÓMASARKRISTNITómasarguðspjall, Tóm-
asarkver og Tómas saga
postula eru rit tileinkuð
heilögum Tómasi post-
ula. Þessi þrjú rit hafa nú
verið gefin út á einni bók
á íslensku.
Víkingur Heiðar Ólafsson
heldur sína fyrstu einleiks-
tónleika eftir útskrift frá Ju-
illiard-tónlistarháskólanum í
New York í Salnum á föstu-
dagskvöldið klukkan 20. Upp-
selt er á þá tónleika en hann
ætlar að endurflytja þá sunnu-
daginn 1. júní klukkan 20.
Einungis örfá sæti eru laus.
Tónleikarnir eru helgaðir
minningu Birgis Einarssonar
apótekara, en Víkingur hefur
notið fjárstuðnings úr minn-
ingarsjóði hans undanfarin ár.
Víkingur spilar
MENNING
menning@24stundir.is a
Í guðspjallinu er til að mynda ekki
minnst einu orði á upprisu Krists.
Gallerí Fold · Rauðarárstíg og KringlunniRau›arárstígur 14, sími 551 0400 · Kringlan, sími 568 0400 · www.myndlist.is
Opið í Galleríi Fold á Rauðarárstíg, virka daga 10–18,
laugardaga kl. 11–16 og sunnudaga kl. 14–16
Listamannaspjall í Galleríi Fold
Jóhanna
Hreinsdóttir
Síðasta sýningarhelgi
ræðir um sýningu sína Stillur,
laugardag kl. 14–16,
Allir velkomnir
Freydís Kristjánsdóttir
sýnir í Forsal Gallerís Foldar
Ljósverur
Síðasta sýningarhelgi
HAFNAFJARÐARLEIKHÚSINU
Í KVÖLD NÆST SÍÐASTA SÝNING
SUN 1. JÚN SÍÐASTA SÝNING
2 SÝNINGAR EFTIR
Fær hugann til að fljúga og kemur
tilfinningum á rót”
M.K MBL
Falleg, fyndin,sönn og kvenleg”
V.G Bylgjunni
“Ég hvet fólk til að drífa sig
á leikinn og njóta”
Jón Viðar DV
Hlíðasmára 14 • 201 Kópavogur
Opið mán - fös 11-18 og lau 11 - 17
Sendum frítt um land allt
NÁTTÚRULÆKNINGABÚÐIN
ULL OG SILKI
Full búð af nýjum vörum
Hitavermar, Angora, Silki, Merino.
Einnig mikið úrval af
brjóstagjafarfatnaði.