Vikublaðið - 14.01.1994, Blaðsíða 6

6
Kerffsklúður
VTKUBLAÐIÐ 7. JANUAR 1994
TRUNADARMALID
um töpuðu
milljónirnar
Rétt fyrir jólin 1992 hittust nokkrir stjórnarráðsmenn og
aðstoðarmaður sjávarútvegsráðherra til að stofna hlutafélag
sem tapaði peningum frá fyrsta degi. Ári síðar var hluta-
félagið selt og þá höfðu glatast um 20 milljónir króna af
almannafé. En í stað þess að gera hreint fyrir sínum dyrum
og útskýra það sem aflaga fór ákváðu stjórnarráðsmennirnir
að þagga málið niður og stimpluðu uppgjör hlutafélagsins
sem trúnaðarmál.
Páll Vilhjálmsson
Rýni hf. var stofnað í sjávar-
útvegsráðuneytinu þann 22.
desember 1992 með hlutafé
upp á 25 milljónir króna sem allt
kom úr ríkissjóði. Félaginu var ætl-
að að reka skoðunarstofu sem hefði
eftirlit með framleiðslu sjávaraf-
urða, en ákvæði nýrra laga um
meðferð og framleiðslu sjávaraf-
urða tóku gildi í áföngum á nýliðnu
ári.
Lögin kváðu á um nýtt eftirlits-
kerfi meö starfsemi fiskvinnsluhúsa
og meðferð sjávarafla í bátum og
fiskiskipum. Kerfið byggir á því að
óháðar skoðunarstofur sinni eftir-
litinu og leggur meiri ábyrgð á
herðar framleiðenda en áður tíðk-
aðist. Fiskistofa veitir skoðunar-
stofúm starfsleyfi og fylgist með að
þær vinni samkvæmt viðurkennd-
um reglum.
Skoðunarstofukerfið varð til
vegna aðlögunar Islands að kröfúm
Evrópubandalagsins um neytenda-
vemd. Hluti af kerfisbreytingunni
var að leggja niður Ríkismat sjávar-
afurða en ffá miðjum síðasta áratug
hafði dregið úr starfsemi Ríkis-
matsins, meðal annars vegna þess
að starfsemin þótti ekki samræmast
nýjum hugmyndum um fram-
leiðslueffirlit.
Klúður á þingi...
Grundvöllurinn var skakkur
þegar í upphafi. Sterku sölusam-
tökin, SH og Islenskar sjávarafurð-
ir, fengu því framgengt að mega
reka skoðunarstofur fyrir vinnslu-
hús sem vom innan sölusamtak-
anna. Ein af forsendum nýja eftir-
litskerfisins er að sjálfstæðar skoð-
unarstofur annist eftirlit með ffarn-
leiðendum. Það er á skjön við hug-
myndir um sjálfstætt effirlitskerfi
að framleiðendur eigi skoðunar-
stofurnar. Sölusamtökin beittu Al-
þingi og stjórnvöld þrýstingi til að
fá undanþágu frá þessum reglum
og á þær var ekki minnst í lagaá-
kvæðum. Vera kann að Alþingi fái
seinna meir snupmr ffá Evrópu-
bandalaginu fyrir þessa linkind.
Lög um meðferð sjávarafurða og
eftirlit með framleiðslu þeirra vom
samþykkt á Alþingi seint í nóvem-
I sjávarútvegsrá&uneytimi liggja skjöl sem g<etu upplýst um afdrif lítils hlutafélags sem nokkrir stjómarráðsmenn
stofiiuðu fyrir rúmu ári og var selt fyrir einurn mánuði með miklu tapi.
ber 1992. Vonir höfðu staðið tíl að
vorþingið samþykkti ffumvarpið -
að tími ynnist tíl að undirbúa fram-

xu

rt

Þýðing kínverskra fornrita er ekki bara
erfið vegna óljóss orðalags, heldur gera
misritanir og táknabrengl líka texta-
skýrendum lífið leitt. Aður en prentlistin kom
til sögunnar í Kína fyrir um þúsund ámm, vom
fornrit varðveitt af textaskrifurum sem skrifuðu
upp gömul handrit. Stundum vom þau illa far-
in svo þeir urðu að geta í eyðurnar. Þannig
urðu ril mismunandi útgáfúr af einu og sama
ritinu. Sem betur fer vom kínverskir mennta-
menn ákaflega samviskusamir og gátu gjarnan
um vafaatriði í athugasemdum. Þess vegna er
oft hægt að rekja uppmna vafasamra handrita
og leiðrétta með samanburði við eldri útgáfur.
En stundum gengur það ekki og þýðandinn
verður að velja á milli. Þá er offast fýlgt þeirri
útgáfu og túlkun sem flestir virðast sammála
um.
15. brot úr Bókinni um Veginn
Ifomöld hafði stjómsnillingur vald á hinu smáa
og óhöndlanlega og hjó yfir dulrcenu innscei. Dýpt
hans var óskiljanleg. Þetta ersvo óskiljanlegt aðþaó
erþung þraut að gefa grófa lýsingu:
Varfierinn eins ogþegarfarið eryfir vatnsfall
um vetur. Hikandi eins og hann óttist nágranna
allt íkring. Formfastur eins og gestur. Margbrot-
inn eins og ís í leysingum. EinLegur eins og bjálki.
Opinn eins ogfjalladalur. Oræður eins og
gruggugt vatn.
Hver hefur hcefileika til að stöðva það sem
er gruggugt, kyrrir það og gerir tcert með tíð
og tíma? Hver hefur hcefileika til langvar-
andi kytrðar, hreyfist oggetur eitthvað afsér
með tíð og tíma?
Sá sem heldurfast við þessa leið gimist
ekki ofgnótt. Einmitt þess vegia getur hann
slitið sér út án þess að endumýja sig.
Athugasemd: Textaskýrendur telja al-
mennt að misritun hafi orðið á einu tákni
í síðustu setningunni. Hún eigi að lesast:
„Einmitt þess vegna getur hann hlíft sér
og samt náð nýjum árangri.“
Umritun þýðanda
Stjórnsnillingar fornaldar höfðu vald á
smæstu blæbrigðum og höfðu innsæi í hið
dulda. Þeir vom svo djúpúðgir að enginn gat
skilið þá. Það er svo erfitt að skilja þá að það er
með herkjum að hægt er að gefa yfirborðs-
kennda lýsingu á þeim. Þeir vom á nálum um
að nágrannaríkin gerðu árás. Þeir sýndu alltaf
fyllstu kurteisi. Hugmyndir þeirra vom í
stöðugri mómn eins og ís í leysingum. Þeir
vom heilir og einlægir eins og ómótaður viður,
opnir eins og-fjalladalur og óræðir eins og
gmggugur vatnsflaumur.
Hver gemr stöðvað gmggugan flauminn,
komið kyrrð á hann og gert hann smám saman
tæran? Hver gemr stöðugt haldið ró sinni og
unnið hægt og bítandi að því að skapa eitthvað
nýtt?
Sá sem beitir þessari aðferð (tao) ófrávíkjan-
lega hefur engan áhuga á óhófi. Þess vegna get-
ur hann skýlt sér fyrir öllum erfiðleikum og
samt náð nýjum árangri.
Þýðandi Ragnar Baldursson
kvæmd þeirra - en það brást.
Seinagangurin varð til þess að lítill
tími gafst til undirbúnings. I
stjórnkerfinu er víða talað um að
Alþingi beri stærsm ábyrgðina á
mörgu því sem aflaga fór.
Fisldstofa gegnir lykilhlutverki í
nýja eftirlitskerfinu. Gæðastjórn-
unarsvið Fiskistofu veitir skoðun-
arstofum starfsleyfi. Forstöðumað-
ur gæðastjórnunarsviðs, Þórður
Friðgeirsson, kom til starfa þann 4.
janúar 1993, þrem dögum eftir að
lögin tóku gildi. Hann telur að eitt
ár hefði verið eðlilegur undirbún-
ingstími fyrir nýja eftirlitskerfið en
hann fékk mínus þrjá daga.
I sjávarútvegsráðuneytinu sáu
menn fram á að aðeins tvær skoð-
unarstofúr myndu taka til starfa í
byrjun árs 1993. Onnur á vegum
SH og hin á vegum Islenskra sjáv-
arafúrða. Stofúrnar tvær ætluðu
eingöngu að sinna fyrirtækjum
innan sölusamtakanna, enda lítill
áhugi fyrir því hjá óháðum fram-
leiðendum að láta skoðunarstofur
SH og Islenskra sjávarafurða hnýs-
ast í sín inál.
...og klaufagangur í
ráðuneyti
Nokkrir aðrir aðilar höfðu sýnt
því áhuga að setja á stofn skoðun-
arstofúr, meðal annars Félag ís-
lenskra stórkaupmanna. En þegar
ráðuneytismenn funduðu með
þessum aðilum í desember 1992
var ekki á þessum aðilum að heyra
að til stæði að fara strax af stað.
Það lá svo sem ekkert á því að
fiskvinnsluhús höfðu frest til 1.
apríl 1993 til að gera samning við
skoðunarstofu um eftirlit. Þeir sem
veltu fyrir sér að fara á viðskipta-
grundvelli út í rekstur skoðunar-
stofu höfðu því enga ástæðu til að
flýta sér. Skoðunarstofúr hafa tekj-
ur sínar af samningum um eftirlit
sem fiskvinnsluhúsum er skylt að
gera og því var vitað að tekjurnar
myndu ekki skila sér fýrr en eftir 1.
apríl.
Ráðuneytismenn töldu hinsveg-
ar nauðsynlegt að þriðja skoðunar-
stofan væri komin í gagnið strax í
byrjun árs og það er opinbera skýr-
ingin á því að Rýni hf. stofnað. Ró-
bert Hlöðversson framkvæmda-
stjóri Nýju skoðunarstöðvarinnar,
sem síðar keypti Rýni, segir að ekk-
ert hafi legið á að ríkið stofnaði
skoðunarstofu. Garðar Sverrisson
fýrsti framkvæmdastjóri Rýnis er á
áþekkri skoðun og telur þá spurn-
ingu lögmæta hvort ekki hafi verið
óþarfi fýrir hið opinbera að fara út
í stofurekstur, séð í ljósi þeirrar
þróunar sem síðar varð. Um ára-
mótin vissu menn hinsvegar ekki
annað en að Rýni yrði eina skoðun-
arstofan sem óháðar fiskvinnslur
gætu leitað til.
Stofnfundur Rýnis var haldinn
tveim dögum fýrir jólin 1992.
Helstu topparnir í sjávarútvegs-
ráðuneytinu sátu fundinn, til dæm-
is Árni Kolbeinsson ráðuneytis-
stjóri og Halldór Arnason aðstoð-
armaður sjávarútvegsráðherra.
Formaður Rýnis hf. var kosin Arn-
dís Steinþórsdóttir skrifstofústjóri í
sjávarútvegsráðuneytinu og með
henni í stjórn þeir Jón Heiðar Rík-
harðsson hagverkfræðingur hjá
Rannsóknarstofnun fiskiðnaðarins
og Skarphéðinn Berg Steinarsson
fulltrúi hjá fjármálaráðuneytinu.