Vikublaðið - 28.01.1994, Blaðsíða 12

12
Vidhorf
VIKUBLAÐIÐ 28. JANÚAR 1994
erfirr uppdráttar í skólum hér á
landi. Nægir hér að benda á rann-
sókn Ingvars Sigurgeirssonar, at-
hugun Arthurs Morthens og
OECD skýrsluna um skólamál.
Sannleikurinn er auvitað sá að oft
er æði langt bil milli fræðanna og
raunveruleikans í skólastofunni.
Kennarar eru hinsvegar mjög
duglegir við að sækja námskeið af
ýmsu tagi og nægir hér að benda á
að um 600 grunnskólakennarar
hafa lokið tveggja ára starfsleikni-
námi tif að vera betur búnir undir
kennslu í blönduðum bekk.
Samfélagsþróun ogfjöl-
skyíaan
Það umrót sem átt hefur sér stað
í íslenku þjóðfélagi á undanfömum
áratugum, hröð uppbygging,
gegndarlaus yfirvinna, aukin
menntun og atvinnuþátttaka
lcvenna, aukin áhrif myndbanda,
sjónvarps og kvikmynda hefur haff
meiri áhrif á uppeldiskilyrði fjöl-
margra barna en margan gmnar.
Þetta umrót hefur auðvitað haft
gríðarleg áhrif á allt skólastarf og
skapað margvíslega erfiðleika fyrir
kennara og nemendur. Sérstaklega
Að ná ekki markmiðum
grunnskólalaga
er staðan á suðvesturhorninu við-
kvæm þar sem hið félagslega ör-
yggisnet er um margt gisnara en í
dreyfbýli. Jafnramt em þar fjöl-
mennari bekkir og stærri skólar en
annars staðar.
I Reykjavxk er það svo að u.þ.b
8% sex ára bama sem hefja þar
skólagöngu hafa fengið vemlegan
stuðning í leikskóla og þurfa á sér-
kennslu að halda við upphaf skóla-
göngu sinnar. Þörf fyrir sérkennslu
innan gmnnskólanna í Reykjavík
hefur tvöfaldast á síðustu 15 ámm.
Nú er svo komið að rúmlega 20%
nemenda í gmnnskólum Reykja-
víkur þurfa á sérkennslu að halda
að mati skólanna. Hér er um að
ræða sérkennsluþörf bæði vegna
námslegra og félagslegra þátta sem
hafa áhrif á skólagöngu nemenda.
Kenningar Piaget skipta hér líklega
litlu máli. Líffræðilegar orsakir af
ýmsu tagi, oft erfiðar félagslegar
aðstæður og aðbúnaður skóla
skipta meiru máli fyrir námsfram-
vindu nemenda en kenningar ein-
stakra fræðimanna. Kennsluhættir
hér á landi em um margt með
hefðbundnum hætti og samkvæmt
ofangreindum rannsóknum og at-
hugunum er íslenski
grunnskólinn fyrst
og firemst gnmmkóM
í orðsins fyllstu
merkingu sem ekki
hefur verið gin-
nkeyptur fýrir þeim
miklu nýjungum sem
víða hefur mátt sjá
erlendis. Þess vegna
er það lítt skiljanlegt
af hverju einstaka
skólamenn hér á
landi og jafnvel stór
stjórnmálaflokkur
vilja taka upp villandi
slagorðastefnu
Reagans í skólamála-
umræðu hér á landi.
Höfundur er
varaformaður
kjördæmisráðs
Alþýðubanda-
lagsfélaganna í
Reykjavík.
/
Avmdanfömum missemm
hefur því verið haldið fram í
ræðu og riti að fjórðungur
grannskólabarna nái ekki mark-
miðum gmnnskólans við lok
gmnnskólanáms. Gmnnskólinn er
síðan dærndur slakur út frá þessari
fullyrðingu. Kennarar séu ekki
vandanum vaxnir og stefnumörkun
síðusm 20 ára í skólamálum hafi
bmgðist. Gott ef ekki nafngreindir
fræðimenn innlendir sem erlendir
ben hér alla sök á.
Krafa þeirra sem þessu halda
fram er að leita aftur til „gamla
skólans" og gömlu vinniubragð-
anna í kennslu. Slagorð Reagans,
Back to basics, sem á íslensku gæti
útlagst Niður á gmnninn, á hér vel
við. Hér er gerð tilraun til að ein-
falda flókna samfélagsþróun sem
hefur haft áhrif á starfserni gmnn-
skólans og gert allt skólastarf erfið-
ara en var fyrir nokkrum áramgum.
Ut frá þessari einföldun er því
síðan haldið ffarn að markmið
gmnnskólans séu fyrst og ffernst
bein kennsla, þar sem notuð er „í-
troðsla" til að koma ákveðinni
þekkingu í nemendur. Minni nem-
andans skiptir hér höfuðmáli. Próf
í tíma og ótíma em síðan nomð til
að toga út úr minni nemandans
þekkingu sem hann semr á blað.
Prófin em síðan þannig upp byggð
að hluti nemenda nær hámarksár-
angri, meðan annar hópur nær lág-
marksárangri. Próf af þessu tagi
hafa alla tíð verið nomð sem skil-
vinda í skólakerfinu.
Þeir sem eru harðastir á þeirri
skoðun að best sé að hverfa affur til
„gömlu góðu kennslunnar" em
offast einnig „harðir prófamenn“.
Markmið
grunnskólalaga
I markmiðsgrein gmnnskólalaga
er fjallað um þau meginmarkmið
sem grunnskólanum er ætlað að
vinna að. í stuttu máli er hægt að
Arthur
Morthens
segja að þau séu fyrst og fremst
þrjú.
1) Að búa nemendur undir líf og
starf í lýðræðisþjóðfélagi
2) Temja nemendum víðsýni og
efla skilning þeirra á kjömm
fólks og uinhverfi, á íslensku
þjóðfélagi, sögu þess og sér-
einkennum og á skyldum ein-
staklingsins við samfélagið
3) Leitast við að haga störfum
sínum í sem fyllstu samræmi
við eðli og þarfir nemenda og
stuðla að alhliða þroska, heil-
brigði og menntun hvers og
eins.
I markmiðsgrein gmnnskólalaga
koma ffam tvo ólík sjónarhom.
Annað sjónarhomið era þarfir
samfélagsins. Skólinn á að miðla
þeirri þekkingu og fæmi sem sam-
félagið telur nauðsynlega til þess
að einstaklingurinn geti tekið þátt í
atvinnulífinu. Litið er á skólann
sem fjárfestingu sem sé þjóðhags-
Iega hagkvæm.
Hitt sjónarhomið er smíðað út
frá kennslu- og uppeldisfræðilegri
sýn. Hér er litið á nemandann sem
skapandi einstakling með gagnrýna
hugsun og félagslega fæmi. Nauð-
synlegt er því að styrkja persónu-
leika hans, sjálfsmynd, siðferðis-
þroska og félagþroska þannig að
hann útskrifist úr grannskóla sem
sterkur einstaklingur.
Eins og sjá má á þessari lýsingu
era markmið gmnnskólalaga afar
fjölbreytt og því afar hæpið, ef ekki
beinh'nis rangt að slá því fram að
fjórðungur nemenda nái ekki
markmiðum grannskólalaga.
Það er auðvitað rétt að u.þ.b.
fjórði hver nemandi nær ekki þeirri
lágmarkskröfu sem smíðaðar em
inn í samræmd próf í fjómm bók-
legum greinum, en þessi próf mæla
ekki þau mjög svo fjölbreyttu
markmið sem fram em sett í mark-
miðsgrein gmnnskólalaga.
Hvað þá að þau mæli þau upp-
eldis- og félagslegu áhrif sem tíu
ára grunnskólaganga hefur haft á
nemendur.
Frœðin og raunveru-
leikinn
I þessar skólaumræðu hefur því
beinlínis verið haldið ffarn að
fræðilegar hugmyndir sem em
undirliggjandi í aðalnámskrá
gmnnskóla séu aðalsökudólgur
þess að 25% nemenda nái ekki
markmiðum gunnskólans. Piaget
sé í raun orsakavaldurinn.
I stuttri blaðagrein er ekki hægt
að fara náið ofan í þessa þætti en
rétt þykir að benda á eitt atriði sem
hér skiptir miklu.
Kenningar Piaget þykja erfiðar
viðfangs og mörgum óskiljanlegt
torf. Þó svo að örfáir einstaklingar
hér á landi hafi haldgóða þekkingu
á ffæðum þessum þá hafa þær að
mínu viti lítil bein áhrif á hina dag-
legu kennslu og skólastarf. Enda
benda niðurstöður rannsókna á
kennsluháttum hér á landi til þess
að hinar ffæðilegu hugmyndir um
nýungar í skólastarfi eigi ffemur
Bréf tO blaðsins
Áríðandi orðsending til Hafnfirðinga og annarra landsmanna:
Útboð
F.h. Gatnamálastjórans í Reykjavík er óskað eftir tilboð-
• ^ -- um í kaup á gangstéttarhellum.
Magn: 40 x 40 x 5 cm 6.000 stk.
40 x 40 x 6 cm 20.000 stk.
Afhendingu skal lokið fyrir 1. júlí næstkomandi.
Útboðsgögn verða afhent hjá Innkaupastofnun Reykjavíkur,
Fríkirkjuvegi 3, gegn kr. 1.000.- skilatryggingu.
Tilboðin verða opnuð á sama stað miðvikudaginn 2. febrúar
1994, kl. 14.00.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3 - Sími 25800
IP Útboð
F.h. Hitaveitu Reykjavíkur er óskað eftir tilboðum í ein-
angraðar pípur, Preinsulated Steel Pipes
Um er að ræða um 2.500 m af pípum og tengistykkjum í
stærðunum DN 200 til DN 700 mm.
Útboðsgögn verða afhent hjá Innkaupastofnun Reykjavíkur-
borgar, Fríkirkjuvegi 3.
Tilboðin verða opnuð á sama stað þriðjudaginn 22. febrúar
1994, kl. 11.00.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3 - Sími 25800
Kosið verður um menninguna
egar kosningar em í nánd og
menn fara að draga ffam
vopn sín em þeir sumir
ffambjóðendumir sem ekki sjást
fyrir í aðferðum sínum og pólitísk-
um meðölum.
Þannig hafa einstaklega láglcúm-
legar og fólskulegar árásir nokk-
urra af ffambjóðendum Sjálfstæð-
isflokksins í Hafnarfirði á málefni
menningar og lista í bæjarfélaginu
og þá menn, sem að þeim málum
hafa unnið, verið áberandi upp á
síðkastið. Venjulegum borguram
eins og mér er farið að ofbjóða
þessar ofsóknir.
Þessi niðurrifsstarfsemi hefur á
síðustu missemm birst í blaði Sjálf-
stæðisflokksins, Hamri, í DV, í
Morgunblaðinu og síðast en ekki
síst á framboðsfundum Sjálfstæðis-
flokksins í Hafnarfirði.
Fremstir fara í flokknum Þorgils
Ottar Matthiesen, Ellert Borgar
Þorvaldsson og ungur drengur úr
stuttbuxnadeildinni, Agúst Sindri
Karlsson.
Mikil uppbygging menningar-
mála í Hafnarfirði hófst þegar Al-
þýðuflokkur og Alþýðubandalag
tóku við völdum effir margra ára ó-
stjóm Sjálfstæðisflokksins þar sem
armur Matthiesen-kolkrabbans
réði mesm um gang mála og
mannleg gildi vom látin inæta af-
gangi.
Strax tókst gott samstarf lista-
manna og bæjaryfirvalda sem allar
götur síðan hefur skilað ffábæram
árangri. A þetta samstarf hefur
aldrei borið skugga.
Þessi samvinna hefur hvarvetna
vakið mikla athygli, jafnt innan-
lands sem utan.
Hafnfirska menningarbyltingin
hefur frá upphafi verið mikið öf-
undarmál sumra sjálfstæðismanna í
bæjarstjóm sem hafa um árabil gert
allt sem í þeirra valdi hefur staðið
til þess að traðka í svaðið þann við-
kvæma nýgróður menningarinnar
sem reynt hefur að festa rætur í
Hafnarfirði'.
Það er að vísu skiljanlegt í ljósi
þeirrar staðreyndar að ekkert ann-
að málefni hefur nokkurn tíma lyft
ásjónu Hafharfjarðar meira en
einmitt þessi mikla gróska í menn-
ingu og listum. Það sýndi sig og á
Listahátíð í IJafnarfirði sl. sumar
að ekkert annað málefhi hefur not-
ið jafn almennra vinsælda kjósenda
í Hafnarfirði en einmitt menning-
armálin.
í dag em Hafhfirðingar stoltir af
bænuin sínum og hafa efni á að
vera það.
Þeir sem vinna að menningar-
málum í Hafnarfirði hafa í mörg ár
vonað að um þessi mikilvægu mál
mætti nást þverpólitísk samstaða,
en nýleg loforð nokkurra fram-
bjóðenda um afnám menningar í
Hafnarfirði gefa ekki glæsileg fyr-
irheit. Allir aðrir pólitískir flokkar,
svo og almenningur, hafa staðið
vörð um menningarmál okkar
I Iafhfirðinga.
Það er dapurlegt að horfast í
augu við þá staðreynd að efst á
óskalista þessara aðila í komandi
kosningum skuli verða dauði hafh-
firskrar menningar.
Það er ekki síður dapurlegt þeg-
ar ungir menn, sem telja sig vænt-
anlega á uppleið í lífinu, setja
inarkið ekki hærra og telja það há-
leitt takmark að rústa menningu
samfélagsins. Jafnvel ungir menn
sem æfilangt hafa fengið að leika
sér í boltaleikjum á kostnað þessa
sama samfélags.
Það vekur óneitanlega upp
spurningar um hollustu þessara
manna við bæjarfélagið sitt og
hvort þeim sé í raun treystandi fyr-
ir völdum sem ákveða framtíð þess.
Ég vil því skora á alla kjósendur í
Hafnarfirði að íhuga vandlega
hvort heldur þeir kjósi að búa í
blómstrandi bæjarfélagi atvinnnu,
menningar og lista eða hverfa aftur
tíl hins andlega svartnættís sem
varð grafskrift Sjálfstæðisflokksins
í bæjarstjórnartíð hans.
Valið er ykkar, bæjarbúar góðir.
Við skulum hafa í huga að það
tók marga áratugi að vekja menn-
ingu og listír til lífs að nýju í Hafn-
arfirði, en það er líka ofurauðvelt
að traðka svo á nýgræðingnum að
hann deyi og þá er ekki affur snúið.
Til þess era vítin að varast þau.
Reykvíkingar hafa í stjórnartíð í-
haldsins líka mátt þola sína niður-
lægingu í menningarmáluin, sam-
anber Korpúlfsstaðamglið sem á
að kosta þrjá milljarða en er engum
tíl þægðar nema Davíð Oddssyni
og hans fylgisveinum.
Nú er tækifærið.
Stönduin stolt saman vörð um
samfélagið okkar og munum:
Allt er betra en íhaldið!
Vinur menningarinnar í
Hafnarfirði