Vikublaðið - 17.03.1994, Blaðsíða 4

4
VIKUBLAÐIÐ 17MARS 1994
Útgefandi: Alþýðubandalagið
Ritstjóri og ábm.: Hildur Jónsdóttir
Blaðamenn: Páll Vilhjálmsson, Friðrik Þór Guðmundsson
og Ólafur Þórðarson
Auglýsingar: Grétar Steindórsson/Pjóðráð hf.
Auglýsingasími: (91)-813200 - Fax: (91)-678461
Ritstjórn og afgreiðsla:
Laugavegur 3 (4. hæð) 101 Reykjavík
Sími á ritstjórn: (91)-17500 - Fax: 17599
Útlit og umbrot: Leturval
Prentvinnsla: Frjáls ijölmiðlun hf.
Valdabaráttan í Valhöll
Horfur eru á því að Reykjavíkurlistinn felli ekki bara að-
eins einn borgarstjóra Sjálfstæðisflokksins heldur tvo á
þessu vori. Sú ákvörðun fjögurra stjórnmálahreyfinga að
bjóða fram sameiginlegan lista hefur í einni svipan af-
hjúpað veikleika meirihlutans í borginni og knúið frarn
örvæntingarfull viðbrögð.
Það er tímanna tákn þegar frarn á sviðið gengur borgar-
stjóraefni á borð við Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur með
svo öruggu fasi að valdakallar Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík kikna í hnjánum.
Það karlavígi sem ekki einu sinni glæstustu draumar
ungra stúlkna fyrir tveim áratugum gerður ráð fyrir að
gæti látið undan síga er fallið samkvæmt skoðanakönnun-
um.
Þegar forystumenn Sjálfstæðisflokksins gerðu sér grein
fyrir að borgin væri að renna úr greipum þeirra voru við-
brögðin í fyrstu þau að breiða yfir frjálshyggjuna. Reynt
var að kippa til baka ákvörðun um að einkavæða SVR og
friða borgarstarfsmenn og fjölskyldur þeirra sem voru
farnir að líta meirihlutann í borginni sem ógnun við
starfsöryggi sitt. I öðru lagi voru felldir út af lista í próf-
kjöri ýmsir þeir sem lent höfðu í útistöðum og deilum á
kjörtímabilinu.
Kjósendur létu ekki af andstöðu sinni við Sjálfstæðis-
flokkinn í Reykjavík þótt breytt væri yfir frjálshyggjuna
og vandræðagemsar felldir út í prófkjöri. Ekíd heldur þó
að Markús Orn Antonsson borgarstjóri væri friðaður í
efsta sæti til þess að breiða yfir þá hatrömmu valdabaráttu
sem átt hefur sér stað síðan einræðisstjórn Davíðs Odds-
sonar lauk í borginni.
Við þessar aðstæður hugsaði borgarstjórinn ráð sitt og
sá að Arni Sigfússon hafði tögl og hagldir bæði í kjör-
stjórn og borgarstjórnarflokki. Breytingar á framboðslista
voru gerðar til þess að' styrkja stöðu hins síðarnefnda.
Marlcús Orn sá að hann yrði veikur foringi hvort heldur
Sjálfstæðisflokkurinn yrði í meirihluta eða minnihluta.
Hann taldi rétt að Arni Sigfússon nyti ávaxtanna af valda-
brölti sínu í flokksfélögunum og uppskæri strax bæði völd
og vanda. Hann kastaði því krúnunni frá sér og í fang hins
ókrýnda foringja sem sennilega hefði kosið að taka við að
kjöri loknu í vor.
Borgarstjóri númer tvö sem við tekur í dag til næstu
þriggja mánuða var fyrir nokkrum árum einn helsti tals-
maður frjálshyggjunar á Islandi. Hann hefúr á kjörtíma-
bilinu ræktað nýja ímynd sem áhugamaður um hin injúku
mál. Það bendir til þess að hann kunni að haga seglum
eftir vindi. Hinsvegar er hann óreyndur sem foringi núm-
er eitt þó að hann kunni að hafa verið farsæll sem maður
númer tvö og sjónvarpsþokki hans er óviss.
Vandi Sjálfstæðisflokksins verður hinsvegar ekki leystur
í bráð með þessum mannaskiptum. Hann er miklu djúp-
stæðari. Kjósendur í Reykjavík eru langþreyttur af sam-
búðinni við hann. Ráðhúsið, Perlan, Korpúlfsstaðir,
valdahroki og vond fjármálastjórn eru aðeins nokkur
dæini um plagsiðina í borginni. Stór hópur kjósenda
treystir ekki Sjálfstæðisflokknum þótt hann lofi bót og
betrun. Þeir telja ráðlegra að senda hann í fjögurra ára
meðferð í stjórnarandstöðu áður en honum sé treystandi
á ný.
Reykjavíkurlistinn hefur góða möguleika á að fella
meirihluta Sjálfstæðisflokksins í vor og þar með borgar-
stjóra númer tvö. Þetta sýnir að séu kjósendum boðnir
þeir kostir er það ekkert náttúrulögmál að Sjálfstæðis-
flokkurinn sé þungamiðja íslenskra stjórnmála.
Sjónarhorn
Það sem Páll Vil-
hjálmsson skildi ekki
S
IVikublaðinu 3. mars sl. tók
Páll Vilhjálmsson sér fyrir
hendur að túlka, fremur en
segja frá, ráðstefnu Sagnfræðinga-
félags Islands í Reykjavík 19. febr-
úar. Stefán Hjartarson hefur þeg-
ar leiðrétt nokkrar verstu rang-
færslur Páls, en hér ætla ég aðeins
að víkja að þeim sem snúa að mér
og mínu máli sérstaklega.
Það er að vísu rétt sem Páll seg-
ir að ég sé alinn upp í sveit og
bróðir formanns Landssamtaka
sauðfjárbænda. En réttar stað-
reyndir tryggja ekki rétta túlkun,
enda er það tilefnislaust sem Páll
segir um inig í framhaldi af þess-
um orðum: „Honum gremst nei-
kvæð umræða um landbúnaðinn
og virðist láta hana hafa áhrif á
faglegt mat sitt á söguskoðun. Og
afleiðingin er að allur kraftur fer
úr gagnrýni hans á endurskoðun-
arsinna."
Söguskoðun og sam-
tímaaðstæður
Vissulega gremst mér stundum
ómálefnaleg og rangfærð umræða
um landbúnað okkar (ineðal ann-
ars sumt af því sein Páll Vil-
hjálmsson hefur skrifað um það
efni í Vikublaðið). En ég kom
ekki á ráðstefnu Sagnfræðingfé-
lagsins til að ræða um jtað. Erindi
mitt hét Hvernig verður ný sögu-
skoðun til? Það reyndi ég að skýra
með því að benda á að margir
sagnfræðingar á undanförnum.
áratugum hafa sett fram kenning-
ar sem draga á margvíslegan hátt í
efa heillavænlega forystu bænda
og landeigenda fyrir þjóðfélaginu
á liðnum öldum, og jressar kenn-
ingar hafa stundum verið settar
fram sem staðreyndir í nýjum yf-
irlitsritum um sögu. í framhaldi af
jrví spurði ég hvort það gæti verið
tilviljun að þessi margvíslega
gagnrýni á bændur sent kjarna
þjóðfélagsins áður fyrr, og góðar
viðtökur hennar meðal yfirlits-
ritahöfunda, yrði á sama tíma og
atvinnuvegur bænda mætti áður
óþekktri andstöðu á samtíma okk-
ar. Fyrir mér vakti einkum að sýna
það með dæmi, sem ílestir sagn-
fræðingar viðurkenna almennt, að
söguskoðun sé að jafnaði háð
samtímaaðstæðum. Með jtví er
enginn dómur lagður á hvort
söguskoðunin er rétt eða röng,
enda reyndust líklega allar sögu-
skoðanir rangar ef við dæmdum
þær úr leik á þeim forsendum ein-
um að þær tækju á einhvern hátt
mið af samtímanum. Og séu allar
söguskoðanir rangar og engar
réttar til að bera saman við þær,
þá verður um leið meiningarlaust
að tala um að jtær séu rangar.
Hugtökin rétt og rangt reynast þá
ekki eiga við um söguskoðanir
lengur, ekki fremur en þau eiga
við um skáldskap.
Ekki þesskonar
kappleikur
Ur jiví að þetta fór framhjá Páli
Vilhjálmssyni er ekki að furða
jiótt honum þætti gagnrýni mín á
endurskoðunarsinna Islandssög-
unnar kraftlaus. Eg kom ekki á
ráðstefnuna til að gagnrýna þá og
sagði elcki orð til að gagnrýna þá-
Suint í kenningum þeirra hef ég
gagnrýnt á öðrum vettvangi en
tekið annað upp og notað í náms-
bókum um íslandssögu.
Það gérði lífið óneitanlega ein-
faldara fyrir blaðainenn ef þátt-
takendur í opinberum umræðuin
töluðu alltaf fyrir annan af tveim-
ur málstöðum í deilu, á sama hátt
og knattspyrnumenn eru alltaf í
einu liði í einu og reyna sífellt að
koma knettinum í mark andstæð-
ingsins og verja sitt eigið mark.
Og best er auðvitað að geta flokk-
að menn fyrirfram, til dæmis eftir
uppruna þeirra og ætterni. Þá þarf
ekki einu sinni að reyna að skilja
það sem þeir segja.
Ráðstefna Sagnfræðingafélags-
ins var bara ekki þess konar kapp-
leikur. Þar var verið að reyna að
nálgast flókið viðfangsefni af ein-
lægni. Páll Vilbjálmsson virðist
ekki hafa áttað sig á því, og þess
vegna hefur hann skilið fátt af því
sem þar fór fram.
Höfundur er prófessor í
sagnfræði við Háskóla
Islands
Grrein eftir Gísla Gunn-
arsson dósent í sagnfræði
við Háskóla Islandsum
sama efni verður birt í
næsta blaði. Þá mun Páll
Vilhjálmsson cinnig svara
Jiessum tveim greinum og
grein Stefáns Hjartarsonar
formanns Sagnfræðinga-
félags Islands sem var birt
í síðasta Vikublaði.