Vikublaðið - 15.04.1994, Blaðsíða 3

VIKUBLAÐIÐ 15. APRIL 1994
Mngmál
3
Líkur á
samþykkt
þingsálykt-
unartillögu
Svavars
Gestssonar
og Ingi-
bjargar
Sólrúnar
Gísladóttur:
Konur sem orðið
hafafyrír kynferðis-
legu ofbeldi mót-
nueltu nýverið á á-
hrifaríkan hátt. 1
Danmörku verður
fimmta hver kona
fyrír ofbeldi, tíunda
hver.fyrír grófit of-
beldi. Hvernig er á-
standið hér á landi?
VERÐIIR FIMMTA HVER
KRNA FYRIR OFBELDI?
Miklar upplýsingar liggja víðafyrir um of-
beldi gegn konum, en það er erfitt að
draga upp heildarmynd af ástandinu. Pví
veldur samráðsleysi og skortur á tölvu-
vœðingu. Svavar og Ingibjörg Sólrún vilja
að fyrirliggjandi upplýsingar verði sam-
rœmdar og að gerð verði sjálfstœð könnun
á ofbeldi gegn konum. Sambœrileg könnun
í Danmörku leiddi í Ijós að 19 prósent
kvenna yfir 16 ára höfðu orðið fyrir ofbeldi
á fullorðinsaldri og þar af 9 prósent fyrir
grófu ofbeldi.
jónusta aðila á borð við Stíga-
mót og Kvennaathvarfið hefur
því miður farið vaxandi. Fjöldi
þeirra sem leita til þessara stofnana
eykst stöðugt og það hafa t.d. aldrei
verið fleiri konur og börn en einmitt
um þessar mundir í Kvennaathvarf-
inu. Hér spilar margt inn í, til að
mynda atvinnuleysi, en ekki er vitað
um allar orsakir og afleiðingar. Því er
brýnt að hrinda af stað upplýsingaöfl-
un, úrvinnslu þeirra og sjálfstæðum
könnunum og gera skýrslu um ástæð-
ur og afleiðingar ofbeldis gegn konum
á Islandi.
Samræminjy upplýsinga
og sjálfstæokönnun
Þetta er á meðal þess sem fram
kemur í þingsályktunartillögti Svavars
Gestssonar og Ingibjargar Sólrúnar
Gísladóttur um þetta efhi, en í síðustu
viku var tillögunni vísað til annarrar
umræðu og félagsmálanefhdar eftir
góðar undirtektir í umræðum um
málið. Að mati Svávars Gestssonar
eru á því talsverðar líkur að Alþingi
samþykki tillöguna sem ályktun
þingsins.
Tillagan er svohljóðandi: „Alþingi
ályktar að fela dómsmálaráðherra að
skipa nefnd er undirbúi og hafi um-
sjón með rannsókn á umfangi og eðli
ofbeldis gegn konum á Islandi. Verk-
efni nefhdarinnar verði:
1. að safha saman þeim upplýsing-
um sem fyrir liggja hjá fjölmörg-
um aðilum uin ofbeldi gegn kon-
um hér á landi,
2. að vinna eða láta vinna úr þeim
upplýsingum sem fyrir liggja um
þessi efhi,
3. að efna til sjálfstæðrar könnunar
á ástæðum og afleiðingum of-
beldis gegn konum á Islandi,
4. að ganga ffá skýrslu um málið
sem lögð verði fyrir Alþingi,
5. að gera tillögur um úrbætur.,
Flutningsmenn tíllögitnnar um könnun á ofbeldi gegn komint á lslandi, Svavar
Gestsson og Ingibjörg Sólrán Gísladóttir. Svavar: „Því rniður getum við ekki að
óbreyttu svarað til um hvemig Island kemur út samanborið við önnur lönd, en
könnun í anda þessarar tillögu myndi bteta úr því. “
Nefndin skili áfangaskýrslum um
störf sfn eftir því sem þeim miðar
ffam en nefndin ljúki störfum fyrir lok
ársins 1994.“
Tíunda hver dönsk kona
verður fyrir grófu ofbeldi
Svavar segir að tillagan sé flutt af
brýnni þörf, enda liggi engin heildar-
könnun fyrir á þessu sviði. „Hliðstæð-
ar kannanir hafa verið framkvæmdar í
grannlöndum okkar á undanfömum
árum. Hér liggja upplýsingar fyrir
víða, en ekki í samræmdu formi. Þetta
em upplýsingar ffá aðilum á borð við
lögreglustjóraembættin, RLR, félags-
málastofnanir, heilsugæslustöðvar,
Samtök um Kvennaathvarf, Stígamót,
kirkjuna og fleiri. I svari við fyrirspurn
Ingibjargar Sólrúnar á síðasta löggjaf-
arþingi koin ffam hjá dómsmálaráð-
herra að mikil vandkvæði væm á því
að svara umbeðnum upplýsingum
vegna skorts á tölvuvæðingu. En nú
hefur meðferð mála í dómskerfinu
verið bætt og tölvutækni notuð og því
auðveldara en áður að fá nákvæmar
upplýsingar."
Svavar segir að svona könnun hafi
verið gerð í Danmörku vorið 1992.
„Þar kom meðal annars í ljós að 19
prósent kvenna yfir 16 ára höfðu orð-
ið fyrir líkamlegu ofbeldi að minnsta
kosti einu sinni á fullorðinsaldri og af
þeim höfðu 9 prósent orðið fyrir
grófu ofbeldi. Konurnar þekktu of-
beldismanninn í nær öllum tilfellum, í
helmingi tilfella var um fyrrverandi
eiginmann eða sambýlismann að
ræða. I hinum helmingi trilfella verða
konur fyrir ofbeldi í tengslum við
vinnu, gjarnan vinnu í félags- og heil-
brigðisstofnunum.
Ofbeldi gagnvart dönskum körlum
hefur einnig verið skoðað. Fleiri karl-
ar en konur verða fyrir ofbeldi. Hins
vegar er algengara að karlar hafi
aðeins einu sinni orðið fyrir ofbeldi
og þar er árásaraðilinn offar ókunnug-
ur fórnarlambinu, en ofbeldi gagnvart
konum er oftar endurtekið æ ofan í æ.
Því miður getum við ekki að óbreyttu
svarað til um hvernig Island kemur út
samanborið við önnur lönd, en könn-
un í anda þessarar tillögu mvndi bæta
úr því.“
Ofbeldi er þióðfélae;smein
og lýðræðinu hættulegt
I umræðunum á Alþingi tóku
einnig til máls þær Kristín Astgeirs-
dóttir Kvennalista og Valgerður
Gunnarsdóttir Alþýðuflokki. Kristín
fagnaði tillögunni og sagði það nötur-
lega staðreynd að ofbeldi hefur farið
vaxandi í þjóðfélaginu. „Það er að
finna í þjóðfélaginu mikið dulið of-
beldi, bæði líkamlegt og andlegt. Það
er mjög brýnt að fá það fram hversu
víðtækt það er, hvort það er meira eða
minna hér á landi en annars staðar,
um það höfum við enga hugmynd. Og
ekki síst að greina það hverjar eru or-
sakirnar," segir Kristín. Hún nefnir
einnig að hér væri rætt um líðan ein-
staklinga en ekki síður um hefðir, við-
horf, félagsmótun og þjóðfélagsgerð.
Valgerður fagnaði einnig tillögunni
og sagði að ofbeldið hefði alltaf átt sér
stað, en nú væri það orðið sýnilegra
og umræðan meiri. „Það er hugsan-
legt einnig að það sé að aukast en auk-
ið ofbeldi er mjög alvarlegt mál vegna
þess að það hefur eyðileggjandi áhrif á
samfélagið allt.
Það skemmir út ffá sér og hefur
margfeldisáhrif til eyðileggingar langt
út fyrir verknaðinn sjálfan. Þetta á
ekki hvað síst við um heimilisofbeldi
þar sem börn eru annað hvort fórnar-
lömb og/eða áhorfendur. Ofbeldi er
því þjóðfélagsmein, hættulegt fyrir
lýðræðið og fyrir jafhvægið í þjóðfé-
laginu fyrir utan þá persónulegu
harmleiki og þær mannlegu þjáningar
sem það veldur.“
- --------------- ------------ fg ■