Vikublaðið - 29.04.1994, Blaðsíða 8

8

t* maí
VIKUBLAÐIÐ 29. APRIL 1994
Samvinna
verkalýðs-
hreyfingar og
kirkju
í þriðja kapítula tyrstu Mósesbókar segir af því
er Eva var á ráfi einhversstaðar í Paradís
og hafði ekkert fyrir stafni nema að njóta þess
að vera til. Guð hafði búið svo um hnútana að
þau hjón gætu lifað í vellystingum praktuglega
án þess að erfiða við fæðuöflun til næsta máls.
Orðið „vinna“ var ekki til í Paradís.
að var farið að halla af degi og
Eva orðin svöng þegar á vegi
hennar varð höggormur sem
hvatti hana til þess að brjóta gegn
boði Guðs og bragða ávöxt skilnings-
trés góðs og ills. Þegar hún sjálf hafði
etið talaði hún uni íyrir manni sínum,
sem hlýddi rödd konu sinnar. Aður en
varði voru bæði koinin á sakaskrá og
syndafallið gengið yfir.
Okkur afkomendum þeirra hjóna,
hefur verið kennt að með atferli sínu
hafi þau leitt böl yfir sig og alla niðja
sína, sem í dag teljast eitthvað á sjötta
milljarð. Vissulega má til sannsvegar
færa að brot þeirra gegn Guði var óaf-
sakanlegt, en á hinn bóginn varð brot
þeirra til þess að augu þeirra, og okk-
ar, opnuðust fyrir skyni góðs og ills. Á
stund syndafallsins urðu þau Guði
sjálfúm lík, með því að þau gátu skor-
ið úr um hvað væri rétt og hvað rangt.
Það var til marks um skjótvirkni hinn-
ar nýfengnu siðgæðisvitundar að
hjúin höfðu varla kyngt þegar þau litu
niður á sig og skömmuðust sín ægi-
lega fyrir nekt sína. Þeirra fyrsta verk
var því að gera sér mittisskýlu úr fíkju-
viðarblöðum.
Refsing Guðs var grimm. Ekki nóg
með að hann legði á Evu að hún og
allur hennar ættbogi í þvenlegg myndi
fæða börn með þrautum en þó hafa
löngun til karla; karlskömmin myndi
auk þess drotma yfir henni. Þar með
var ekki öll sagan sögð, refsiþörf Guðs
var mikil, svo mikil að hann rak þau úr
vistinni og lagði á þau að VTNNA alla
sína daga. Að þessu leyti hafa syndir
feðranna komið illilega niður á börn-
unum, því síðan hefúr vinnan fylgt
manninum sem hvert annað böl sem
hann, með fáuin undantekningum þó,
kemst ekki undan. I stað þess að af-
komendur jieirra Adams og Evu gæm
berrassast um í Paradís og notið þess
að vita ekki muninn á réttu og röngu,
vita þeir muninn og eru sífellt að mis-
stíga sig á torfærum vegi dyggðarinn-
ar. Þar fyrir utan neyðast þeir til þess
að baksa við að erja jörðina með mis-
jöfnum árangri. I stað hamingjuríks
iðjuleysis kom vinna. Og þrátt fyrir
þrotlaust strit hefur mörgum reynst
þrautin þyngri að eignast fi'kjublað.
Vinnan er böl en atvinnu-
leysið blessun
I ljósi þriðja kapímla fyrstu Móses-
bókar má túlka atvinnuleysi sem
blessun, blessun sem þeir sem þess
„njóta“ ætm að lofa en ekki lasta.
Hinsvegar hefur vinnan markað svo
rnjög líf kynslóðanna síðan Guð setti
kerúbana austan við Edensgarð að
verðmætamat fólks hefur ruglast.
Löngu eftir syndafallið fundu frómar
sálir út að skynsamlegt væri að snúa
gildismati á vinnu og iðjuleysi við;
refsingu Guðs var þar með snúið upp
í andhverfu sína. Gamlir málshættir
ffá fyrri tíð bera þessu vitni: „Vinnan
er lasta vörn“ og „Ilaldi maður að sér
höndum, situr maður undir sjö djöfl-
um, en hampar þeim átmnda“. Vinn-
an varð blessun og markmið í sjáifu
sér þrátt fyrir bókstaf heilagrar ritn-
ingar um hið gagnstæða.
Grimmileg refsins guðs varð naum,
dóp sem allir vilja og þegar það skort-
ir verða viðbrögð stundum ofsafengin
og alltaf órökrétt, líkt og fráhvarfsein-
kenni fi'kils. I rás aldanna hefur hið já-
kvæða viðhorf til vinnunnar náð að
grópast svo í vitund fólks að þeir at-
vinnulausu eru ýmist úthrópaðir afæt-
ur (ef atvinnuleysið er sjálfvalið) eða
ómagar. I stað þess að skipta vinnu
milli sem flestra og létta þar með
refsibyrði hvers og eins, hafa menn
krafist fullrar dagvinnu og helst auka-
vinnu líka fyrir alla vinnufæra.
Niðurstaða þessara þanka er að hin
ríku velferðarsamfélög, sem sum hafa
búið við fasta stærð atvinnuleysis í
áratugi, ætm að setja sér það markmið
að dreifa þeirri vinnu sem er til skipt-
anna. Allir vinnufærir hefðu þá eitt-
hvert verk að vinna og þyrftu ekki að
líða þá kvöl að finnast þeim vera of-
aukið. Á þarm hátt væri atvinnuleysið
komið til að fara.
Hinn miskunnsami
Samverji
Þrátt fyrir að vegir verkalýðshreyf-
ingar og kristinnar kirkju hafi ekki
alltaf legið saman eru talsmenn beggja
þessara áhrifainiklu hreyfinga sam-
mála um að vinnan bæti og göfgi
hverja sál. Á atvinnuleysistímum þess-
arar aldar hefur kirkjan margsinnis
haft afskipti af málefnum atvinnu-
lausra, þótt hún hafi ekki beinlínis
getið sér orð fyrir atvinnuskapandi
aðgerðir, nema byggingarfram-
kvæmdir. Hún hefur á ýmsan hátt
reynt að lina þjáningar þeirra atvinnu-
lausu, s.s.. með matargjöfum, andlegri
huggun og félagslegri hluttekningu.
Þegar sú kreppa sem nú ríkir hófst
fyrir alvöru hér á landi hafði kirkjan
forgöngu um að koma á fót athvarfi,
„Miðstöð", fyrir atvinnulaust fólk. Þar
getur það leitað styrks og umfram allt
fengið fullvissu um að það eru fleiri
sem standa í sömu sporum. Slík starf-
serni kirkjunnar á sér langa hefð.
A þriðja áratugnum gat atvánnu-
laust fólk slegið á hungrið með því að
leita til mötuneytis safnaðanna, sem
starfrækt var í Franska spítalanum, og
fá þar að borða. Fjöldi hungraðra var
hins vegar iðulega slíkur að safnaðar-
mötuneytið rúmaði hvergi alla þá sem
óskuðu effir matargjöfuin. Þar fengu
atvinnuleysingjar og börn þeirra
ókeypis fæði einu sinni á dag, en að-