Vikublaðið - 11.05.1994, Blaðsíða 6

6
Siiöui'-Afríka
VIKUBLAÐIÐ 11. MAÍ 1994
RISAVAXIN VERKEFNI
— gífurlega vœntingar —
Með nýafstöðnum kosning-
um í Suður-Aíh'ku lauk
stjórnarfari aðskilnaðar-
sinna í landinu. Kosningarnar og sig-
ur Afríska þjóðarráðsins (ANC) í
þeim má öðru fremur rekja til tveggja
samtvinnaðra ástæðna. Annars vegar
áratuga baráttu vinnandi fólks í
Suður-Airíku undir forystu ANC sem
hefur kostað tugþúsundir mannslífa.
Hins vegar viðleitni milljóna um allan
heim sem hlýddu ákalli ANC um að
einangra minnihlutastjóm hvítra í
landinu.
I Suður-Affíku búa 40 milljónir og
höfðu 22,7 milljónir manna, 18 ára og
eldri kosningarétt. ANC hlaut 62,6%
atkvæða, Þjóðarflokkur de Klerks fékk
20,4% og Inkatha-hreyfing Man-
gosuthu Buthelezi hlaut 10,5%
atkvæða. Aðrir flokkar fengu mun
minna fylgi.
Þjóðarflokkurinn hefur haldið um
stjórnvölinn í Suður-’Affíku frá því
apartheid-kerfið var lögfest árið 1948.
Flokkurinn nam verstu rasista-lögin
úr gildi undir lok síðasta áratugar
.vegna baráttu sívaxandi fjöldahreyf-
ingar. Hún náði hámarld 1990 er de
Klerk neyddist til þess að láta Nelson
Mandela lausan úr fangelsi apartheid-
réttvísinnar eftir 27 ár. ANC og fleiri
samtökum var leyft að starfa.
Arið 1988 urðu straumhvörf sem
vörðuðu styrk apartheid->stjórnarinn-
ar. Suður-Affíkuhej beið mikinn ósig-
ur í syðrihluta Angólu. Þar komu við
sögu sameinaðar hersveitir Angólu,
frelsishreyfing Namibíu sem þá var
nýlenda, Suður-Afríkumenn og
kúbanskar sjálfboðaliðssveitir. Suður-
Affíkuher varð að hverfa á braut frá
Angólu og í kjölfarið fylgdi sjálfstæði
Namibíu ffá Suður-Affíku, sem hafði
sýnst óhugsandi.
Angóla markaði
straumhvörf
AJlt ffam til ósigursins í Angólu
virtist sú hugmynd draumkennd að
apartheid-stjórnin myndi ræða við
ANC, að ANC yrði einhvern tímann
lögleg samtök og Mandela frjáls.
Mandela túlkar þessi straumhvörf
þannig: „Undanhald þeirra eftír bar-
dagann við Cuito Cuanavale (smábær
t' Angólu) var stór sigur fyrir alla
Affíku. Osigur apartheid-hersins
hvatti alþýðu manna í Suður-Affíku
sjálffi til ffekari dáða. Hefðu þeir ekki
tapað við Cuito Cuanavale væru
samtök okkar enn bönnuð. Cuito Cu-
anavale markar tímamót í baráttunni
við ffelsun álfunnar og lands okkar
undan böli apartheid."
ANC vann yfirburðasigur eins og
spáð hafði verið, þótt ekki tækist
ráðinu að fá tvo þriðju hluta atkvæða.
Þar með hefði ANC verið óháð
atkvæðum þingmanna annarra flokka
um gerð nýrrar stjórnarskrár. Hér ber
að hafa f huga að ANC er ekki
stjórnmálaflokkur, heldur samfylking
lýðræðisafla sem barist hafa fyrir af-
nárni kynþáttaaðskilnaðar gegnum
tíðina. Aðrir flokkar og samtök hafa
ýmist verið á móti þessum kosningum
eða reynt að tefja fyrir þeim effir
rnegni.
Þjóðarflokkurinn virðist umbreytt-
ur í ffjálslyndan borgaralegan flokk
sem er andvígur kynþáttamisréttí og
býður blökkumenn velkomna í sínar
raðir. Þær milljónir manna sem nú
kusu Þjóðarflokkinn voru ekki að
kjósa áframhald apartheid-istefnunn-
ar. Þeir sem það gerðu kusu Frelsis-
fylkingu Constand Viljoen.
ANC hlaut yfirgnæfandi meirihluta
atkvæða í sjö af níu héruðum landsins.
I KwaZulu-heimalandinu í Natal-
héraði hlaut Inkatha-hreyfingin
nauman meirihluta, 50.3% atkvæða. í
Vestra Höfðahéraði fékk Þjóðarflokk-
urinn hreinan meirihluta. Ástæðan er
sú að flokknum hefur tekist að ala á
sundrungu. Meðal íbúanna eru rnarg-
ir formlega skilgreindir sem kyn-
blendingar. Ásamt hvítum mönnum
eru þeir rúm 80% íbúa héraðsins. I
apartheid-kerfinu eru allir blökku-
menn kúgaðir, Affíkubúar, kynblend-
ingar og fólk af indverskum uppruna.
Kerfið hyglaði tveiinur síðasttöldu
hópum blökkumanna á kostnað
svartra.
Fjörbrot aðskilnaðarsinna
Er nær dró kjördegi gerðu hægri-
sinnaðir stuðningsmenn apartheid-
kerfisins síðustu örvæntingarfullu til-
raunirnar til þess að viðhalda kerfinu.
Þeir reyndu að skapa andrúmsloft ótta
og upplausnar. Að minnsta kostí 21
lét lífið og 179 særðust af völdum
Námumenn og eiginkonur þeirra í biðröð við De Beers demantanámuna í nágrenni Pretaníu eftir því að fá að
kjósa.
sprenginga dagana 24.-26. apríl.
Síðustu þrjá mánuðina tókst fyrir
baráttu alþýðu manna undir forystu
ANC að sundra samvinnu hvítra
hægrisinna og ráðamanna nokkurra
heimalanda. Ráðamenn heimaland-
anna neyddust ýmist til þess að segja
af sér eða leyfa lýðræðislegar kosning-
ar á svæðinu. Lucas Mangope og
Oupa Gqozo, stjórnendur heimaland-
anna Bophuthatswana og Ciskei,
lögðu upp laupana í mars og nokkrum
dögum fyrir kosningar neyddist But-
helezi til þess að leyfa lýðræðislegar
kosningar í KwaZulu heiYnalandinu
og skrá Inkatha-ihreyfinguna til kosn-
ingaþátttöku. Einungis örfáir öfga-
sinnaðir hægrimenn sniðgengu kosn-
ingarnar og hótuðu að trufla þær.
Mest áberandi var Eugene Terre-
Blanche og samtök hans Andspyrnu-
hreyfing Afríkana. Talið er að
samtökin beri ábyrgð á sprengingum
dagana fyrir kosningar og hafa 34 for-
ystumanna þeirra handteknir. Sumir
þeirra tengjast lögreglu og her Suður-
Affíkustjórnar.
Hvaða stuðning veitir
heimsbyggðin nú?
Meðal þess sem ANC leggur mesta
áherslu á í nýkjörinni ríkisstjórn er að
byggð verði ein milljón íbúða á næstu
fimm árum, að ríkisvaldið komi á fót
verkefnum tíl handa 2,5 milljónum
manna næstu tíu árin, lagt verði raf-
magn til 2,5 milljóna manna í bæjum
og til sveita, hafist verði handa urn
uppskiptingu jarðnæðis og oflieldið í
landinu stöðvað.
Verkefnin sem blasa við eru mikil
að vöxtum. Ljóst er að hin nýja stjórn
er samsett mönnum sem hafa ólíkra
hagsmuna að gæta. Hún þarf að leita
effir lánum og fjármagni til fjárfest-
inga vegna uppbyggingarstarfs síns í
kreppuhrjáðum heimi, frá aðilurn sem
áður fyrr studdu apartheid-stjórnina
með ráðum og dáð. En virkni og þátt-
taka alþýðu á undanförum vikurn hef-
ur að vissu marki rutt brautina og
bendir í þá átt sem fara má ffamávið.
Höfundur er félagi í Verka-
mannafélaginu Dagsbrún
Söllltjöld 17., 1S. 0| 11. júní 1SS4
f Reykjavík
Þeir, sem óska eftir leyfi til sölu úr tjöldum á þjóðhátíðar-
daginn 17. júní og á fjölskylduskemmtun í Laugardal 18.
og 19. júní 1994, vinsamlegast vitjið umsóknareyðublaða
á Fríkirkjuvegi 11, opið kl. 08.20-16.15.
Athygli söluhafa er vakin á því, að þeir þurfa að afla viður-
kenningar Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkursvæðis á sölu-
tjöldum og leyfis þess til sölu á viðkvæmum neysluvörum.
Umsóknum sé skilað í síðasta lagi
föstudaginn 27. maí nk. kl. 12.00
Vakin er athygli á því, að öll lausa-
sala frá tjöldum og á hátíðarsvæðun-
um er stranglega bönnuð.
Húsbréf
Utdráttur
húsbréfa
Nú hefur fariö fram tíundi útdráttur húsbréfa í
1. flokki 1991, sjöundi útdráttur í 3. flokki 1991,
sjötti útdráttur í 1. flokki 1992, fimmti útdráttur í
2. flokki 1992 og fyrsti útdráttur í 1. flokki 1993.
Koma þessi bréf til innlausnar 15. júlí 1994.
Öll númerin verða birt í næsta Lögbirtingablaði
og í dagblaðinu Degi fimmtudaginn 12. maí.
Auk þess liggja upplýsingar frammi í Húsnæðis-
stofnun ríkisins, á Húsnæðisskrifstofunni á
Akureyri, í bönkum, sparisjóðum og verðbréfa-
fyrirtækjum.
[So HÚSNÆÐISSTOFNUN RÍKISINS
HÚSBRÉFADEILD • SUÐURLANDSBRAUT 24 • 108 REYKJAVlt • SlMI 69 69 00