Vikublaðið - 03.06.1994, Blaðsíða 9

VIKUBLAÐIÐ 3.JUNI 1994
Aðalsteinn Einarsson
Strákarnir á Hafberginu þeir Viktor, Jón Ásgeir, Bergsteinn, Ólafur og Oddgeir kunna vel að meta fjölbreytt fæði Smára.
Þarna háma þeir í sig grautinn.
Smári Karlsson matsveinn
Menn komast ekki
upp með það að vera
einhverjir sparikallar
Reynir Pétursson skipstjóri
Við erum bara leiguliðar
„Ég var bara píndur í þetta", segir Smári Karlsson matsveinn á Hafbergi frá
Grindavík.
ir að fiskverð var gefið frjálst, þá byrj-
aði stríð, þetta voru mistök, segir
Smári. Sko, ef allir hefðu verið skyld-
aðir dl að leggja upp á markað, væri
öldin önnur. Nú er stanslaust stríð í
verðlagsmálum milli sjómanna og út-
gerðarmanna. Þetta leiðir tíl þess að
menn eru alltaf í samningaviðræðum,
það er alltaf verið að semja um launin
okkar, segir Smári. Nú minnkar kvót-
inn og maður þarf á hverri krónu að
halda, þetta er að verða alveg hrika-
legt og skapar slæman móral, það nær
ekki neinni átt að þurfa að semja um
launin sín á mánaðarfresti, menn hafa
nóg að gera til sjós annað en að vera
hugsa alltaf um hvað þeir fái í laun.
Það vantar vinnureglu til að vinna eft-
ir, við eigum allt okkar undir fiskverð-
inu, segir Smári. En við erum tiltölu-
lega heppnir á þessu skipi, þar sem út-
gerðarmennirnir eru duglegir að
koma okkur í önnur verkefni. Það er
tíl dæmis búið að leigja okkur á rækju
fyrir vestan.
Nú vom sett á ykkur sjómenn bráða-
birgðalög í vettir. Varstu sáttur við þá
gjörð?
Nei. En þetta verkfal! hreyfði við
málunum og sýndi hvílík samstaða er
ineðal sjómanna ef á þarf að halda.
Það hreyfði við þjóðinni og kom við
samviskuna í fiskkaupendum og verk-
endum. Hinsvegar hefur ekkert skeð.
Það er ekki fyrr en nú að eitthvað er
að koma í Ijós og þá sem maður að það
er engan veginn nóg að gert. Enda eru
enn mjög margir sjómenn sem hafa
það skítt.
Hvað með matsvcinsstarjið. Þarft þú
líka að vinna á dekki?
Já, já, þetta er bara aukavinna hjá
mér að elda. Maður tekur því bara
eins og hverju öðru hundsbití. Það er
slegist um störfin og menn komast
ekkert upp með það að vera einhverjir
sparikallar, menn ganga bara í þau
störf sem þarf að vinna. Eg var reynd-
ar bara píndur í þetta. Það vantaði
kokk einu sinni þegar ég var á humar-
vertíð og síðan hef ég verið í þessi. Ég
tók einskonar pungapróf frá Hótel og
veitingaskólanum, sem hefur dugað
mér vel hingað tíl. Þeir vissu karlarnir
að ég var sonur bryta, þannig að mér
voru allar bjargir bannaðar, en mér
líkar þetta vel.
Hvcrskonar kokkabœkur notarþú?
Þær eru af ýmsu tagi. Ég hef tekið
náinskeið í austurlensku fæði og nátt-
úrufæði og býð upp á slíka rétti af og
til. Súrsætu réttirnir eru vinsælli, en
grasafæðinu er erfitt að koma óní þá.
Ég gef þá bara hamborgara og fransk-
ar til að jafiia þetta út, og kók með.
Stundum pizzur. Þeim þykir það
ágætt strákunum, en inenn vilja inikið
af kjöti.
Við Hafinarfjarðarhöfn voru
menn í óðaönn að skrúbba
og þrífa lestar og rekkverk
á Hring GK 18. Útgerðarmaðurinn
og skipstjórinn Aðalsteinn Einars-
son fylgdist með og gaf fyristskip-
anir eins og títt er um menn í slíkri
stöðu.
Hann hóf sjómennsku fjórtán ára
gamall m.a. síld norður í landi og reri
á trillu. Við spjölluðum auðvitað fyrst
um kvótamálin og sagði Aðalsteinn að
það væri búið að brengla kvótakerfið
út og suður, en ef þetta hefði verið
gert eins og til var ætlast í upphafi
væri allt í lagi. Málið er að það er búið
að bæta inn í þetta fullt af skipum sem
áttu ekkert að vera með. Smábátar eru
að fiska í dag 50 - 60 tonn á mánuði,
þegar svona bátur eins og Hringur er
með 150 tonn aflakvóta, þetta nær
náttúrulega ekki nokkurri átt. Svo eru
þeir að fjölga krókabátum og því er ég
alfarið á móti. Kvótakerfið er alvit-
laust. Nú eru veiddir mun fleiri ein-
staklingar en áður á togurunum, kvót-
inn er ákveðinn eftir þyngd, þannig að
smáfiskadrápið er umtalsvert. Togar-
arnir eru að landa fiski sem er 1,5 - 1,8
kíló, vertíðarbátarnir gera þetta ekki,
maður er hættur að skilja þetta, sagði
Aðalsteinn.
Hvemig fer það saman að vera bæði
útgerðannaður og skipstjóri?
Það fer ágætlega saman.
Ertu þá ekki á tvöfoldu kaupi?
Þreföldu! ha, ha,....en auðvitað þarf
rnaður að huga að báðum hliðum,
hugsa um útgerðarkosnaðin og fá fisk.
Við erum reyndar með þetta þrír sam-
an og verkum allan okkar fisk sjálfir
og seljum því ekki á fiskmarkaði eða
annað.
Hvemig líst þe'r þá á það að fara að
vinna fiskinn í neytendapakkningar?
Mér líst vel á það. Það er auðvitað
Það er ekki að spyrja að gest-
risninni hjá Grindvíkingum.
Þegar spjalli okkar Helga
skipstjóra var að Ijúka birtist kokk-
urinn í dyragættini og spurði hvort
menn vildu ekki koma og snæða
hádegisverð. Kokkuriim Smári
Karlsson bauð uppá hangikjöt og
uppstúf og sveskjugraut á efitír.
Hann sagði að menn vildu kjarn-
góða fæðu út á sjó og helst mikið af
öllu. Smári hefur verið tuttugu ár á sjó
og þar af ellefu ár á Hafberginu og
segir að áður fyrr hafi útgerðarmenn
og sjómenn staðið saman í baráttunni,
allir sammála um að koma með sem
inestan og bestan afla að landi. En eft-
Við Hafiiarfjarðarhöfin voru menn á Tjaldanes-
inu að gera trollið klárt fyrir næsta túr. Þar
hittum við Reyni Pétursson skipstjóra. Reynir
hefur stundað sjóinn firá því hann var þrettán ára.
Talið barst strax að kvótamálunum og svipur skip-
stjómas var ekki bjartur, enda báturinn aðeins með 50
tonna kvóta, sem kláraðist starx á fyrsta mánuði kvóta-
ársins. Það er ekki hægt að senda bát á sjó til að veiða
bara eina tegund, það kemur alltaf blandaður fiskur í
trollið, sagði Pétur. Mér líst ekkert á þetta. Kvótanum
er úthlutað til örfárra manna, sem fó að veiða og lítdð
tdllit tekið til sjónarmiða sjómanna sjálfra, ekki hlustað
á þá.
Hafa fiskmarkaðimir ekki bjargað einhverju?
Þetta var ágætt til að byrja með, þegar menn máttu veiða
eitthvað. Við fengum þá hærra verð, en það er orðið svo
lítíð sem fer í gegnum þessa markaði, ætli það séu ekld
nokkur kíló sem fara af þessum bát sem ég er með, við
erum bara leiguliðar, við erum að fiska fyrir aðra, fyrir
smánarverð. Við gæmm auðvitað farið á síld þegar hún
kemur, en við höfum ekki síldarkvóda, svo það er úr sög-
unni. Fyrir okkur sem þekktum frjálsræðið í þessu er þetta
dapurlegt ástand. Það eru einn helst þessir ungu menn sem
eru að byrja, þeim finnst kannski allt í lagi að veiða eftir
þessu kvótakerfi.
Það cr talað um að sjórnenn hendi fiski, geriðþiðþað?
Nei, það hefur ekki komið tíl þess enn þá, en sjálfsagt
endar það með því, fiski er hent í stórum stíl, þessu var
miklu betur stjórnað með skrapdagakerfinu, áður enn þeir
tóku kvótakerfið upp. Það er hægt að stjórna þessu miklu
betur bara með banndögum. Annars erum við aðallega á
flótta undan fiski, við erum að leita að einhverju öðru en
þorski, þessum pappírsfisk, sem er aðallega til uppí ráðu-
neyti.
Er erfitt að gera tit?
Ég er nú ekki útgerðarmaður sjálfur, bara skipstjóri, en
ég get ekki séð að útgerðarmenn svelti neitt.
Hefðirþú kosið að stunda aðra vimm enn sjómennskuna?
Já, í dag. En ég sé ekki eftir þessum árum sem ég hef eytt
í þetta, alls ekki. En ég ráðlegg engum ungum manni að
byrja á þessu eins og ástandið er núna.
Við erum aðalega á flótta undan fiski, segir Reynir Péturs-
son skipstjóri á Tjaldanesi ÍS.
„Við eigum að vinna allan okkar fisk
sjálfir" segir Aðalsteinn Einarsson
skipstjóri og útgerðarmaður.
það sem þarf að koina á mótí þessu
kvótatapi. En vandamálið er það að
það er verið að kála öllum vertíðarbát-
um jafnt og þétt, sérstaklega með
þessu frumvarpi sem er að líta dagsins
ljós núna.
Nú tala menn um það að útgerðar-
menn eigi að borga aðgang að auðlind-
inni?
Það er náttúrulega verið að greiða
stórar upphæðir fyrir kvótann í dag,
en ég er á móti auðlindaskatti. Þjóðin
á fiskinn í sjónum ekki útgerðarmenn
og ekki einn frekar enn annar, allir
njóta góðs af.
Hvað villtu segja um útflutning á
óunnumfiski?
Það á að stoppa þennan útflutning
strax. Við eigum að vinna allan fisk
sjálfir. Það er út í hött að flytja út fisk
af íslenskum skipum, en kaupa síðan
rússafisk til vinnslu hér, þetta er tómt
rugl.
Það er verið að
gera útaf við
vertíðarbátana