Vikublaðið - 04.11.1994, Blaðsíða 5

VIKUBLAÐIÐ 4. NÓVEMBER 1994
ffjaramál
5
Þrítugasta og sjöunda þingi
BSRB lauk í síðustu viku, en
þar ríkti þung undiralda í
kjara- og réttindamálum. „Það var
mjög ákveðinn og harður tónn í
þingfulltrúum og augljóst að geisileg
reiði er ríkjandi", segir Ogmundur
Jónasson í samtali við Vikublaðið, en
hann var endurkjörinn formaður
BSRB.
Aukin harka kom meðal annars
fram í því að verkfallsboðun og
kröfugerð sjúkraliða naut mikils
stuðnings og skilnings á þinginu, en
þó mun ffernur í helstu ályktunum
þingsins. Þegar þær eru skoðaðar í
heild og í samhengi kemur frain
mjög róttækur tónn frá fólki sem
finnst að því sé misboðið, bæði í því
hvernig kjörum þess er háttað og í
því hvernig stjórnvöld hafa verið al-
mennu launafólki andsnúin en hin-
um betur settu velviljuð.
Gremja út í ört vaxandi
misrétti
Segja má að „þema“ þingsins hafi
verið uppgjör við þjóðarsátt og herör
gegn vaxandi misrétti í þjóðfélaginu.
Þarna voru fjölmargir þingfulltrúar,
umboðsaðilar 16.371 félaga í BSRB,
fulltrúar hárra jafnt sem lágra opin-
berra embættismanna, einstaklingar
úr öllum stjórnmálaflokkum. Og
þeir verða vart sakaðir uin að bjóða
upp á flokkspólitískan áróður.
Þing BSRB fjallaði um misréttið í
þjóðfélagi þar sem hinir ríku eru að
verða ríkari en hinir fátæku fátækari.
I þessu sambandi er talað um;
- hraðvaxandi launamun,
- aukna greiðslubyrði lána með
tilheyrandi íþyngingu fyrir
heimilin,
- þjónustugjöld í heilbrigðis- og
menntamálum,
- okurvexti og þjónustugjöld
(dulbúna vaxtahækkun) í banka-
kerfinu,
- gífurlega skattahækkun á al-
menning,
- raunlækkun persónuafsláttar,
- raunhækkun skattleysismarka,
- atvinnuleysi 5 til 6 þúsund
manna.
Fleira inætti nefna, en það sem
veldur svo mikilli reiði umfram það
sem ofangreint býður upp á er að á
sama tíma hefur þetta gerst;
- skattar á fyrirtæki hafa stórlækk-
að,
- til stendur að afnema vísi að há-
tekjuskatti,
- ríkisstjórnin hefúr ekki innleitt
fjármagnstekjuskatt,
- svört atvinnustarfsemi og önnur
skattsvik aukast,
- veiðiheimildir (þjóðareign) fær-
ast til fárra „sægreifa“,
- einkavæðing er innleidd einka-
væðingarinnar vegna.
Heimilunum stefnt í
gjaldrot
Kjaramálaályktun þingsins tók á
mörguin helstu meinsemdum þjóð-
félagsins, en svona hljóðaði hún:
„Island er auðugt land. Það er
meðal þeirra landa sem hæstar hafa
þjóðartekjur á mann. A Islandi ættu
allir að geta haft vinnu og dagvinnu-
tekjur ættu að geta dugað fyrir fram-
færslu heimilis. Á undanförnum ör-
fáum árum hefur launamunur farið
hraðvaxandi. Skattar hafa hækkað
um milljarða á almennu launafólki á
meðan skattar fyrirtækja hafa verið
lækkaðir.
Heimilin geta ekki lengur staðið
undir afborgunum af lánum. Lán
þeirra hrannast upp og er nú svo
komið að fjórða hvert húsbréfalán er
í vanskilum. Heimilum - fyrirtækj-
um launafólks er stefnt í gjaldþrot.
37. þing BSRB lagði áherslu á baráttuna gegn vaxandi misrétti í þjóðfélaginu,
þar sem hinir ríku verða ríkari en hinir fátæku fátækari. Launafólki er boðið upp á
okurvexti, skattahækkun og þjónustugjöld á sama tíma og fyrirtækin
fá skattaívilnanir, skattsvik aukast, þjóðareignin er afhent sægreifunum og
einkavæðing er innleidd einkavæðingarinnar vegna.
Mjög harður tónn var á þingi BSRB.
Ríkisendurskoðun hefur upplýst að
árlegar ráðstöfúnartekjur meðalfjöl-
skyldu hafa lækkað yfir 300 þús.
krónur á síðustu árum. Það sýnir vel
versnandi afkomu launafólks, en
lækkunin nemur sern svarar árlegri
afborgun af 5 milljón króna hús-
bréfalánum.
Svartar atvinnutekjur fara vaxandi.
Skattsvik aukast. Ríkissjóður tapar
milljörðum af þeim sökum. Á sama
tíma eru lagðar sérstakar álögur á
sjúka, aldraða og bamafólk.
Stöðugt ganga 5 til 6 þúsund
manns atvinnulausir.“
„BSRB mótinælir atvinnuleysi og
vaxandi ranglæti í þjóðfélaginu, mót-
mælir harðlega vaxandi launamun í
þjóðfélaginu og krefst jafnari tekju-
skiptingar, lýsir fúllri ábyrgð á hend-
ur stjómvöldum og atvinnurekend-
um vegna vaxandi misréttis í íslensku
þjóðfélagi og skorar á allt launafólk
að fylkja sér bak kröfum um kjara-
jöfnun og réttlátara þjóðfélag, hvet-
ur allt launafólk til að standa saman
að því að sveigja hagstjórnina af
braut auðhyggju og ranglætis, til
þess samfélags sem íslendingar hafa
ævinlega stært sig af, þar sem launa-
munur er minni og jöfnuður meiri
en gerist í öðmm löndum.
BSRB hvetur allt launafólk til þess
að berjast gegn þeirri hagstjórn sem
gerir hina ríku ríkari og hina fátæku
fátækari, krefst þess að í komandi
kjarasamningum náist ffam umtals-
verðar kjarabætur og beinir því til
aðildarfélaga að gera hnitmiðaðar
kröfur og fylgja þeim fast eftir, krefst
þess að kaupmáttur lágra launa verði
aukinn vemlega og gripið til aðgerða
til að útrýma fátækt úr þjóðfélaginu
og krefst þess að starfsmönnum
verði ekki mismunað í launum og
verði sömu laun greidd fyrir sömu
eða sambærilega vinnu.“
Skattamisréttið og skatt-
svikin: Er ekki komið nóg?
Þing BSRB mótmælti harðlega
skattastefnu stjórnvalda. Sérstaklega
var mótmælt þeim áformum ríkis-
stjórnarinnar að afnema hátekjuskatt
og því að hún ædar ekki að standa
við áform um að leggja á fjár-
magnstekjuskatt. I skattamálaálykt-
un segir enn ffemur:
„Skattar eiga fyrst og ffemst að
gegna þríþættu hlutverki: Afla ríki
og sveitarfélögum tekna til að standa
undir þeirri hlið velferðarkerfisins,
sem snýr að hinu opinbera; þeir eru
tæki til tekjujöfnunar; í þriðja lagi
eru skattar mikilvægt stjórntæki.
Skattstig er ekki sjálfgefin stærð.
Höfuðmáli skiptir hvemig skatt-
byrðinni er dreift og hvemig er með
þá fjármuni sem aflað er með skatt-
lagningu. 37. þing BSRB telur nauð-
synlegt að almenn endurskoðun fari
ffam á skatt- og bótakerfi með það
fyrir augum að auka réttlæti. Það er
forkastanlegt, að stjómvöld leggja æ
þyngri byrðir á launafólk í landinu á
meðan létt er á skattbyrði af há-
tekjumönnum og fyrirtækjum.
Sem dæmi, þá hefur skattbyrði
meðal-BSRB-mannsins. (ca: kr.
1.280,000 árstekjur) aukist um á
þriðja tug þúsunda á milli álagning-
aráranna 1993 og 1994.“
Þingið samþykkti kröfur um að
persónuafsláttur verði uppreiknaður
effir lánskjaravísitölu frá 1988 og
hann miðist við hana framvegis, að
fjármagnstekjuskattur verði settur á,
að tekinn verði upp raunvemlegur
hátekjuskattur, sem felldur verði að
núverandi staðgreiðslukerfi sem við-
bótarþrep, að tvísköttun lífeyris-
sjóðstekna verði tafarlaust afnumin
og að skýrt komi ffam í skattalögun-
um hver frádráttur vegna menntun-
arkostnaðar barna er og hann hækk-
aður.
Þingið liafði ýmsar fleiri tillögur í
skattamálum ffam að færa. Þannig
vill BSRB að heimilt verði að full-
nýta persónuafslátt maka, að við út-
deilingu á bótum s.s. barnabótaauka
og vaxtabótum, verði miðað við tekj-
ur eftir skatt (nettótekjur), að skatt-
leysismörk eignaskatts verði hækk-
uð, að endurskoðaðir verði og
afnumdir úr skattkerfinu þeir þættir
sem valda misinunun á milli skatt-
þegnanna, að skattaeftirlit og inn-
heimta opinberra gjalda verði stór-
eflt og komið verði á stóru átaki til
þess að koma í veg fyrir skattsvik.
Einnig að litið verði á skattsvik
eins og hver önnur fjársvikamál, að
unnið verði að því að lækka hlutfall í
virðisaukaskatti og afnema undan-
þágur í áföngum og taka í stað þess
upp endurgreiðslukerfi til þeirra sem
ekki eiga að bera skattinn endanlega,
að reiknað endurgjald (mánaðartekj-
ur/árstekjur) einyrkja verði ekki
lægra en meðallaun í viðkomandi
starfsgrein, að tekið verði skýrar á í
skattalögum um einkareikninga í
bókhaldi fyrirtækja og spornað verði
við að einkaneysla sé skrifuð á fyrir-
tækin og að lagðar verði ffam á-
byrgðir vegna útgáfu virðisauka-
skattsnúmera.
Ráðstefna um skattsvik og
bremsa á einkavæðingu
Líkt og hjá Dagsbrún er vaxandi
óþolinmæði tneðal BSRB-fólks
vegna skattsvika og aðgerðaleysis
gagnvart því að sumir þjóðfélags-
hópar virðist vaða uppi skatdausir en
lifa í vellystíngum engu að síður. í
þessum efnum lagði þingið til að
komið yrði á ráðstefriu um skatta-
mál, eigi síðar en í febrúarmánuði
1995, að leitað verði eftir samvinnu
við almenningsfélög, skattyfirvöld
og fjölmiða urn ffæðslu og átak til
upprætingar á skattsvikum og að
fengnir verði fyrirlesarar sem hafa
sérþekkingu á skattamálum. Þingið
beindi því tíl BSRB að beita sér fyrir
skrifum í blöð og tímarit um skatta-
mál og að hafa áhrif á almenningsá-
litið í landinu um skaðsemi
skattsvika.
Eins og með skattsvikin fara áform
um einkavæðingu fyrir brjóstið á
BSRB-fólki, að minnsta kosti þegar
engin augljós rök eru fyrir einkavæð-
ingu. Þingið ályktaði eftirfarandi:
37. þing BSRB
- mótmælir einkavæðingu einka-
væðingarinnar vegna og varar
við því að láta skammtíma
sparnaðarsjónannið ráða, eink-
um í grunnþjónustu við sainfé-
lagið.
- telur að opinberum aðilum beri
að annast og ábjtgjast heil-
brigðis-, mennta- og öryggis-
mál eins og t.d. sjúkrafluminga,
grunnþjónustu á sviði sam-
göngu- og fjarskiptamála svo
sem póst- og símaþjónustu,
enda sé það eina leiðin til þess
að tryggja landsmönnum öllum
lágmarks þjónusm á sömu kjör-
um.
- leggur áherslu á að öll rök hníga
að því að effirlitsstarfsemi með
atvinnulífi eða heilbrigðis- eða
öryggisþáttum í þjóðfélaginu sé
á vegum opinberra aðila. Þar
sem slík starfsemi hefur verið
færð yfir á einkahendur hefur
hún orðið dýrari fyrir notand-
ann og haff ýmsa ókosti.
- varar við einkavæðingu í formi
útboða og bendir á að hægt sé
að hagræða í rekstri án þess að
grafa undan starfsöryggi og fé-
lagslegum réttindum starfsfólks
með útboðs- og verktakastarf-
seini.
- leggur áherslu á að í umræðu um
einkavæðingu þurfi að hyggja að
samfélagslegum þáttum á borð
við heilsuvernd og áfengisvam-
ir. Oeðlilegt sé að gróðasjónar-
mið vegi þyngra en þessir þætt-
ir. Þess vegna er lagst gegn
einkakvæðingu á ÁTVR.
Kynjajafnrétti á vinnu-
markaði
Loks skal hér tiltekið að þing
BSRB samþykkti ítarlegar og ffóð-
legar tillögur í jafnréttismálum, til-
lögu að jafnréttisáætlun til ársins
1997. Þar er meðal annars bent á að
66% félagsmanna BSRB séu konur
en það endurspeglist ekki í nefndum
og ráðum. Þingið lagði áherslu á að
vörn velferðarkerfisins væri ekki síst
vöm fyrir hagsmunamál kvenna.
Um jafnrétti á vinnumarkaði segir
meðal annars:
„Atvinnuleysi er böl sem bitnar
verst á konum. Gegn atvinnuleysi
verður launafólk að berjast. Kannan-
ir sýna að ábyrgð og vinna innan
heimilis er enn í höndum kvennanna
að mestu leyti. Ekki er nóg að berjast
fyrir jöfúun réttinda á vinnumarkaði,
heldur þarf einnig að jafna ábyrgðina
inni á heimilunum, enda sýna rann-
sóknir á Norðurlöndum að streita
útivinnandi kvenna vegna tvöfalds
vinnuálags er mun meiri en karla.
BSRB vinni gegn atvinnuleysi m.a.
með því að krefjast atvinnuskapandi
verkefria af stjómvöldum, standi
vörð um rétt kvenna til vinnu og að
barnsburðarleyfi, námsleyfi o.s.frv.
hafi engin áhrif þar á, krefjist þess að
tekinn verði upp sveigjanlegur
vinnutími þar sem því verður við
komið og starfsmaður óskar þess,
krefjist þess að foreldrum ungra
bama verði gert kleiff að fara tíma-
bundið í hlutastarf óski þeir þess,
krefjist þess að karlar njóti sömu
kjara og konur hvað varðar laun í
barnsburðarleyfi og hvetji til um-
ræðu um sameiginlega ábyrgð for-
eldra á heimilum."
Þá var launajafnrétti þingfulltrú-
uin hugleildð og ekki síst ffarn-
kvæmd laga um jafúa stöðu og jafrian
rétt kvenna og karla.
„BSRB beiti sér fyrir því að ríkis-
stjórnin standi við framkvæmdaáætl-
un sína og hvetji sveitarstjómir og
sjálfseignastoíúanir til að setja sér
viðlíka markmið, geri sitt til að koma
á sömu launum fyrir jafnverðmæt
störf, stuðli að nýju og raunhæfu
mati á hefðbundnum kvennastörf-
uin, skipuleggi námskeið um þróun
jafúlaunamála, einkum fyrir þá sem
semja um kaup og kjör, stuðli að
samstöðu í baráttunni fyrir hækkun
lægstu Iauna og beiti samtakamætt-
inum i' því skyni þegar samið er um
kaup og kjör, beiti sér fyrir því að
launabókhald opinberra stofnanna
og fyrirtækja verði opnað þannig að
allur kosmaður sérhvers starfs-
manns, þ.m.t. laun, fríðindi og ferða-
kostnaður verði gerður opinber, til
að auðvelda effirlit með launajafn-
rétti, beiti sér fyrir því að aðildarfé-
lögin leggi áherslu á jafnréttismál og
stofni til skoðanaskipta meðal félags-
manna um þau mál.
Áhersla verði lögð á að jafnrétti
kynjanna náist bæði í launakjörum
og hlunninduin.“
fþg