Vikublaðið - 25.11.1994, Qupperneq 1
Aumingja atviimu-
leysingjarnir
Hvað segir það okkur um
viðhorf til atvinnulausra að
ekki er hægt að halda Mið-
stöðinni gangandi?
Bls. 5
Við kveðjum Lúðvík
Á mánudag verður einn helsti
forystumaður íslenskra vinstri-
manna borinn til grafar. Mið
birtum kveðju Alþýðubanda-
lagsins og nokkrar svipmyndir
úr lífi hans. Opna
Oftúlkun Sveins
Allans
'Einar Karl Haraldsson segir
Svein Allan oftúlka orð Stein-
grítns J. Sigfússonar og birtir
endurrit af umræddri sjón-
varpsffétt til sönnunar. Bls. 8
46. tbl. 3. árg.
25. nóvember 1994
Ritstjóm og
afgreiðsla:
sími 17500
250 kr.
Sérframboð eða
samfylking?
Jóhanna stofnar flokk á sunnudag. Svarar engu um samfylkingu. Umboðslausir stuðningsmenn
fara offari. „Hjónarúmið í Alþýðuflokknum er brunnið.“ Birting heldur að sér höndum.
Asunnudag verður stofhaður
nýr stjómmálaflokkur Jó-
hönnu Sigurðardóttur,
fyrrverandi varaformanns Al-
Jjýðuflokksins, og stuðnings-
manna hennar. Jóhanna hefur
engu svarað óskum Alþýðubanda-
lagsins um viðræður um samfylk-
ingu og túninn er að renna út.
Stuðningsmenn Jóhönnu segja að
enginn hafi hafit umboð til að
bjóða einstaklingum úr öðrum
flokkum sæti á firamboðslista og
neita því að Jóhanna ætli að safha
liði til að yfirtaka Alþýðuflokkinn.
Nýtt stjórnmálaafl sem Jóhanna
Sigurðardóttir leiðir heldur opinn
kynningarfund á sunnudag á Hótel
Islandi.
- Nokkrir lykilmenn verða kynnt-
ir og drög að stefnuskrá verða lögð
fram, segir Olína Þorvarðardóttir
sem er í innsta kjarna stuðnings-
mannahóps Jóhönnu.
Viðræður á milli Jóhönnu og for-
ystumanna Alþýðubandalagsins síð-
ustu vikur hafa ekki leitt til þess að
skilyrði hafa skapast fyrir samfylk-
ingu félagshyggjufólks enda hefur
Jóhanna færst undan því að ræða
mögulegar útfærslur á samvinnu.
Ölína kveðst ekki líta svo á að sam-
fylking sé úr sögunni.
- Við verðum að stofha stjórn-
málasamtök áður en við tökum þátt í
samvinnu. Eða héldu menn virkilega
að Jóhanna ædaði að ganga í Al-
þýðubandalagið? spyr Ólína.
Eftir að fréttir bárust af því að
stuðningsmenn Jóhönnu bæm ví-
umar í einstaka alþýðubandalags-
menn nteð loforðum um sæti á fram-
boðslista blossaði upp andúð á þeint
vinnubrögðum. Foiystumenn Al-
þýðubandalagsins og Jóhanna hafa
skipst á skotum í fjölmiðlum af þessu
tilefhi. Þótt vitað sé að nafngreindir
stuðningsmenn Jóhönnu hafi gert al-
þýðubandalagsfólki tilboð þvertekur
Ölína fyrir að það hafi verið gert í
umboði Jóhönnu. Hlutirnir gangi
einfaldlega ekki þannig fyrir sig að
Jóhanna skuldbindi sig gagnvart
fólki með því að lofa sætum á frarn-
boðslista.
Þeir sem hafa bundið vonir við
sameiginlegt framboð félagshyggju-
fólks í anda Reykjavíkurlistans em
orðnir óþreyjufullir enda em flokk-
amir óðum að ganga ffá ffamboðs-
listum og lítdð svignim til að ræða
samfylkingu eftir það. Alþýðubanda-
lagsfélagið Birting hefur frá stofhun
reynt að vinna samfylkingu brautar-
gengi. Björn Guðbrandur Jónsson
varaformaður Birtingar segir enn
tíma til stefhu og að hlutirnir muni
skýrast eftir sunnudagsfund Jóhönnu
og stuðningsmanna hennar.
- Birting hefur ekki gert aðra sam-
þykkt en þá sem gerð var í október
þar sem hvatt var til samfylkingar
jafhaðarmanna, enda hafa menn ekld
haft mikinn tíma til að sinna þessu
síðustu dagana. Við emm ekki at-
vinnuinenn í pólitík, segir Björn
Guðbrandur og telur að Birting
muni boða til fundar um málið í
næstu viku. Hann segir að eftir að
Jóhanna verði búin að stofna stjórn-
málasamtök sé hægt að krefja hana
svara um það hvaða málefhi hún ætli
að setja á oddinn og með hverjum
hún vilji starfa.
Sumir þeirra sem fylgjast með
stjómmálum telja að markmið Jó-
hönnu sé að safna liði til að ná völd-
um í Alþýðuflokknum sem er í sár-
um en hún féll fyrir Jóni Baldvin
Hannibalssyni í sumar í formanns-
slag. Olína Þorvarðardóttir, sem
sagði skilið við Alþýðuflokkinn fyrir
skömmu, segir það óhugsandi.
- Hjónarúmið í Alþýðuflokknum
er brunnið, segir Ólína.
Á sunnudagsfundi Jóhönnu og
stuðningsmanna hennar verður boð-
að til landsfundar í janúar og má líta
svo á að það séu jafnframt þau tíma-
mörk sem em fyrir samfylkingu fé-
lagshyggjufólks.
Landflótti þrefaldast
Það sem af er þessu ári hafa
ríflega 600 fleiri Islending-
ar tekið sig upp af landinu
heldur en þeir sem hafa flutt
hingað til lands. Samkvæmt upp-
lýsinguin Hagstofunnar höfðu
2.227 flust til landsins á fyrstu tíu
mánuðum ársins en 3.213 burt af
landinu. Eru þetta mikil umskipti
frá árinu í fyrra en þá voru þeir
sem fluttu burt 203 fleiri en þeir
sem fluttu til landsins. Landflótt-
inn hefúr því þrefaldast bara það
sem af er árinu.
Hermann Þráinsson hjá Hagstof-
unni segir að straumurinn frá land-
inu liggi aðallega til Norðurland-
anna, einkum Noregs og Danmerk-
ur, en til Iandsins frá Iöndum utan
Norðurlanda. 1 hans gögnum er ekki
í fljótu bragði hægt að sjá hvaða
þjóðfélagshópar skera sig úr.
Það verður hinsvegar Elín Er-
lingsson hjá norska sendiráðinu í
Reykjavík greinilega vör við.
- Já, það er aðallega ungt fólk á
milli tvítugs og þrítugs sem leitar
hingað í sendiráðið til að afla sér
upplýsinga vegna flutnings til Nor-
egs. Og þetta er að iniklu leyti fólk
með börn og eru einstæðar mæður
fjölmennar í þeim hópi. Fólk er að
leita að betra lífi, sumpart þjónustu
en Iíka beinlínis' atvinnu, segir hún.
Árið 1991 var hreyfingin á fólki til
og frá landinu hagstæð um 1007
manns. Þá fluttu 3989 til landsins en
2982 frá því. Á fyrsta heila ári ríkis-
stjómar Davíðs Oddssonar, 1992,
snerist dæmið við, því þá fluttu 2959
til landsins en 3213 fi‘á því. Fækkun-
in af Jiessum völdurn var því 254 það
árið. 1993 nam fækkunin 203 eins og
áður sagði, eða 2698 til landsins og
2901 ffá því. Um síðustu mánaða-
mót höfðu 609 farið umffam þá sem
komu hingað.
Iðja og upphaf Alþýðubandalagsins
Iðja, félag verksmiðjufólks, var
rekin úr Alþýðusambandinu
árið 1952 á hæpnum forsend-
um. Alþýðuflokkurinn hafði á
þessum tíma meirihluta í ASI en
flokksmenn Sósíalistaflokksins
voru með undirtökin í Iðju.
Tveim árum síðar var félagið aftur
tekið inn í ASI og tekur þátt í
samfylkingu Hannibals Valdi-
marssonar og sósíalista sem var
forsenda þess að Alþýðubandalag-
ið var stofhað árið 1956.
Þetta kemur ffam f nýrri bók,
Bjarma nýrrar tíðar, saga Iðju, félags
verksmiðjufólks í 60 ár eftir Ingólf V.
Gíslason.
Fyrstu áratugimir í sögu Iðju end-
urspegla togstreitu vinstrimanna í
verkalýðshreyfingunni. Róttækir sós-
íalistar og hægfara sósíaldemókratar
tókust á um forræðið í verkalýðs-
Ingólfur V. Gíslason: Kom á óvart
að vinstrimenn gátu unnið saman að
verkalýðsmálum í hatrömmum átökum
milli sósíalista og sósíaldemókrata á
fjórða áratugnum.
hreyfingunni og gerðu livor um sig
tilkall til þess vera hinir einu og
sönnu fulltrúar verkafólks í stjórn-
málabaráttunni.
Þrátt fyrir illvíg átök innbyrðis
gátu vinstrimenn tekið höndum
saman þegar inikið var í húfi. Þannig
gátu þeir Björn Bjarnason nýkjörinn
bæjarfulltrúi Kömmúnistaflokksins
og Jón „klofhingur" Sigurðsson er-
indreki Alþýðuflokksins sameinast
um það haustið 1934 að stofna Iðju.
Björn og Jón voru svarnir pólitísldr
andstæðingar. Kommúnistaflokkur-
inn aðhylltist einangrunarhyggju á
þessum árum og uppnefindi alþýðu-
flokksmenn „sósíalfasista.“ Jón fékk
viðumefhi sitt vegna starfans sem
hann hafði með höndum fyrir Al-
þýðuflokkinn og AlJiýðusambandið,
sem var sama stofnunin, að ferðast
urn landið og stofna kloíningsfélög í
bæjum þar sem kommúnistar réðu
verkalýðsfélöguin. Kjör verksmiðju-
fólks voru hörmuleg á fjórða ára-
tugnum og Björn kommi og Jón
klofningur settu hag verkafólks ofar
pólitísku dægurþrasi er þeir lögðust
á eitt við stofnun Iðju. Áður höfðu
ungar konur reynt að stofna vinnu-
staðafélög í verksmiðjum en at-
vinnurekendur bmgðust ókvæða við
og ráku verkakonurnar úr starfi.
- I ljósi stjórnmálaástandsins kom
það mér á óvart að kommúnistar og
alþýðuflokksmenn gátu unnið sarnan
á þessum tíma, segir Ingólfur.
Ingólfúr V. Gíslason hefur unnið
að sögu Iðju í hálft þriðja ár en hann
hefur áður skrifað um félagslegan
uppmna fyrstu íslensku atvinnurek-
enduma og samtök þeirra 1894-
1934.
Kröftug kyn-
geta gamalla
manna
Goðsögnin um getuleysi
gamalla karla á ekki við
rök að styðjast. Islenskur
læknir í Svíþjóð hefur sýnt
firammá það að karlmenn þurfi
ekki að óttast Elli kerlingu.
Kynlíf skiptir eldri karlmenn
núklu máli og könnun á sænskum
karlmönnum sýnir að fjórir af
hverjum fimm körlum á milli sjö-
tugs og áttræðs hafa getu til sam-
fara.
Islenskur læknir, Ásgeir
Helgason, og samstarfsmaður
hans í Svíjijóð gerðuu könnun-
ina. Greint er frá henni í dag-
blaðinu Dagens Nyheter á mið-
vikudag.
Þótt gamlir menn bæði vilja og
geta hefúr ekki nema helmingur
þeirra samfarir oftar en einu sinni
á mánuði. Annar hver karlmaður
hefur óskir um tíðari samferir en
eiga í erfiðleikum með að finna
jafn áhugasama maka.