Frjáls þjóð - 25.04.1954, Blaðsíða 3

Sunnudaginn 25. apríl 1954.
FRJÁLS ÞJÓÐ
3
Breimiiiiiál Tí itiiin s
Dagblaðið Tíminn hefur
aldrei þessu vant sent þjóð-
varnarmönnum tóninn að und-
anförnu í tilefni af afstöðu
þingmanna flokksins til frum-
varpa um brunatryggingar, sem
alþingi afgreiddi síðustu þing-
dagana.
Það er löngu þjóðfrægt orð-
ið, að sannleiksást og heiðar-
legur málflutningur er jafn
sjaldgæft fyrirbæri í dálkum
Tímans og uppsprettuvatn á
Sahara, sérstaklega þegar þjóð-
varnarmenn eiga í hlut. Hin
nýju brennumál Tímans eru
engin undantekning 1 þessu
efni, og verður þeim ekki jafn-
að við annað en það, sem einna
frægast hefur orðið úr skrif-
um Jónasar frá Hriflu, þ. e.
svonefnt „brennumál Her-
manns Jónassonar".
En þó að H. J. svaraði aldrei
hrennumálaskrifum J. J. og
Þórarinn Tímaritstjóri sé ekki,
samkvæmt öllum heilbrigðum
náttúrulögmálum svaraverðari
persóna en • Jónas Jónsson,
skal þó, vegna þeirra, sem ekki
hafa kynnt sér málavöxtu, gerð
nokkur grein fyrir þessum mál-
um, þar sem þau snerta bein-
línis hag mjög margra manna.
Frv. um brunatryggingar
i Reykjavík.
Það er þá upphaf þessa máls,
að fjórtán bæjarfulltrúar í
Reykjavík fóru þess á leit við
þingmenn Reykjavíkur og þá
þingmenn, er uppbótarsæti
höfðu hlotið í Rvík, að þeir
flyttu frumvarp á alþingi um
að heimila Reykjavíkurbæ að
taka í eigin hendur bruna-
tryggingar húsa í bænum, þar
sem bærinn gæti með því móti
tekið hagkvæmasta tilboði um
tryggingarnar og sparað sér
mikinn innheimtukostnað, en
tryggjendum fyrirhöfn.
Urðu allir þingmennirnir, |
sem til var leitað, við þessunv
tilmælum, og stóðu því allir
flokkar að frumvarpinu nema
Framsóknarflokkurinn.
En í bæjarstjórn hafði full-
trúi þess flokks ekki mátt
heyra annað nefnt en AF-
HENDA Samvinnutryggingum
brunatryggingarnar í Rvík, svo
að S. X S. gæti nötað bruna-
tryggingariðgjöldin til eflingar
„heilbrigðum verzlunarhátt-
um“.
Frumvarpið um brunatrygg-
íngar í Rvík var, þrátt fyrir
andspyrnu bæjarfulltrúa Fram-
sóknarflokksins, borið fram í
neðri deild alþingis af Reykja-
víkurþingmönnum allra flokka,
sem sæti áttu í þeirri deild,
eins og að framan greinir.
Breytingatíllögur
sósíalista.
Við 2. umræðu frumvarpsins
í neðri deild báru tveir þing-
menn Sósíalistaflokksins fram
breytingartillögur þess efnis,
að öll bæjar- og sveitarfélög á
landinu skyldu fá sama rétt og
Rvík til að bjóða út bruna-
tryggingar húsa.
Til þess að ákveða afstöðu
sína til þessara breytingartil-
lagna urðu þingmenn Þjóð-
varnarflokksins að vega og
meta eftirfarandi staðreyndir:
1. Brunabótafélag íslands
hafði áratugum saman haft
einkarétt á brunatryggingum
utan Reykjavíkur, skv. lögum
frá alþingi.
2. Brunabótafélag íslands er
ríkisfyrirtæki, og stefna flokks-
ins er að hlynna að slíkum
rekstri að öðru jöfnu.
3. Brunabótafélag íslands á
20 millj. kr. í sjóðum, en þeir
sjóðir eru raunverulega eign
þeirra, sem tryggja og tryggt
hafa hjá félaginu.
4. Iðgjöld Brunabótafélags-
ins hafa verið hærri en ið-
gjöld í Reykjavík að undan-
förnu.
5. Brunabótafélagið hefur
sætt harðri gagnrýni vegna þess
tillitsleysis, sem það sýnir
viðskiptamönnum, en það er
ein alvarlegasta og útbreidd-
asta meinsemd, sem við íslend-
ingar þekkjum í opinberum
rekstri.
6. Það var augljós og ómót-
mælt sanngirniskrafa, að öll
bæjar- og sveitarfélög á land-
inu búi við svipuð trygg-
ingariðgjöld.
7. Engar aðrar breytingartil-
lögur, né frv. um aðra tilhög-
un þessara mála, lágu fyrir al-
þingi á þessu stigi málsins.
Að öllu þessu og fleiri atrið-
um vandlega athuguðum á-
kváðu þingmenn Þjóðvarnar-
flokksins að fylgja tillögum
Sósíalistaflokksins, og kom í
ljós, að það réð úrslitum við
atkvæðagreiðslu. Fór frum-
varpið því þannig breytt til
efri deildar.
Efri deild breytir
frumvarpinu aftur.
Við 2. umræðu frumvarps-
ins í efri deild er því aftur
breytt í sitt upprunalega horf,
þannig að það skuli eingöngu
taka til brunatrygginga í Rvík.
Samtímis því bera svo tveir
þingmenn Sjálfstæðisflokksins
í þeirri deild fram nýtt
frumvarp um brunatryggingar
utan Reykjavíkur, þar sem að
efni til eru teknar upp breyt-
ingartillögur sósíalista í neðri
deild með þeim breytingum
einum, að lögin skuli ekki koma
til framkvæmda fyrr en 15. okt.
1955. Þessi breyting þýðir það
eitt, að Brunabótafélaginu er
gefinn kostur á að gera það,
sem það hefur til þessa van-
var lítill hvolpur. Hann var
ætíð mjög kyrrlátur, en þennan
dag var hann undarlega eirðar-
laus. Hann virtist í illu skapi,
hljóp fram og aftur og stóð
þess á milli aftur í skut og
gelti, líkt og hann vissi af ein-
hverju óhugnanlegu, er elti
bátinn. Þetta atferli hundsins
vakti illar grunsemdir hjá
skipverjum. Það var ekki
að vita nema kafbátur elti þá.
Um hádegisbilið hlustuðu
skipsmenn á útvarpsfréttir frá
Lundúnum. Meðan verið var
að lesa fréttirnar, kom þýzk
flugvél yfir bátinn. Hún flaug
tvisvar yfir hann, en gerði
ekkert af sér. En skipverjar
fóru til vonar og vara með
riffil og vélbyssu, sem þeir
höfðu meðferðis, inn í stýris-
húsið, er steypt haf ði verið utan
um vegna árásarhættunnar á
hafinu.
Mennirnir voru hinir róleg-
ustu, en hundurinn var alveg
trylltur. Er flugvélin kom enn
á ný yfir skipið, stökk hund-
urinn fyrir borð. Skipverjar
vildu freista þess að bjarga
þessum dygga förunaut, sem
hafði verið með í svo mörgum
sjóferðum, og var því lagt á
stýrið og snarvent. En í sömu
andrá steypti flugvélin sér yfir
skipið og lét fjórar sprengjur
falla. Og nú hófst viðureign,
þar sem annars vegar var göm-
ul fiskislupp, en hins vegar
nýtízku hernaðarflugvél. Flug-
vélin var vel úr garði gerð og
á henni menn, sem kunnu allar
hernaðarlistir til hlítar. En
Albert var gamall og hrörleg-
ur, og Færeyingarnir á honum
voru ekki neinir stríðsmenn.
"ÍÞeir höfðu aldrei í herþjónustu
verið o'g höfðu ekki annað
vopn en riffilinn og vélbyssuna
og eina litla rakettufallbyssu.
En þeir voru vanir því frá sjó-
mennskunni að nota athyglis-
gáfu sína, seiglast við í hverri
þraut og reyna að bjargast eins
og bezt gekk.
★
llir voru á þilfari, er flug-
vélin varpaði niður
sprengjunum. Þeir forðuðu sér
inn í stýrishúsið, er þeir sáu,
að hverju fór, og þeir voru ekki
fyrr komnir inn en fyrsta
sprengjan sprakk undir skip-
inu. í sömu andrá dundi vél-
byssuskothríð á skipinu.
Skipið lyftist úr sjó eins og
stökkhveli. Allt nötraði og
skalf, og sjórinn rauk eins og
goshver. En ekkert bilaði. Eng-
inn leki kom að gamla Albert,
og vélin hélt áfram að ganga.
Þegar flugvélin kom aftur,
voru skipsmenn viðbúnir með
riffil og vélbyssu. Er þeir skutu,
þóttust þeir sjá, að kúlurnar
lentu beint á skrokk flugvél-
arinnar. En þær virtust ekki
hrína á honum.
Flugvélin kom beint aftan að
þeim, og skipstjórinn veitti því
athygli, að einhverju hegldi i
kjölfar skipsins. Það kom nær
og nær með miklum hraða, og
þegar það bar yfir skdpið,
reyndust þetta vera kúlur. Þá
skildu Færeyingarnir, að skot-
mennirnir á flugvélinni höfðu
miðað á kjölfarið til þess að
vera vissari með að hitta skipið,
er þeir færu yfir það. Skot-
hvellina heyrðu þeir ekki, því
að ærið hátt lét í vél skipsins.
Nú vissu þeir, hvernig Þjóð-
verjarnir hugðust sækja að
þeim og höguðu vörn sinni í
samræmi við það. Djurhuus
skipstjóri opnaði stýrishúshurð-
ina og gaf gætur að flugvélinni,
sterkur maður var settur við
stýrið, og stýrimaðurinn tók
sér stöðu við rakettufallbyss-
una.
Þegar flugvélin gerði nýja
atrennu, hrópaði skipstjórinn,
er hún var komin hæfilega
nærri: „Stýrið í borðið!“ Skip-
ið snarventi, og um leið kallaði
hann til stýrimannsins: —
„Skjóttu!“ Rakettan flaug upp
rétt framan við flugvélina, og
Þjóðverjunum virtist ekki
verða um sel, því að flugvélin
snarbeygði og hóf sig hærra á
loft. — En um leið dundi hörð
vélbyssuhríð yfir skipið, er
nötraði allt, er kúlurnar sniðu
reiðann og smugu gegnum
skipsskrokkinn.
Á þennan hátt gerði flugvél-
in sex atrennur, en yfir skipið
þorðu árásarmennirnir ekki
vegna rakettanna. Þeir voguðu
sér ekki heldur eins lágt og
áður, og tvær sprengjur, er
þeir köstuðu til viðbótar, lentu
svo fjarri skipinu, að það sak-
aði ekki.
Mennirnir héldu sig inni í
stýrishúsinu, en þegar flugvél-
in virtist ætla að hverfa frá í
bili, hætti skipstjórinn sér út á
þilfarið til þess að gefa gætur
að henni. En áður en hann
varði, var hún aftur komin,
rækt, að veita viðskiptamönn-
um sínum þau kjör, sem þeir
geta bezt fengið hjá öðrum,
kjósa sér stjórn, sem skipuð sé
fulltrúum frá þeim, sem hjá fé-
laginu hafa vátryggt og eiga
sjóði þess, og fá lögunum um
Brunabótafélag íslands breytt
þannig,
að það megi taka að sér allar
tryggingar, svo að það standi
a.m.k. jafnt að vígi og önn-
ur tryggingarfélög um sam-
keppni, þegar brunatrygg-
ingar utan Reykjavíkur
verða gefnar frjálsar öllum.
Framsóknarflokkurinn berst
fyrir frv. Sjálfst.fl.
Nú brá svo kynlega við, að
Framsóknarflokkurinn tók upp
hatramma baráttu fyrir þessu
nýja frv. Sjálfstæðismanna.
Skiluðu fulltrúar flokksins í
allsherjarnefnd (Herm. Jónas-
son og Páll Zóph.) með ofsa-
hraða minnihlutanefndaráliti,
þar sem þeir mæla eindregið
með því, að frv. verði samþykkt
með minni háttar breytingum.
Fóru þeir um það mörgum
hörðum orðum, að hér mundi
vera um sýndarfrumvarp eitt
að ræða, sem ætlað væri það
hlutskipti að daga uppi á al-
þingi.
Meiri hluti nefndarinnar skil-
aði svo áliti litlu síðar og mælti
með samþykkt frv. með nokkr-
um breytingum.
Frumvarp þetta var því
samþykkt í efri deild, þar
sem allir mæltu með þvi, og
sent neðri deild.
Tvö frumvörp
til neðri deildar.
Samkvæmt framansögðu bár-
ust nú neðri deild tvö frumvörp
um brunatryggingar frá efri
deild. Annað um brunatrygg-
ingar í Reykjavík til einnar
umræðu, samhljóða frumvarpi
því, sem upphaflega var borið
Framh. á 4. síðu.
svo að hann komst ekki inn í
tæka tíð. Hann þrýsti sér upp
að stýrishúsinu að aftan og
kúlurnar ruku allt í kringum
hann. Skyndilega fann hann
kitlandi snertingu ofan við ann-
að hnéð. Kúlubrot hafði hrotið
á hann og sært hann á læri,
svo að hann gat með naumind-
um dregizt inn, er flugvélin var
farin hjá. En félagar hans gátu
ekki gefið gaum að því að
sinni, því að nauðsyn bar til að
fylgjast með flugvélinni og
hlaða fallbyssuna.
Þegar flugvélin kom i
níunda sinn, höfðu þeir látið
síðasta skeytið, er þeir áttu, í
fallbyssuna. Senn áttu þýzku
flugmennirnir alls kostar við
þá. Þá gátu þeir flogið beint
yfir skipið og steypt sér niður
að því varnarlausu. Allt fór sem
áður, og síðasta rakettan flaug
upp í loftið.
★
T^eir stara allir í vanmegnugri
•*- og reiðiblandinni ógn á
flugvélina. Hvað gerist nú? En
hún flýgur lengra brott en
áður, sýnist þeim. Jú, hún
flýgur greinilega mun lengra
burt. Hún flýgur beint í suður
— og snýr ekki við aftur.
Flugmennirnir hafa efalaust
verið orðnir skotfæralausir líka.
Og nú var mikil gleði á gamla
Albert. Skipstjóranum virtust
margir klukkutímar liðnir, frá
því að árásin hófst, en er þeir
gættu á klukkuna, sáu þeir, að
það voru ekki nema þrír
stundarfjórðungar. En þeir
höfðu verið sem heil eilífð.
Allir voru þeir á lífi. En
Tilkynning
nm bótagreiðslur almannatrjgg-
inganna árið 1954.
Yfirstandandi bótatímabil almannatrygginganna hófst
1. janúar s. 1. og stendur yfir til ársloka.
Lífeyrisupphæðir þær, sem greiddar eru á fyrra helm-
ingi ársins 1954 eru ákveðnar til bráðabirgða með hliðsjón
af bótum síðasta árs og upplýsingum bótaþega. Sé um
tekjur að ræða, sem áhrif geta haft til skerðingar á líí-
eyri, verður skerðingin miðuð við tekjur ársins 1953 og
endanlegur úrskurður um upphæð lífeyrisins 1954 felldur,
þegar framtöl til skatta liggja fyrir.
Þeir, sem nú njóta lögboðins ellilífeyris, örorkulífeyris,
barnalífeyris, mæðralauna eða fjölskyldubóta þurfa ekki
að þessu sinni, að sækja um framlengingu þessara bóta.
Hins vegar ber öllum þeim, sem nú njóta bóta samkvæmt
heimildarákvæðum almannatryggingalaganna, að sækja á
ný um bætur þessar, vilji þeir áfram njóta þeirra.
Hér er um að ræða örorkustyrki, ekkjulífeyri, maka-
bætur, bætur til ekkla vegna barna, svo og lífeyrishækk-
anir.
Umsóknir um endurnýjun bóta þessara, skulu ritaðar
á viðeigandi eyðublöð Tryggingastofnunarinnar, útfyiit
rétt og greinilega eftir því, sem eyðublöðin segja fyrir
um, og afhent umboðsmanni ekki síðar en fyrir 25. maí
næstkomandi.
Áríðandi er, að örorkustyrksþegar, sem misst hafa 50- -
75% starfsorku, sæki á tilsettum tíma, þar sem ella er
með öllu óvíst, að hægt sé að taka umsóknirnar til greina,
vegna þess að fjárhæð sú, er verja má í þessu skyni, er
takmörkuð.
Fæðingarvottorð og önnur tilskilin vottorð skulu fylgja
umsóknum, hafi þau eigi verið lögð fram áður. Þeir um-
sækjendur, sem gjaldskyldir eru til tryggingasjóðs, skuiu
sanna með tryggingaskírteini sínu eða á annan hátt, að
þeir hafi greitt iðgjöld sín skilvíslega. Vanskil varða
skerðingu eða missi bótaréttar.
Umsóknir um aðrar tegundir bóta, svo sem fæðingar-
styrki, sjúradagpeninga og ekknabætur, svo og allar nýjar
umsóknir um lífeyri, fjölskyldubætur eða mæðralaun verða
afgreiddar af umboðsmönnum á venjulegan hátt, enda
hafi umsækjandi skilvíslega greitt iðgjöld sín til trygginga-
sjóðs.
íslenzkar konur, sem gifzt hafa erlendum mönnum,
eiga nú rétt til barnalífeyris frá Tryggingastofnunjnni,
þótt þær hafi misst ísl. ríkisborgararétt, ef eiginmenn
þeirra hafa fallið frá, yfirgefið þær eða skilið við þær,
enda dvelji þær með börnin hér á landi og njóti ekxi
lífeyris eða meðlags annars staðár frá.
Norðurlandaþegnar, sem hér hafa búsettí, eru minntir
á, að skv. milliríkjasamningum hafa danskir, finnskir,
sænskir og norskir ríkisborgarar ellilífeyrisrétt með ti\-
heyrandi barnalífeyrisrétti, hafi þeir haft hér samfellda
5 ára búsetu þegar bótanna er leitað. Þá hafa finnskir,
sænskir og norskir ríkisborgarar fjölskyldubótarétt fyrir
börn sín, séu þeir ásamt börnunum skráðir á manntai
hér, enda hafi þeir ásamt börnunum haft hér 6 mánaða
samfellda búsetu, áður en bótarétturinn kemur til greina.
Fjölskyldubótaréttur þessi tekur ekki til danskra ríkis-
borgara.
íslenzkir ríkisborgarar eiga gagnkvæman rétt tii
ellilífeyris og fjölskyldubóta í hinum Norðurlöndunum.
Athygli er vakin á, að bætur úrskurðast frá 1. degi
þess mánaðar, sem umsókn berst umboðsmanni, enda hafi
réttur til bótanna þá verið fyrir hendi. Þeir, sem telja sig
eiga bótarétt, dragi ekki að senda umsóknir sínar, þar sem
bótaréttur getur fyrnzt að öðrum kosti.
Reykjavík, 10. apríl 1954.
TRYGGINGASTOFNUN RÍKISINS.
skipið var eins og rekald. ÖL
stög voru sundurskotin og
seglin svo tætt og brennd af
éldkúlum, að ekki varð við
þau gert. Stórbóman hafði fall-
ið niður á björgunarbátinn og
klofið hann að endilöngu. Þil-
farið var gegnumborað af kúl-
um og steypuveggirnir utan
um stýrishúsið urnir af kúlum.
Hundurinn tryggi hafði einn
látið lífið.
Þeir voru staddir 180 mílu-
fjórðunga frá Mykinesi á Fær-
eyjum. En þangað var yfir
bannsvæði að fara. Þar höfðu
Bretar lagt tundurduflum á
víðu svæði. En skipstjórinn
var særður og björgunarbátur-
inn ónýtur, svo að þeim reið á
að komast sem skjótast að
landi. Þeir réðu ráðum sínum
og ákváðu að hætta á sigl-
ingu yfir bannsvæðið. Þó að
þeir sigldu um duflsettan sjó,
fylgdi þeim sú gæfa, að þeir
náðu heilu og höldnu til Þórs-
hafnar eftir tveggja sólar-
hringa siglingu. Fótur skip-
stjórans var orðinn ærið bólg-
inn, er til hafnar kom. En kúlu-
brotið var tekið úr lærinu
sjúkrahúsi, og þrem vikum
síðar steig hann aftur á skips-
fjöl og hélt áfram siglingum
landa á milli til stríðsloka.
Norðanfari
Blað þjóðvarnarmanna á >
Norðurlandi. Kemur út einu >
sinni í mánuði. Áskriftar-
verð kr. 15.00 á ári. >
Afgreiðsla FRJÁLSRAR!
ÞJÓÐAR tekur á móti!
áskrifendum.
Sími 2923.
wwywwwJwwvuvwww