Frjáls þjóð - 13.02.1960, Blaðsíða 7

R R J A L S Þ J O -D
<=Hdu.qa.rJíi
au^ardaýinn 13.• f élinlar I9Ó0
Glæfraspil
Frh. af 1. síðu.
minna en það, að tekjur allra
þeirra, sem kaupa gjaldeyris-
vörur eða gjaldeyrisþjónustu
rýrna um það sem nemur
hækkun þessara hluta vegna
gengisbreytingarinnar og tolla-
hækkunarinnar að krónutölu.
En tekjur þeirra, sem selja
gjaldeyrisvörur úr landi og
tekjur ríkissjóðs aukast ná-
kvæmlega jafn mikið og tekju-
rýrnuninni nam hjá hinum.
Þær stéttir, sem ekki taka
laun sín samkvæmt samningi
eða launalögum, hafa ýmsar
leiðir til að bæta sér upp þá
tekjurýrnun, sem þær ættu að
þola samkvæmt eðli málsins.
Þannig er með einu penna-
striki mögulegt, að framkalla
nýja tekjuskiptingu í þjóðfélag-
inu, og gera að engu langa og
þjáningarfulla baráttu lág-
tekjustéttanna fyrir því að fá
i sinn hlut meira af þjóðartekj-
unum en atvinnurekendur
vildu með góðu móti skammta
þeim.
Þetta er hin víðfræga penna-
'striksaðferð Ólafs Thors og
íhaldsaflanna, sem þau höfðu
ekki bolmagn til að framkvæma
til fulls fyrr en þau gátu not-
ast við Alþýðuílokkinn einan,
eftir að hafa bjargað honum i
gegnum tvennar kosningar.
Óðs manns æði.
Það er fullkomlega óðs
manns æði að láta sér detta í
hug, að sú kjarnmikla og
óbeygða kynslóð, sem alizt
hefur upp í landinu síðustu
áratugina láti bjóða sér það,
sem núverandi ríkisstjórn
hyggst framkvæma, án þess að
rísa gegn því.
Það er líka fullkomlega
óskiljanlegt, hvernig menn geta
látið sér detta í hug, að það
efnahagskerfi geti staðið til
langframa, sem annarsvegar
býður upp á verðbólgu — eða
„óðaverðbólguverðlag“, en
kreppukaupgetu og „hæfilegt
atvinnuleysi“ hinsvegar. Slíkt
kerti er af sjálfu sér dæmt til
að falla.
Það er ekkert launungarmál,
að um mörg ár hafa menn sí-
fellt mætt nýjum og nýjum á-
lögum hins opinbera og verð-
bólguþróun með lengri og
lengri vinnudegi, og með því
að ofbjóða sjálfum sér með
miðaldaþrældómi á þeirri öld,
sem allar siðaðar þjóðir setja
styttingu vinnudagsins og
minnkun þrældómsins efst á
dagskrá. En það efnahagskerfi,
sem ber í .sér samdrátt og
„hæfilegt atvinnuleysi“ girðir
fyrst af öllú fyrir þessa nauð-
vörn hins fátæka manns. Þar
sem ekki er atvinna fyrir alla
átta stundir á dag, þar hverfur
eftirvinna fyrst.
En það er öllum sem til
þekkja Ijóst að við núverandi
verðlag mundi enginn verka-
maður lifa sómasamlegu lífi af
átta stunda vinnu, hvað þá
þegar hið nýja verðlag er kom-
ið til framkvæmda.'
Kerfið
hlýtur að falla.
Af því sem hér er sagt og
fjölmörgum ástæðum öðrum er
ljóst, að þetta nýja efnahags-
kerfi“ er fyrirfram dauðadæmt.
Þess vegna er það ófyrirgefan-
legt glæfraspil að reyna aðj
framkvæma það.
Sú pólitíska glæfra-
mennska sem í því felst
verður og hlýtur að fela í
sér dauðadóm yfir þeim
stjórnmálaflokkum, sem að
þessum ráðstöfunum standa.
• •
1
Bæjarstjórn Reykjavíkur hefur ákveðið
skv. venju að innheimta fyrirfram upp í
útsvör 1960, sem svarar helmmgi útsvars
hvers gjaldanda árið 1959.
Fyrirframgreiðsluna ber að greiða með 4
afborgunum og eru gjalddagar I. marz, 1.
apríl, 1. maí og I. júní, sem næst 12/°/c
af útsvan 1959 hverju sinni, þó svo að
greiðslur standi jafnan á heilum eða hálfum
tug króna.
Reykjavík, 8. febrúar 1960.
Borgarritarinn.
Mikill ótti er innan stjórnar-
flokkanna við hallærisráðstaf-
anir þær, sem eru yfirvofandi,
og því mun fara fjarri, að þær
hafi átt fylgi allra flokksstjórn-
armanna Alþýðuflokksins, þótt
enginn greiddi atkvæði gegn
þeim. Steindór Steindórsson
menntaskólakennari spurði ráð-
herra flokksins, hvernig þeir
myndu bregðast yið, ef fundur-
inn hafnaði hugmyndum þeirra.
Svarið var: Við segjum af okk-
ur.
Þótt talsvert bóli á óhug inn-
an Alþýðuflokksins, er óánægj-
an og hræðslan þó miklu meiri
í Sjálfstæðisflokknum.
Hinum gætnari mönnum þar
finnst ekki ná neinni átt, að nú
skuli eiga að taka stórlán til
þess eins að éta það út, fáum
vikum eftir að Ólafur Thors
skýrði frá því í áheyrn alþjóð-
ar, að vextir og afborganir af
erlendum lánum væru orðinn
svo stór hluti af gjaldeyristekj-
unum, að nær einsdæmi væri í
hciminum og stórhættulegt
landi og þjóð.
Þá finnst mörgum þáð að
vonum ofboðslegt, að ekki skuli
gerð sú krafa til ríkis og bæj-
arfélaga að koma á ströngum
sparnaði, heldur skuli nú eiga
að stórauka skattheimtu þess-
ara aðila, á sama tíma og stór-
um þrengir að öllum lands-
lýð. Jafnvel þau gjöld, sem
runnið hafa í útflutningssjóð,
skulu ekki felld niður, þótt hlut-
verki sjóðsins sé lokið. Margir
spyrja líka um það, hvaða skörð
eigi að höggva í bitlingakerfið,
sem stjjórnmálaflokkarnir hafa
notað til þess að fita sig og hirð
sina á.
Þá er orðin mikil ólga inn-
an sumra stétta, sem mjög hafa
fylgt Sjálfstæðtsflokknum að
málum, þar sem þær telja sýnt,
að hann ætli ekki að sjá hags-
munum þeirra borgið í þessu
ölduróti.
Úrslitin í Dagsbrúnarkosn-
ingunum hafa loks dregið mjög
kjark úr sumum stjórnmála-
mannanna.
Fyrir þjóðfélagið er ískyggi-
legast, ef dembt verður á ráð-
stöfunum, sem fara gersamlega
út um þúfur og koma að engu
haldi, þá stöndum við uppi með
ægilegri dýrtíð en nokkru sinni
áður, sokknir dýpra í skuldir,
en þó engu nær um lausn
vandamálanna-
Bifreiðasalan
BÍLLINN
Varðarhúsinu
sínti lfí - fí - 33
Þar sem flestir eru
bílarnir, bar er úrvalið
mest.
Oft góðir greiðslu-
skilmálar.
TILKYMING
frá FéiagsmálaráBuneytinu
Að marggefnu tilefni tilkynnist hér með, að
heimild til endurgreiðslu úr sparimerkjabókum er
bundin við giftingu eða að menn hafi náð 26 ára
aldri.
Undanþágur þær sem skattayíirvöldum er
heimilt að veita eru yfirleitt aðeins veittar frá þeim
degi að um hana er beðið, eða frá þeim tíma að að-
staða hefur skapast til þess að verða undanþágunn-
ar aðnjótandi.
Félagsmálaráðuneytið, 10. febrúar 1960.
€Þfjf Sðifjti "
Framh. af 4. síðu.
á öðrum vetri, er gamli maður-
inn hafði átt, voru metnir á
þrjá ríkisdali. Dánarbúið jafn-
gilti því, að hann hefði átt
2900 sauði á þeim aldri. Skuldir
voru nálega engar, nema hvað
vandamenn hans gerðu kröfu
til þóknunar fyrir umstang og
kostnað við útför og erfis-
drykkju. Sjálfur hafði hann
ekki heldur átt fjái’muni hjá
öðrum, því að það hafði aldrei
verið vandi hans að lána pen-
inga eða draga innheimtu þess,
sem honum bar. Aðeins örfárra
ríkisdala virði stóð inni hjá
tveimur landsetum, og eithvað
annað eins átti hann hjá verzl-
uninni á Hofsósi.
Jarðeignirnar voru ellefu —
Gröf og Grafai’gerði, Stóra-
Bi’ekka og Þorgeirsbrekka,
Skuggabjöi’g, Tumabrekka og
sex hundi’uð í Krossi í Hofs-
hi’eppi, fimm hundx’uð í Klóni i
Hrolleifsdal, Stóra-Þverá og
Minni-Þvei’á í Fljótum og Þor-
steinsstaðakot í Lýtingsstaða-
hreppi.
Firnin öll hafði gamli maður-
inn átt af búsgögnum, en margt
af því var gamalt og slitið og
svipur allur fornlegur á mun-
um: Þar voi’u eirkatlar miklir
í búi, tinföt til framreiðslu á
viðhafnardögum, en nær ekk-
ert til úr leir, ver á rúmfatnaði
úr skinni og sti’iga, öi’fá silfur-
staup, sem stórhöfðingjum hef-
ur vei’ið skenkt á, þá sjaldan þá
bar að garði í Gröf. Föt gamla
mannsins voru einnig fornfá-
leg, en viðhafnai’klæði þó silf-
urhneppt, en glei’hnappar á
sparifatnaði, sem tjaldað hef-
ur verið, þegar vel skyldi
klæðzt, en þó án skai’ts. Mestur
nýtízkusvipur var á einu eld-
húsgagni, sem HalLdóra gamla
hefur einhvern tíma eignazt:
Það var eplaskífupanna. Hún
hefur nefnilega brugðið því fyr-
ir sig að baka ástarpunga.
TTey voru mikil og forn, alls
virt á fjörutiu og fjóra rík-
isdali, dreifð á ýmsa staði um
tún og haga í Gröf og Grafar-
gei’ði. Gamli maðurinn hafði
líka átt fiskhjalla og skemmur
við Grafarós og í Grafargerði,
og báta átti hann þrjá, eina
júffei-tu, sexæring og fjórró-
inn bát. Veiðarfæri hans voru
fjögur haldfæri, sex linustokk-
ar og vænt safn af öngultaum-
um og færisstúfum. Það hefur
öllu vei’ið haldið til haga í
Gi’öf, er gat verið til einhvers
nýtt, Til veiðarfæranna má
einnig telja ólai’vað, sem not-
aður hefur verið við björgin £
Drangey. Gamli maðurinn hef-»
xu’ víða leitað fanga.
Bækur voru nokkrar, og það
má með fáum orðum lýsa bókar
safninu svo, að það veiti ofur*
litla hugmynd um manninnr
Þetta voru guðsoi’ðabækur
margar, þar á meðal Steins-
biblía, fornsögur nokkrai^
hreppstjórainstrúxið, reiknings-
kver og Atli séra Björns í Sauðt
lauksdal. Það er trúin, embættr
isskyldan og búhyggindin, senj.
mótað hafa bókakaup Jóns ríkal
auk þarfar hans á því að getal
bi’ugðið fyrir sig reikningi og
dálætis á foi’nhetjum, sem elsk4
uðu gullið eins og hann sjálfur. j
T^að lætur að líkum, að mælt
-*• væri eftir slíkan mann sera
Jón í Gröf. Eftirmælin birtust;
í Þjóðólfi, en voru samt me<$
nokkuð óvanalegum hætti. Fyrst
er sagt frá því, að nú sé ráð-
deildar- og auðmaðurinn Jón
Guðmundsson í Gröf á Höfða-
strönd látinn og að því vikið,
hvað hann lét eftir sig af eign-
um. Síðan segir:
„Það er nú forn siður að nefna
slíkt ráðdeild hér hjá oss, en.
hafi Jón heitinn í Gi’öf átt þessa
peninga ai’ðlausa um lengri
tíma, sem öll líkindi eru til, til
dæmis um tíu ár alla, en helm-
inginn hin tíu árin, þá hefur nú(:
þessi ráðdeildarmaður vor þar
með setið af sér og verr en.
fleygt í sjóinn ekki minna eii
náíægt eitt hundrað og sextíu
rikisdölum ái’lega í tuttugu ár
eða tvö þúsund og sex hundruð
ríkisdölum. Væri slíkt fagur^
fé og gagnlegt, ef nú væri til,
hvort sem því hefði vei’ið var-
ið til opinberra, þarfra stofnana
eður annai-s góðs, því það hefði
nú mátt af sér geta meira eri
eitt hundrað rikisdala vexti
um aldur og ævi“.
Svona voru þeir nú farnir aSÍ
hugsa fyrir sunnan árið 1857.
En Jón í Gröf hugsaði öðru.
vísi og varð samt öðrum mönn-
um ríkari. Og hann hefur vafa-
laust haft meira yndi af silfur-
peningunum í fiskhlaðanum á
bænhúsloftinu en verðbi’éf eða
bankainnstæða hefði getað veitt
honum.
(Helztu heimildir: Lbs. 2110;
4to, skiptabækur Skagafjarð»j
arsýshi, nuinntöl).