Frjáls þjóð - 27.02.1960, Blaðsíða 8

8
'jCa.ugardaginn
27.
ebruar
14 kunnir menn taka undir kröfuna
um verndun bæjarstæöis Ingðlfs
StaBurinn verði friðlýstur þjóðlegur
helgistaóur, verndaður um alla framtíð
I greinum, sem birtust í FRJÁLSRI ÞJÖÐ á síðast-
liðnu sumri, var kveðið upp úr um það, að skylt væri
að sýna bæjarstæði Ingólfs og Skúla við Aðalstræti í
Reykjavík sóma og vernda sem söguhelgan stað um
alla framtíð. Þar mun í fyrsta smn hafa venð á það
bent og lcgð á það áherzla, að IóSirnar við Aðalstræti
sunnanvert eru í rauninni helgasti sögustaður þessa
lands — við hliðina á Þingvelli við Öxará — þar sern
við Aðalstræti stóð vagga þessarar þjóðar og höfuð-
staðarins sérstaklega.
Viðurkenning þessara sögu-
le'gu staðreynda hlýtur að kalla
á það, að staðnum sé fullur sómi
sýndur, eins og lagt var til, að
gert væri í greinum Frjálsrar
þjóðar. Gott er því til þess að
vita, að nú hafa 14 kunnir menn
sent bæjarráði ávarp um „frið-
helgi á bæjarstæði Ingólfs Arn-
arsonar“ við Aðalstræti.
Ávarp þetta er stílað til bæj-
arráðs og borgarstjóra. Efstur á
blaði undirskriftanna er séra
Bjarni Jónsson vígslubiskup, en
síðan koma próf. Einar Ólafur
Sveinsson, Helgi Hjörvar rit-
höf., próf. Magnús Már Lárus-
son, próf. Ólafur Lárusson, Pét-
ur Benediktsson bankastjóri,
próf. Sigurður Nordal, Þorkell
Jóhannesson rektor háskólans,
próf. Guðni Jónsson, Kristján
Eldjárn þjóðm.vörður, Matthías
Þórðarson fyrrum þjóðm.vörð-
ur, Ragnar Jónsson forstjóri
Helgafellsútgáfunnar, herra
Sígurbjörn Einarsson biskup og
Tómas Guðmundsson skáld.
Þjóðlegur lielgistaður.
..Avarpið er svohljóðandi:
„Vér, sem undir þetta ávarp
ritum, beinum því til alþingis
og ríkisstjórnar, forráðamanna
Reykjavíkur og allrar þjóðar-
innar, að bæjarstæði Ingólfs
Arnarsonar við Aðalstræti verði
friðlýst sem þjóðlegur helgi-
staður.
Ingólfur Arnarson festi byggð
og landnám norrænna manna á
íslandi. „Ingólfur er frægastur
allra landnámsmanna", segir
landnámabók, „því að hann kom
hér að auðu landi og byggði
f
fyrstur landið. Og gerðu það
aðrir landnámsmenn eftir hans
dæmum.“ En frá höfuðsetri Ing-
ólfs í Reykjavík, á dögum sjálfs
hans og nánustu niðja hans og
með þeirra ráði, þróaðist hið ís-
lenzka þjóðfélag og lýðveldi,
með allsherjarlögum, alþingi
við Öxará og allsherjargoða í
Reykjavík."
Sameign allra íslendinga.
„Efalaust verður að telja, að
bær Ingólfs í Reykjavík hafi
staðið við sunnanvert Aðal-
stræti að vestan, andspænis
þeirn stað þar sem síðar var
kirkjan og gamli kirkjugarður-
inn. Öllum má kunnugt vera,
hversu það bar til, að höfuð-
borg landsins var reist í túnum
og tóftum hins fyrsta land-
námsmanns, þar sem ævaforn
sögn hermir, að guðirnir hafi
vísað honum til bólfestu. Sögu-
helgi þessa staðar er sameign
allra íslendinga. Engin þjóð
önnur kann frá slíkum atburð-
um að segja úr sinni sögu, þar
sem í einn stað koma upphaf og
framtíð. Ekki þarf orða við um
það, að bæjarstæði Ingólfs á að
vera um aldur og ævi friðhelg-
ur þíóðminningarstaður. Það er
á valdi vorrar kynslóðar að skila
þessum helgistað í hendur ó-
bornum kynslóðum til varð
veizlu, eða ofurselja hann bráðri
eyðingu, sem aldrei verði úr
bætt. Engin kynslóð í þessu
landi getur framar átt þess kost
að velja hér á milli. Hér eru síð-
ustu forvöð. Og engum getur
blandazt hugur um það, hvorn
kostinn ber að taka.“
Elzti uppdráttur, sem til er af Reykjavík, gerður af Hoffgaad
árið 1715, sýnir Örfirisey með verzlunarhúsunum neðst til
vinstri. Fyrir botni víkurinnar (merkt Rvigk) er kirkjan í
gamla kirkjugarðinum, þar sem nú er bæjarfógetagarðurinn
við Aðalstræti, en vestan við kirkjuna er bærinn í Vík og þó
albreitt sund á milli.
■

Mynd þessi er af málverki Jóns Helgasonar biskups af Reykja-
vík á dögum innréttinga Skúla fógeta (um 1770). Eins og sjá
má, reisti Skúli verksmiðjur sínar skammt vestan við hina
Jgömlu Reykjavíkurkirkju, þar sem telja má víst, að bærin hafi
staðið frá upphafi.
Minnismerki í einhverri mynd.
Það ér ályktun vor með upp
töku þessa máls nú, að bæði sé
skylt og auðgert að greina þetta
atriði algerlega frá sérmálum
Reykjavíkur, svo sem stöðu
ráðhúss og almennri skipan höf-
uðborgarinnar. Enda viljum vér
binda málefni vort við þetta
eitt, en forðast að ganga í deil-
ur um önnur efni. Það er og á-
lyktun vor, að friðhelgun þessa
staðar sé ekki og skuli ekki vera
háð sérstakri húsbýggingu né
miklum mannvirkjum á þessum
stað, heldur skyldi reisa þar
minnismerki í einhverri mynd,
eða marka staðinn að sinni, en
friðaður gróðurreitur fyrir al-
menning gerður þar umhverfis.
Árið 1974 mætti gefa efni til,
að virðulegum áfanga væri náð
í þessu máli, en þá mun verða
talið ellefu alda afmæli íslands-
byggðar og landnáms Ingólfs."
TiEtaga Frjálsrar
Frh. aí 1. síðu.
samstöðu stjórnmálaflokk-
anna að þarflausu.
Þó að þetta blað hafi af marg-
víslegu tilefni haldið uppi
gagnrýni á stjórnmálaafskipti
allra þeirra manna, sem hér
hafa verið nefndir, trúir það
ekki öðru, en að í landhelgis-
málinu vilji þeir fyrst og fremst
koma fram sem íslendingar, en
ekki sem óbilgjarnir flokka-
streitumenn. Og það mega for-
ystumenn stjórnmálaflokkanna
vita, að í þessu máli skiptist
fólkið í landinu ekki í flokka,
heldur ríkir þar einhugur, hvað
sem öðrum ágreiningsmálum
líður. Verði forystan samstæð
og óbilug, mun hana ekki skorta
fulltingi óbreyttra liðsmanna.
1960- frjals þjoð
Námsmenn og
gengisfall
Hvergi koma hinar nýju
efnhagsráðstafanir eins fljótt
Qg hastarlega niður og.gagnvart
íslenzkum námsmönnum er-
lendis. Vegna gengisfellingar-
innar hækkar dvalarkostnaður
þeirra nú þegar um 79%. Með
stórhækkuðum fargjöldum á
flugleiðum og fyrirsjáanlegum
samdrætti margvíslegrar lausa-
vinnu verður langtum torveld-
ara fyrir þá eftir en áður að
vinna tiltölulega stuttan tíma,
sem skólar ekki starfa. Er ekki
annað sýnna en margir nem-
endur, þar á meðal ýmsir, sem
þegar hafa eytt miklum tíma
og fjármunum til undirbúnings
undir ævistarf, verði nú að gef-
ast upp. Hafa þegar borizt um
það fréttir frá Þýzkalandi, þar
sem íslenzkir stúdentar eru
flestir, að ýmsir þeirra ráðgeri
þegar að hverfa frá námi. Er
þar meðal annars um að ræða
nemendur í verkfræði, húsa-
gerðarlist, iðnfræði ýmis konar
og öðrum þarflegum greinum,
sem ekki verða lærðar hér á
landi. Hér er um vandamál að
ræða, sem ekki snertir náms-
menn þessa eina og vandamenn
þeirra, heldur þjóðfélagið í
heild. Á íslandi, þar sem svo
margt er ógert og ýmsar auð-
lindir hvergi nærri nýttar til
hálfs, er þörfin fyrir vísinda-
lega- og tæknilega menntaða
menn sérstaklega brýn. Myndi
það fljótt segja til.sín og valda
margvíslegum erfiðleikum, ef
svo hörmulega tækist til, að
það vrðu í framtíðinni forrétt-
indi fárra auðmannasona að
dveljast við framhaldsnám er-
lendis og afla sér þeirrar þekk-
ingar, sem enn* er ekki kostur
að njóta við íslenzkar mennta-
stofnanir.
Þennan vanda verður hið
opinbera að leysa. Það er þjóð-
félagsleg nauðsyn, að úrvals-
námsmenn eigi þess kost að
búa sig undir þjóðnýt störf,
enda þótt þeir eigi ekki að fjár-
sterka foreldra. Jafnframt ætii
vafalaust að herða eftirlit með
því, að þeir einir nytu náms-
styrkja af opinberu fé, sem
stunduðu nám sitt kappsam-
lega og af fullri alúð.
Frá íslenzkum stúdentum í
Frakklandi hefur blaðinu bor-
izt eftirfarandi samþykkt. Eins
og samþykktin ber með sér, er
hún gerð áður en efnahags-
málafrumvarpið nýja varð að
lögum:
„Samtök íslenzkra stúdenta í
Frakklandi vara við þeim alvar-
legu afleiðingum, sem væntan-
Framh. á.3. síðu.
K|örgarðua‘
Laugavegi 59
Stórt úrval af karlmanna-
íötum, frökkum, drengja-
lotum, stökum buxum. —
Saumum eftir máli.
SanikGsnier í Dóntkirkjyisni
Kristilegt Stúdentafélag hefur ahnennar samkomur í Dóm-
kirkjunni eftirtalda daga.
Föstudaginn 4. marz kl. 20,30 s.d.: Ræðumenn: Ingólfur Guð-
mundsson, stud. theol. og hr. Sigurbjörn Einarsson
biskup.
Laugai’daginn 5. marz kl. 20,30 s.d.: Ræðumenn: Frank M.
Halldórsson, cand. theol. og sr. Bjarni Jónsson,
vígslubiskup.
Einsöngur og kórsöngur.
Stjórnin.