Frjáls þjóð - 05.03.1960, Blaðsíða 5

F R JÁL S Þ J D Ð cJa ugardaýinn, 5. inarz /960
JOI\i UR VOR:
TUTTUGU ÁRA HERNÁM
1040
Vegna breyílrar hertækni er lier-
stöðin hér orðin hlægileg fjarstæða
1960
Hin nýja heimsmynd.
í lok síðustu styrjaldar var
mynd heimsins öll önnur en
hún áður var. Það mótvægi
gegn heimskommúnismanum,
sem auðvalds og nýlenduríkin
gömlu þóttust áður geta treyst
á, fasistarikin fjögur, Japan,
Þýzkaland, Ítalía og Spánn lágu
í valnum eða voru gjörsamlega
máttvana. Kommúnistar stóðu
með pálmann í höndunum í
Rússlandi og Kína, og höfðu yf-
ir að ráða nálega hálfri Evrópu.
Bretland og Frakkland voru í
sárum. Fjarlægðarhlutföll öll
höfðu gjörbreytzt með vaxandi
tækni. Bandaríkin — sjálft höf-
uðvigi kapítalismans var kom-
ið í kalifæri við hið mikla veldi
Rússa og var nú sjálfkjörið til
forystu.
í hinni nýju heimsmynd var
staða íslands önnur og þýðing-
armeiri en áður. Það stóð í eld-
línunni milli austurs og vesturs.
En auðvitað gat slíku kotríki
sem hér var ekki haldizt uppi
með það að reka sjálfstæða ut-
anríkispólitík, þótt vilji til þess
hefði verið fyrir hendi. Banda-
ríkjamönnum svall móður í
brjósti í þeirra mikla baráttu-
hlutverki við heimskommún-
ismann. Þar í landi eru, eins
og allir vita, tveir hægriflokk-
ar, sem hvor um sig gæti hæg-
lega innbyrt framsóknarflokk-
inn íslenzka, kratana og sjálf-
stæðismennina okkar, án þess
að þeir skæru sig mjög úr
þeirra heimamönnum, sem fyrir
eru. Þessir flokkar ráða yfir öll-
um Morgunblöðum, Tímum, A1
þýðumoggum, Helgafellum, út-
varpsstöðvum og sjónvarpshús-
um Bandaríkjana, og raunar
eiga þeir ítök víðar um heim.
Segir heilbrigð íslenzk skyn-
semi okkur, að viðbrögð stjórn-
málamannanna okkar séu lík-
leg til þess að vernda okkur
gegn nokkrum óvinum?
Hlekkurinn
í öryggiskeðjunni.
Áður en við víkjum nánar
að herverndarmálum okkar ís-
lendinga, skulum við aðeins
renna augum yfir helztu hern-
aðaraðgerðir Bandaríkjamanna.
Ameríkumenn hafa — auk á-
róðurshernaðarins — lagt á- það
mesta áherzlu, að standast kapp-
hlabpið við Rú^sa um fram-
leiðslu atómvopna, flugskeyta
og himintungla. Enginn veit,
hvor hefur betur. Þeim hefur
tekizt að safna saman í Atlants-
hafsbandalagið flestum and-
stæðingum kommúnista í Evr-
ópu, kapítalistum, fasistum og
sósíaldemókrötum. Flest banda-
lagsríkin eru látin vígbúast af
kappi, eldflauga- og atómstöðv-
ar eru staðsettar sem víðast og
svo nærri Sovétríkjunum sem
unnt er. Rússar láta lítið upp-
skátt um sínar gagnráðstafanir;
þeir herða á fjötrunum heima
fyrir og i leppríkjunum — og
eru hinir hryllilegu atburðir í
Ungverjalandi bein afleiðing
þessa kalda taugastríðs. Þessar
ögrunaraðgerðir Bandarikja-
manna og fylgiríkja þeirra geta
hvenær sem er hleypt heimin-
um í bál — og er það ekki ónýtt
fyrir okkur íslendinga að geta
átt hlutdeild í þvi.
Bandaríkjamenn hafa kallað
ísland hlekk í öryggiskeðju
sinni. Mátti það kannske frá
þeirra sjónarmiði til sanns veg-
ar færa á fyrstu árum hins nýja
hernáms þeirra hér. En fyrir ís-
konar gagni, þó með öðrum
hætti verði en upprunalega var
ætlað. Þessa stöð má líka nota
sem birgðageymslu og æfinga-
svæði fyrir nýliða, veðurathug-
unarstöðin hér er þeim líka
rojög þýðingarmikil. Heima í
Bandaríkjunum og víðs vegar
um heim, hefur það og uppörf-
andi og róandi áhrif á kostnað-
armenn alls þessa tilstands, að
útvirkið í norðrinu, 'sem einu
sinni var kallað, skuli þó vera
marinað og viðbúið. Þá er það
líka mjög mörgum í fersku
minni, að Island var fyrsta er-
lenda ríkið, sem veitti Banda-
ríkjamönnum land undir her-
stöð og að íslendingar urðu
meðal forystuþjóðanna um
stofnun Atlantshafsbandalags-
ins. Það væri því ekki gott til
afspurnar, ef okkur væri ekki
fullur sómi sýndur. — Enn er
eitt ónefnt, sem ekki má
gleyma: Verndarþjóðin hefur
gert okkur að aumkunarverð-
ustu vesalingum. Helztu at->
vinnutæki okkar hafa verið
keypt fyrir gjafafé, kýrnap
okkar hafa verið fóðraðar á!
amerískum fóðurbæti, keyptumi
út í yfirdráttarreikning — sva
við höfum ekki getað gefið
börnunum okkar í pelan, nemal
að við værum um leið minntip
á það, að við erum sjálfir;
brjóstmylkingar framandi rík-
is, í stað þess að vera feðup
barna okkar og sjálfstæðip
menn.
, I
Hér eru vegaskil.
Öll okkar stjórnmála- og
menningarbarátta hefur und-
anfarna áratugi verið látin snú-
ast um það, hvort við værum
með eða móti Rússum. Undir
því yfirskyni, að við værum í
hernaðarlegri varnarstöðu gegnj
yfirgangi þeirra hefur efnahags-
kerfi okkar verið gert háð>
Bandaríkjunum. Nú er allt aðl
komast í strand. Forystumenri
borgaraflokkanna sjá fram á
Enginn skilji nú orð mín svo,
að ég telji að hættan, sem her-
stöðinni fylgir, sé liðin hjá.
Það er síður en svo, að það sé,
en úr því að styrjöld hefur eklti
enn brotizt út, eru önnur skot-
mörk í heiminum eins líkleg til
þess að fá fyrsta skeytið.
Ég ætla að láta lífshættuna
okkar að mestu liggja a milli
hluta. —En væri ekki skemmti-
legra að lifa mannsæmandi lífi á það, að þar sem ögrunarhlut-
meðan við hjörum: Er ekki
heldur lítið orðið risið á hinni
fornu hetjuþjóð íslendingum
um þessar mundir?
í mesta góðæri, sem hefur yf-
ir ísland runnið höfum við ver-
ið gustukamenn og betlarar
Bandaríkjamanna. Alþýða Is-
lands vinnur myrkranna á
milli og hefur aldrei afkastað
meira en nú; útflutningsafurð-
ir okkar eru seldar úr landi
löngu áður en þeirra er aflað —
þrátt fyrir það hefur til lands-
ýmsum skyldum að gegna við j ins runnið stríður straumur
bandamenn sína og vini hér á| bandarísks mútufjár og gjafa-
landi. | korns, gegnsýrt allt okkar líf og
verki eyvirkisins er lokið, hljóta
peningalindirnar í vestrinu senn.
að þrjóta. Enn hafa þó þessir,
hægi’i flokkar völdin í landinUj,
en þess mun þó ekki langt að
biða, að þjóðmálalínurnar skerp
ist og þjóðin skipi sér í tvær
megin fylkingar til hægri og;
vinstri. Við stöndum á vega-
mótum nú á þessu 20. ári her-
náms á íslandi. Nú verður
spurt: Ætlum við að reka sjálf-
stæða íslenzka pólitík, bæði í
innanríkis- og utanríkismálum.
eða ætlum við að halda áfram.
að vera hernumin þjóð bæði í
andlegu og veraldlegu tilliti?
Ollum þessum áróðurstækjumj lendinga var þetta öryggistal
hefur síðustu áratugina verið alla stund öfugmæli.. En svo
beint til þess að vekja ofsa-|ört hefur hertækninni fleygt
hræðslu og viðhalda kommún-jfram síðustu árin, að ísland er
istahatri bæði í heimaríkjunum', í rauninni að verða gjörsamlega
og erlendis. í Bandaríkjunumj þýðingarlaust í þessu sambandi.
eru allir róttækir menn kallaðir j Fyrstu hernámsárin var líka oft
Ég hef frétt af mörgum Rámsmta-
um, sem verða að hætta
Rabbað við Gunnar Jónsson, sem stundar nám i
Kiel
kommúnistar og vægðarlaust
barðir til þagnar.
íslenzkii' stjórnmálamenn
hafa verið veikir fyrir þessum
áróðri, í engu Evrópulandi —
nema ef vera skyldi í Vestur-
Þýzkalandi — hafa múgsefjun-
armeistarar Bandaríkjanna náð
jafnsterkum tökum á ráða-
mönnum þjóðar sem hér.
Ég skal taka það fram til þess
að fyrirbyggja hugsanlegan mis-
skilning, að ég vil engan veg-
inn gera lítið úr þeirri hættu,
sem yfir heiminum vofir af
hendi Rússa. Hræðsla er líka
mannlegust tilfinninga, en ofsa-
hræðsla leiðir oftast til óvitur-
legra aðgerða. Allra sízt eiga
íslendingár að vera fórnárlömb
bandarískra bpjálæðinga. En er
það ekki eirimitt það; sem hefur
gerzt?
verið að tala um Bandaríkja-
menn sem verndara íslendinga,
nú gerir það enginn nema í
spaugi. Öllum er fyrir löngu
orðið ljóst, að ísland verður
ekki varið í næsta stríði. Ef við
þættum verðugt skotmark eða
sprengja glopraðist hér niður
hjá sjálfum verndurunum, vær-
um við búnir að vera. — En ef
þessi herstöð er nú að verða
úrelt, hvers vegna draga Banda-
ríkjamenn þá ekki úr vígbún-
aði hér, í stað þess að búa um
sig til frambúðar?
Hvers vegna
fara þeir ekki?
Þar kemur nú margt til
greina. Stórveldi sleppir aldrei
vi\jandi og ótilneytt > nokkunú
bráðp-ítök Bahdaríkjanna hér
geta líka komið þeim að margs
Það er alltaf dálítið forvitni-
legt að ræða við unga menn,
sem stunda nám erlendis. Þeir
hafa oftast frá mörgu og mis-
jöfnu að segja, sem okkur, er
heima sitjum, þykir ætíð gam-
an að leggja eyrun við.
Einn þessara ungu manna er
Gunnar Jónsson, og stundar
hann nám í Þýzkalandi. Ég á-
kvað því að heimsækja hann
eitt kvöld fyrir skömmu og
rabba örlítið við hann.
Gunnar tók sjálfur á móti
mér, en þegar honum varð ljóst
hvers konar fyrirbrigði hafði
knúið dyra hjá honum varð
honum á orði:
-— Jæja, góði minn ,svo þú ert
blaðamaður við Frjálsa þjóð —
að öðru leyti líður þér líklega
vel.
— Já, núna í kvöld a. m. k.,
enda er ég hingað kominn til
að rabba við þig um sjálfan
þig og nám þitt 1 Þýzkalandi.
— Á, það var og.
— Hvenær hófstu nám í
Þýzkalandi?
Gunnar Jónsson.
nokkuð nærgöngul spurning. ■
Ja, ég er búinn að afplána til-
skilda kúrsusa í aukagreinum,
dýrafræði og grasafræði, auk
þess sem ég — mér til heilsu-
bótar og skemmtunar — hef
Það mun hafa verið haust- tekið þátt í kúrsusum í fiski-
ið 1956, að ég fór til Kielar og
hóf þar nám í fiskifræði og
haffræði sem aðalgreinum, en
dýrafræði og grasafræði sem
aukagreinum.
— Hvérnig hefur námið
gengið?
— Ha; hvurnig? Þetta .er pú
fræðinni og haffræðinni, og er
nú byrjaður á samningu ritgerð-
ar fyrir lokapróf.
— Er það doktorsritgerð eða
diplómritgerð?
. — Hvað líeK’Íti jé¥tti‘'vþÉuihi
í þessu. Þetta a yist að verða
doktorsritgerð.
— Hvað olli því einkum, að
þú fórst í fiskifræði?
— Þar kom að því! Ég er
bara alveg búinn að stein-
gleyma því. Getur þú ekki
komið með skemmtilegri spurn-
ingar í stað þess að argast sí og'
æ í mér?
— Nú jæja, fyrst þú ert svona
hörundsár — en e. t. v. vildir
þú eitthvað fræða mig um há-
skólann í Kiel og íslenzka stúd-
enta þar?
— Háskólinn í Kiel var stofn-
aður að mig minnir árið 1665 af
Christian Albrecht hertoga, og
er hann kenndur við hann og
kallaður Christian Albrechts
Universitát. Hafa margir merk-
ir Islendingar stundað þar nám.
Síðastliðinn vetur munu hafa
verið ca. 13—14 íslendingar í
Kiel ef koriur og börn eru með-
talin, þar af 6 við nám. Við
höldum hópinn sæmilega, hitt-
umst við og við, en við búum
á víð og dreif um borgina.
— Er borgin stór?
— íbúafjöldinn er eitthvað
um 260 þúsund. Ekki veit ég
hvursu stór hún er að flatar-
máli. j
— Skemmtileg borg?
— Ja, hún er svo sum ekkert;
leiðinleg, gott næði þar til
.náms, einkum að vetrarlagi, því
þá er lítið sem glepur, en á
Framh. á 7. síðu. f.