Frjáls þjóð - 19.03.1960, Síða 6

oCaugardaginn 19■ marz 1960 - frjáls þjdð
Thyra Fr&tléeey
Þættír úr ævisögu Seimu
3. liufli
Lagerlöf
A *
Þýðandi: Olafur S. Olafsson, kennari
,,Barna-Maja“ átti heima á
Háabergssetri við Garðsvatn.
Réttu nafni hét hún Maja Öster.
Hún kom oft að Márbakka til
þess að hjálpa frú Lagerlöf með
börnin. Þar fékk hún nafnið
Barna-Maja og því nafni hélt
hún til dauðadags. Barna-Maja
var góð og skynsöm kona, iétt-
]ynd og barngóð. í þá daga
voru launin ekki há, en með iðni
og sparsemi safnaði hún tölu-
verðum fjármunum.
í gamla og dimma fjósinu var
fjósakonan, Britta Lambert.
Hún var eineygð, lítil og ]jót,1
en trú og dygg og góð við kýrn-
ar og kettina. Ef einhver kúnna
var veik, gat hún ekki sofið. Á
vorin, þegar fór að minnka um
hey í fjóshlöðunni, fór hún nið-
tir, í hesthúsið og sótti hey
handa kúnum. Köttunum spillti
hún með eftirlæti. Þeir héldu
til í fjósinu. Þar var hlýtt og
þar fengu þeir nóga mjólk.
Aldrei mátti lóga kettlingunum.
Einu sinni voru seytján hálf-
villtir kettir í fjósinu. Þeir
stukku hvæsandi upp um bitana
'og græn augun lýstu í myrkr-
inu. Þeir hoppuðu mjálmandi
upp á bakið á börnunum, en
Britta ók þeim í hjólbörum.
Þegar Lagerlöf ]autinant var að
fara á sóknarfundi, sat stundum
köttur á hverjum hliðstólpa og
glápti eftir honum; það vissi
ekki á gott.
Hvorki Lagerlöf lautinant eða
Litli-Bengt komu því við að
drekkja köttunum í Emtu, ár-
sprænunni, sem rennur gegnum
Márbakkaland. Britta var á
verði og uppgötvaði vélráð
þeirra við elskurnar sínar. Við
Lagerlöf lautinant sagði hún:
Það gengur aldrei vel á þeim
bænum, þar sem fólk er vont
við dýrin.
Litli-Bengt var vinnumaður
óg svaf í vinnumannaskálanum.
Hann var trúr og dyggur og
fékk heiðurspening. Daginn,
sem hann átti að fá peninginn,
var hann„veikur og gat ekki
farið til kirkjunnar. Presturinn,
Andrés Fryxell, kom sjálfur til
þess að afhenda hann. í vinnu-
mannaskálanum var allt hreint
og fágað. Bengt lá í rúminu,
hreinn og ánægður. Þegar pró-
fasturinn ætlaði að segja nokk-
ur velvalin orð, um leið og
hann afhenti peninginn, kornst
hann ekki að, því að Bengt tók
fram í fyrir honum og talaði
mest sjálfur: ,,Það er aldeilis
rétt, sem prófasturinn segir. Það
er þvílíkt . . .“
Kennsla og kvöld-
stundir að Márbakka.
Márbakkabörnin höfðu sitt
eigið herbergi, Vesturherberg-
ið, með útsýni yfir akra, engi
og skóga. Til þess að komast
þangað upp, varð fyrst að fara
upp brattan stigann og síðan yf-
ir dimma hanabjálkaloftið.
Stundum voru þau myrkfælin
og þá varð Bakka-Kaja eða
Barna-Maja að fylgja þeim. í
herberjginu hafði hvert bhrn
sitt rúm, sem hægt var að draga
í sundur. Þau höfðu líka hvert
sinn stól, sem þau þekktu vel
í sundur, því að á neðanverða
stólsetuna hafði smiðurinn
teiknað mynd af stólseigandan-
um. Á þeirri mynd var Selma í
bláum kjól og með röndótta
svuntu. Fötin fengu börnin
stundum hvert eftir annað og
beztu leikföngin geymdi móðir
þeirra, en litlu rauðu stólana
með myndunum fengu þau að
hafa. Barnaherbergið var líka
haft fyrir kennslustofu. Þá var
algengt, að meiriháttar bændur
fengju kennara handa börnun-
um. Þannig var það á Már-
bakka. Kennslukonur Már-.
bakkabarnanna, Elín og Alina,
voru frá Vermalandi. Kennsl-
an fór fram við stóra borðið.
Þar lærðu börnin að lesa, skrifa
og reikna. Þau lærðu líka kver-|
ið, sálma, landafræði, sögu og|
frönsku. Deginum var skipt
niður í kennslustundir og frí-
minútur, alveg eins og í venju-
BlLASALAK
KLAPPARSTÍG 37
annast kaup og sölu bifreiða.
Mesta úrvalið.
Hagkvæmustu greiðsluskilmálarnir.
Öruggasta þjónustan.
BÍLASALAN
KLAPPARSTÍG 37
Síini 19032.
Selma Lagerlöf.
legum skóla. Seinni hluta dags-
ins lásu þau undir næsta dag og
lærðu að spila á píanó.
Á kvöldin, þegar vinnu var
lokið og börnin voru búin að
læra lexíurnar, safnaðist fjöl-
skyldan saman í borðstofunni.
Þangað var ættingjum fjöl-
skyldunnar líka boðið, þegar
þeir komu í heimsókn. Húsbónd-
inn sat í ruggustólnum og las
dagblaðið eða sagði skólasögur.
Húsmóðirin og Lovísa föður-
systir sátu við handavinnu í
sófanum við gluggann. Fyrir
framan sófann stóð stóra
kringlótta almrótarborðið.
Börnin höfðu sérstakan stað við
ofninn. — Stundum las einhver
upphátt úr bókum Önnu Maríu
Lenngren, Friðþjófs sögu,
sögnum Fenrik Stáls og i'itum
Friðrikku Bremer.
Snemma voru börnin vanin á
að láta sér þykja vænt um bæk-
ur og lestur. Oft safnaði pabbi
þeirra þeim að píanóinu og
spilaði söngva Bellmanns.
Börnin stóðu í kringum og
sungu, það gerði ekki svo mikið
til, þó að þau færu stundum út-
af laginu. Þau voru þá kannski
að horfa á fallega málverkið af
Bellmann, sem hékk á veggnum
fyrir ofan píanóið. Málverkið er
til á Márbakka enn þann dag
í dag.
Márbakkaheimilið var gott og
hamingjusamt. Eiríkur Gústaf
Lagerlöf, lautinant, var ósvik-
inn Vermlendingur: góður og
glaður, skemmtilegur og gest-
risinn. Hann gat fundið upp á
mörgu skemmtilegu, sem börn-
unum þótti gaman að. Hann var
miðdepill heimilislífsins og naut
vinsælda hjá öllum.
Lovísa Lagerlöf var frá Fil-
ipsstað, dóttir Wallróts kaup-
manns. Hún var alvörugefin,
hjartagóð og vel gefin. Börnin
treystu henni, og hún skildi
þarfir barnanna. Hún og Selma '
litla, sem þurfti sérstaka að-
hlynningu vegna fótarmeinsins,
urðu mjög samrýmdar.
Framh.
Lesið
Frjálsa jbjóo.

Yinir Ólafs Thors og vinir íslendinga
TT'g tók eftir því, þegar út-
varpsumræðurnar fóru
fram á alþingi síðast, að Ólafur
Thors kallaði Bandaríkjamenn
vini okkar, og þó eru þeir sú
þjóðin, sem stendur ótrauðust
að baki Bretum í að kúga okkur
íslendinga í fiskveiðalandhelg-
isdeilunni, og sem beina. þar
fallbyssukjöftunum að varð-
skipunum okkar daglega.
Hins vegar nefndi Ólafur Th.
ekki Kanadamenn sem vini okk-
ar, og berjast þeir þó öllum
þjóðum betur fvrir okkar mál-
stað, og eru að líkindum eina
þjóðin í Nato, sem stendur með
okkar málstað. En við þá menn,
sem fara á landhelgisþingið
mikla í Genf nú í þessum mán-
uði, vildi ég segja þetta: Guð
varðveiti ykkur fyrir vinum
Ólafs Thors. En hins vegar lítur
út fyrir, að gulu og hörunds-
dökku þjóðirnar muni veita
okkur meiri stuðning en full-
trúar Natoríkjanna.
Hagfræði, sem bændur skilja ekki
að er alltaf verið að skora
á þjóðina að fórna vegna
skulda, sem hún sé komin í við
aðrar þjóðir. Nú sé svo komið,
að við fáum ekki eyrislán hjá
nokkurri þjóð og séum að steyp-
agt fram af hengiflugi fjárhags-
lega.
í næstu andrá segja svo sömu
menn, að nú ætlum við að taka
ný lán, 8—900 milljónir, til
tveggja ára. Þetta held ég að
sé hagfræði, sem bændur skilja
ekki. Að losna úr skuldasúp-
unni með því að taka nýtt lán!
Nú væri þetta að sönnu skilj-
anlegt, ef nýia lánið væri notað
til að borga gömlu lánin, enda
væri það þá með hagstæðari
kjörum en gömlu lánin. En það
er nú eitthvað annað. Þetta
nýja lán er bara eyðslulán. Ekki
til að byggja verksmiðjur eða
vinnslustöðvar. Nei, nýja lánið
fæst einungis með því skilyrði,
að við kaupum neyzluvörur fyr-
ir það, og séum svo elskulegir,
að taka sem allra mest frá iðju-
höldum Bandarikjanna og Bret-
lands, því þeim er eins illa við
íslenzkan iðnað, eins og brezk*
um útgerðarmönnum við fisk-
veiðilandhelgi okkar.
Guðni. Benjamínsson,
Grund.
Við erum þó menn —
Frh. af 4. síðu.
svo: Þa er betrá að verða fýrri til. 0« þeir töluðu við
Roosevelt Bandaríkjalorseta, sem lét smíða lyrstu
sprengjuna. Við vitum hvað síðar gerðist: tveim
kjarnorkusþréngjum var varpáð á tvær japanskar borgir,
að þarflausu: ein sprengja nægði bvorri borg til að leggja
hana í eyði. Kg hef séð japans.ku kvikmvnd um atburðina.
Það þurfti ekki æfða leikara: nokkrar afskræmdar
mannverur, sem höfðu sloppið liiahdi ur vítinu. Hrjdlilegt!
Nei, glcymið ekki Einstein. Hann hafði í örvæntingu sinni,
þegar sprengjan var orðin vcruleiki, reynt að konia í veg
fyrir notkun hennar. Hann taldi Roosevelt á að láta ekki
varpa sprengjunhi, Héldur lióta óvininum méð benni og
sýna lionum þannig í tvo heimana. Og það var ekki
Rooscvelt, seni lét varpá þessum tveimur sprengjum,
heldur Truman.
Mér finnst hollt að rifja þetta upp, því mér finnst stundum
að menn hafi gleymt því, sem máli skiptir. Og mér finnst
ennfrejnur að íslendingar þurfi að spyrja sjálfa sig bvað
jicir vilja og bvar jieir standa, bvað þeir vilja vera sjálfum
sér, hvað jieir vilja vera mannkyninu, livort þeir vilja
stuðla að friði eða ófriði. Og n.ér finnst jieir ættu að
spyrja sjálfa sig: eigum við ekki ::ð láta skáldin lifa?
Herinn burt
Þrítugasta og sjöunda þing
Ungmennasambands Kjalarnes-
þings var háð í félagsheimili
Kópavogs um síðustu helgi.
Var þar m. a. samþykkt álykt-
un um brottför bandaríska
hernámsliðsins og önnur um
samstöðu í landhelgismálinu.
Alyktunin um hernámsmálið:
„37 þing U.M.S.K. ályktar:
Dvöl erlends lierliðs á íslenzku
landi er ósamrímanleg hugsjón-
um ungmcnnafélaganna. Þingið
telur því að vinna beri að því
að herinn hverfi úr landi svo
fljótt sem auðið er.“
Þingsályktunin um landhelg-
ismálið:
„37. þing U.M.S.K. fagnar
útfærslu fiskveiðitakmarkanna
við landið og samstöðu allra
flokka.“
Ód IVmr 1 • bækur víð allra ! læfi ~
idólamarla&urinn
IIXIGÓLFSSTRÆTI 8