Frjáls þjóð - 02.04.1960, Side 1
2. apríl 19G0
laugardagur
13. tölublað
9. árgangur
Beðið eftir Godot
Flosi Ólafsson og Guðmundur Pálsson sem Pozzo og Lucky og
Árni Tryggvason og Brynjólfur Jóhannson — Estragon og
Valdimir. (Sjá leikdóin á 2. síðu).
Skriffinskan blómstrar
Úr viðtaii við Heimdelling
Blessað „nýja efnahagskerf-
ið“ er nú að komast í eldlínu
reynslunnar. Verður ekki ann-
að sagt en viðbrögð manna við
því séu nokkuð á annan veg,
en hrekklausir menn hefðu
búizt við.
Kaldrifjuðustu andstæðing-
ar ríkisstjórnarinnar ganga um
skælbrosandi, og hlakkar blátt
áfram í þeim yfir öllum ósköp-
unum, en fylgismenn ríkis-
stjórnarinnar ganga velflestir
með samanbitnar varir og
forðast umræður um mál-
in. — Þó hnussar illilega í
mörgum, og sagði einn Heim-
dellingur nýlega, að hart væri
að Sjálfstæðisflokkurinn skyldi
nú þurfa að leggja á alverstu
skattana eins og söluskatinn,
sem hann hefði þó drengilegast
barizt gegn. Auk þess væri ekki
annað sýnna, en að Sjálfstæð-
isflokkurinn ætlaði sér að
sanna „á einu bretti“, að öll
verzlunarstéttin lifði á að
svindla, ef hann ætlaði sér að
taka upp eftirlit með innheimtu
söluskattsins í smásölu. Þar að
aúki kostaði eftirlitið slíkt skrif-
finnskubákn, að það nægði eitt
til að gera að engu allt tai
flokksins um fargan vinstri-
flokkanna í þeim efnum.
Þá sagði þessi Heimdelling-
ur einnig, að eitt bezta dæmið
um skriffinnskuæði ríkisstjórn-
arinnar og sérfræðinga hennar
væri það, að þegar einhver
heildsali flytti inn matvörur,
færi hann til tollstjóra og
krefðist þess að fá 18% niður-
greiðslu af verði vörunnar. —
Tollstjóri borgaði þetta, heimt-
aði kvittun af heildsalanum og
ókaði á niðurgreiðslureikning.
Síðan krefðist tollstjóri þess af
heildsalanum, að hann greiddi
NÁKVÆMLEGA SÖMU upp-
hæð í söluskatt og toll af vör-
unni, gæfi kvittun fyrir og
bókaði á reikning yfir inn-
heimtan söluskatt. Þessi „Óli
Skans“ tæki heildsalann ekki
nema eins og einn klukkutíma
í hvert skipti, og öllu réttlæti
væri fullnægt. — Já, það eru
vinnuvísindi hjá honum Gunn-
ari Thoroddsen. Þetta er bara
að verða eins og í bæjarvinn-
unni hjá honum.
Efnahagskerfi ríkisstjórnarinnar
er þegar tekið að liðast sundur
Verzlunarfrelsinu slegiö á frest
Eins og kunnugt er, Kafði ríkisstjórmn lofað stuðn-
mgsmönnum sínum, að 60—70% af innflutnmgi til
landsins skyldu gefin frjáls. Var þeim heitið því, að
þetta tímabil frjáls ínnflutnings skyldi hefjast hinn 1.
apríl. — Nú er hinsvegar Ijóst, að þetta áform er að
engu orðið, og hefur nú verið ákveðið að fresta út-
gáfu frílistanna til 1. maí. Kunnugir telja þó, að sér-
fræðingar ríkisstjórnarinnar líti nú þegar svo á, að þó
að einhverjir frílistar verði gefnir út að nafni til hinn
. maí eða síðar, þá verði það aldrei annað en til að
sýnast, og raunverulegt verzlunarfrelsi eigi langt í
land.
Þegar kunnugt vai'ð, hvaða
ráðstafanir ríkisstjórnin ætlaði
að framkvæma í efnahags- og
fjármálum, var því haldið fram
hér í blaðinu, að þetta efna-
hagskerfi gæti ekki staðizt og
væri sýnilega dáemt til að mis-
takast. Rökstuðningur blaðsins
fyrir þessari skoðun skal ekki
endurtekinn hér að þessu sinni,
aðeins minnt á hann.
Hvert áfallið af öðru dynur
nú yfir ríkisstjórnina og rennir
nýjum og nýjum stoðum undir
þessa skoðun FRJÁLSRAR
ÞJÓÐAR, og það mun fyrr en
menn gerðu almennt ráð fyrir,
eða áður en afleiðingar sjálfra
bjargráðanna eru farnar að hafa.
teljandi áhrif á líf og starf
þjóðarinnar.
Hálfur varasjóðunnn
eyddur.
Blaðið liefur . öruggar
heimildir um það, að nú þeg-
ar er búið að eyða helming
þess gjaldeyrisvarasjóðs, sem
fenginn var áð láni út á
gengisfellingu þá, sem fram-
kvæmd var samkvæmt fyrir-
skipunum erlendis frá.
Hafa þessar 10 milljónir doll-
ara, sem þegar eru horfnar, ein-
göngu farið í að greiða óreiðu-
skuldir bankanna, sem safnazt
höfðu í tíð Alþýðuflokksstjórn-
arinnar og þann tíma, sem þessi
stjórn hefur setið.
Auk þess er ljóst, að sumir
þeir, sem bezt höfðu treyst orð-
um og athöfnum ríkisstjórnar-
innar, hafa þegar gert sínar|
ráðstafanir í sambandi við hinn
mikla dag, 1. apríl, sem' á máli
ríkisstjórnarinnar hét D-day
(eins og innrásardagurinn í
Normandie, því fínt skal það
vera), og eiga því nú þegar í
pöntun allmikið af þeim vörum,
sem gefa átti frjálsar. Er von á
þeim til landsins með fyrstu
fyrstu skipum í apríl.
Frelsinu
frestað.
Þegar svona vaf komið. sá rík-
isstjórnin, að hér var komið í
hreint óefni.
Ljóst var, að þegar á fyrsta
mánuði frelsistímabilsins
mundu bankarnir neyðast til
að stöðva yfirfærslur og slík
óánægjualda brjótast út, að
við ekkert yrði ráðið.
Ríkisstjórnin greip því til
þess ráðs í miklu flaustri að
tilkynna vildarmönnum sín-
um, að af óviðráðanlegum
ástæðum yrði að fresta út-
gáfu frílistanna
mánuð.
um enm
Dúsa
verzlunarstéttannnar.
Þetta er meira áfall fyrir
ríkisstjórnina en menn munu
í fljótu bragði gera sér grein
fyrir Verzlunarfrelsið, og hin
gífurlega lántalca erlendis til að
hrinda því í framkvæmd, átti
að sætta verzlunarstéttina við
bjargráðin. Þetta var sú dúsa,
sem upp í hana átti að stinga.
Það átti að telja verzlunarstétt-
inni trú um, að verzlunarum-
setningin mundi dragast minna
saman en hið (hóflausa „bjarg-
ráðaverð“ ber tvímælalaust
með sér, ef vörur, sem ekki hafa
sézt hér í verzlunum árum sam-
an*yrðu nú fluttar inn frá Vest-
ur-Evrópu og Ameríku.
Kaupmönnum var Ijóst, að
verzlunarveltan mundi
minnka stórlega, ef vörurnar,
sem þeir höfðu flutt inn frá
járntjaldslöndunum, ættu að
hækka í verði um 60—90%.
Framh. á 8. síðu.
Hinn óttalegi ieyndardómur
Hverjir reiknuðu vitlaust
um 100 milljónir?
FRJÁLS ÞJÓÐ hefur fengið
tækifæri til að lyfta horni á
járntjaldi því, sem umleikið
hefur sérfræðinga ríkisstjórnar-
innar, og skyggnast um sviðið
að tjaldabaki. Þess vegna getur
blaðið nú veitt lesendum sínum
svar við þeirri þrálátu spurn-
ingu, sem ásótt hefur menn að
undanförnu, en hún er: Hverj-
ir reiknuðu söluskattinn í smá-
sölu vitlaust um 100 milljónir
króna?
Þegar bjargráðin voru i und-
irbúningi. var Hagstofu íslands
falið að áætla veltu þá, sem
reikna átti söluskattinn í smá-
sölu af, og áætla þar með sölu-
skattinn sjálfan.
Hagstofan skilaði álitsgerð
og komst að þeirri rökréttu nið-
urstöðu, að ógerlegt væri að
áætla þessa veltu hærri en 7000
milljónir á árinu 1960, og
mundi þá söluskattur af því
eiga að vera 210 milljónir á ár-
inu. Var þó tekið fram, að sam-
kvæmt fenginni reynslu, væri
óvarlegt að gera ráð fyrir, að;
reikningsleg velta skilaði sér
sem uppgefin velta til sölu-
skatts.
Við þessari áætlun tóku tveir
þjóðkunnir fjármálaspekingar,
þeir Gunnar Thoroddsen og Vil-
hjálmur Þór. Töldu þeir sig
hafa betra vit á þessu en Hag-
stofa íslands og áætluðu sölu-
skattsveltuna 9000 milljónir og
söluskattinn 280 milljónir í
smásölu.
Þessa upphæð settu þeir svo í
fjárlagafrumvarpið og létu þess
getið í skýringum, svona til
frekara öryggis, að söluskatt í
tolli skyldi ekki hækka.
Þegar svo átti að fara að
ganga frá söluskattsfrumvarp-
inu, voru aðalsérfræðingar rík-
isstjórnarinnar búnir að fá pata
af þvi, að hér væri maðkur í
mysunni, og' málið var tekið til
nýrrar endurskoðunar af Hag-
stofunni, sem leiddi til sömu
niðurstöðu og fyrr.
Var þá einsýnt, að við svo
búið mátti ekki standa, vegna
þess að væri þessi vitlausa á-
ætlun látin standa, gæti það
haft í för með sér GREIÐSLU-
Frh. á 6. síðu.