Frjáls þjóð - 02.04.1960, Blaðsíða 5

KVENNASÍðA
Flestir kannast við fullan
skáp af gömlum meðulum.
Stundum kemur það fyrir á
nokkurra mánaða eða ára
fresti, að einhver heimilismað-
ur þarf á einhverju sams kon-
ar meðali að halda og í skápn-
um er og þá er spurningin: Er
meðalið orðið of gamalt til
þess að það komi að gagni eða
getur það kannski orðið
hættulegt við geymsluna?
Kvennasíðan átti viðtal við
frú Jóhönnu Magnúsdóttur
lyfsala um þetta efni og fer
það hér á eftir.
„Það eru ýmis lyf, sem
manni finnst að óhætt myndi
vera að taka inn án samráðs
við lækni, sérstaklega ef lækn-
irinn hefði áður gefið þau við
sams konar sjúkdómi.“
„Lyfjum, sem fengin eru eft-
ir lyfseðli, ætti að fleygja
strax og sjúklingnum er batn-
að. þvi þar getur komið svo
margt til, sem almenningur
er ekki dómbær á. En æskilegt
er fyrir hvert heimili að eiga
meðalaskáp á þurrum stað,
þar sem börn ná ekki til, og
geyma þar lyf, sem fást í
lausasölu, t. d. bórsýru, höfuð-
verkjatöflur, brunameðul o.
fl.“
,,En t. d. öll venjuleg kvef-
meðul myndu nú flestir taka
aftur í næsta skipti, sem þeir
fengju kvef, ef þau væru þá
til?“
„Kvefpestir geta verið margs
konar og meðul við þeim, en
segja má, að öll meðul, sem
innihalda spiritus geymist vel,
en þó eru ýmiss konar brjóst-
saftir og kvefmeðul, sem gera
það ekki og geta þau myglað
og skemmst og þá á ekki að
nota þau.“
Gamlir augndropar
stórhættulegir.
„Augndropar eru eitt af því,
sem fólk hefur stundum í
skápnum og notar, ef það er
verra einn daginn en annan.“
„Það getur verið hættulegt,
því að þeir eru mjög við-
kvæmir fyrir geymslu. Þeir
eru búnir til úr dauðhreinsuð-
um efnum og áhöld og glös,
eins og reyndar öll glös, eru
dauðhreinsuð. En þegar byrj-
að er að nota þá, kemst loftið
að, og það þola þeir í mjög
skamman tíma og geta þá
fyllst af sóttkveikjum og veir-
um. Líka geta þeir súrnað og
við það getur efnasamsetning-
in breyzt og þeir þar með orð-
ið beinlínis skaðlegir.“
„En bætiefni og járnmeð-
ul?
„Járnmeðul halda sér sæmi-
lega í góðri geymslu, en vita-
min geymast yfirleitt tak-
markaðan tíma. Séu þau í
belgjum halda þau sér bezt,
þar næst í töflum, en í vökva
mjög stutt, sérstaklega er C-
vitaminið viðkvæmt.“
„Nú þrána áburðir oft við
geymslu, skemmast þeir við
það?“
„Já, það ætti ekki að nota
þrá smyrsl. Þau geymast vel í
túbum, þar sem loft kemst
ekki að þeim. Það er undir því
komið hvað í þeim er, hvaða
brevtingu þau- geta tekið við
að þrána, en komi það fyrir,
eru þau skemmd.“
„Það á víst ekki að taka
mycin- og penecillinlyf án
samráðs við lækni. en hvað er
að segja um geymslu á þeim?“
„Þau þola mjög takmark-
aða geymslu.“
„En sumt af þessu, sem hægt
er að kaupa án lyfseðils, t. d.
magnyl, höfuðverkjatöflur
eða bórvatn?“
„Magnyltöflur geymast
lengi á góðum stað, en við
langa geymslu gulna þær og
HVAö MEGA LYF
VERÐA GÖMUL
er það vegna efnabreytinga, og
við raka molna þær. Bórvatn
ætti ekki að geyma uppleyst,
heldur blanda ijafnóðum. Það
má segja að aðalóvinir með-
alanna séu birtan, loftið, rak-
inn og hitinn, ekki sizt loftið.“
„Er ekki hægt að hafa ein-
hverja þannig miða á glösum,
að ekki máist af þeim nafn
og dagsetning, þegar vökvinn
hefur runnið niður hliðarnar,
eins og oft vill verða. Ef mað-
ur nú, þvert ofan í ráðlegg-
ingar yðar, vildi geyma með-
ulin og taka þau eftir hend-
inni, væri betra að vita hvað
er í glösunum og hve gamalt
það er.“
„Ég álít að með einhverri
varúð endist miðarnir jafn-
lengi og æskilegt sé að með-
ulin séu notuð, en auðvitað
væri ekkert á móti því að fá
haldbetra efni, ef það væri þá
Á MATBORÐIÐ
Flest höfum við fisk á borð-
um oft í viku, venjulega
steiktan á pönnu eða soðinn
í vatni. Seinna mun ég e. t. v.
benda á ýmsar nýjar leiðir til
þess að matreiða fisk, en núna
ætla ég að rifja upp hvers
vegna steiking á fiski heppn-
ast ekki alltaf vel, þó manni
finnist að sama aðferðin sé
höfð í hvert sinn. Stundum
vill fiskurinn detta í sundur,
sérstaklega þorskur, og geta
verið 5 ástæður til þess. Ein
er sú, að fiskurinn sé ekki nýr
og er oftast lítið hægt við því
að gera, önnur að fiskurinn sé
ekki nógu þur, þegar hann er
látinn á pönnuna, þriðja að
feitin sé ekki nægilega heit,
fjórða að látið sé of mikið af
fiski á pönnuna í einu, þann-
ig að feitin kólni, og fimmta að
fiskinum sé snúið, áður en
hann er fullsteiktur á neðri
hliðinni. í sambandi við heita
feiti er rétt að taka fram, að
smjörlíki nær ekki eins háu
hitastigi og-flestar aðrar feiti-
tegundir, t. d. tólg, svínafeiti
og plöntufeiti. Gott er að láta
nokkra dropa úr sítrónu út í
pönnuna, fiskurinn verður
hvítari og stinnari og þar að
auki kemur minni lykt.
eins handhægt í meðförum og
þeir sem við höfum núna, því
fólki liggur oftast á að fá af-
greiðslu.“
„Geta lyf beinlínis orðið
eitruð við geymslu?“
,,Það er undantekning ef
það kemur fyrir, en þau geta
breytzt, súrnað, myglað,
morknað, dofnað o. s. frv. og
verða þá auðvitað ónýt.
Fyrsti kvenlyfja-
fræðingur á Islandi.
Fi’ú Jóhanna er fyrsta ís-
lenzka konan, sem nam lyfja-
fræði og sú fyrsta, sem setti
á stofn lyfjaverzlun hér á
landi. Kvennasíðan taldi lík-
legt að lese^jlúr hefðu áhuga
fyrir að heyra, hvað hún segði
um lyfjafræði og konur.
„Álítið þér að starfið sé
heppilegt fyrir konur eða kon-
ur æskilegar í starfið?“
„Stai'fið krefst mjög mikill-
ar árvekni og aðgæzlu og
vinnunni er ekki hægt að
haga eftir eigin hentugleikum,
því að vinnuhraðinn ákveðst
á hverri stundu af þeim lyf-
seðlafjölda, sem berst að. Það
er því nokkuð þreytandi og
mjög miklar stöður við það,
eins og reyndar í fleiri at-
vinnugreinum, og þarf fólk að
vera hraust og hafa góða fæt-
ur, sem leggur það fyrir sig.
Ég held að konur hafi engu
síður hæfileika til þess að leysa
slík störf af hendi og starfið
veitir, eins og öll ábyrgðar-
mikil störf, ánægju.“
„Nú giftast konur oft og
vinna hálfan daginn, teljið þér
það heppilega tilhögun og að
það geti samrýmst þessari
vinnu?“
„Reynslan hefur sýnt, að
lyfjafræðingar vinna einkum
við afgreiðslu lyfseðla, og við
það er venjulega mest að gera
seinni hluta dags og því senni-
legt að oftast sé hægt að' fá
hálfsdagsvinnu. En það verð-
ur að hafa í huga, að þarna
fer fólk oft með lífshættuleg
efni og því nauðsynlegt að
vera alltaf vel fyrirkallaður og
óþreyttur.“
„Hvað getið þér sagt um
námið?“
„Námið tekur 6 ár, 3 hér á
landi, þar af 1 í lyfjabúð og
hin í háskólanum og 3 ár við
lyffræðingaskólann í Kaup-
mannahöfn. Krafizt er stúd-
entsprófs úr stærðfræðideild."
Margt fleira bar á góma,
sem gaman hefði verið að geta
sagt lesendum frá, en rúmið
leyfir það ekki og þökkum við
frú Jóhönnu fyrir upplýsing-
arnar.
GOTT RÁÐ
Það eru alltaf vandræði að
koma stifa skjörtinu ungu
stúlkunnar fyrir þegar það er
að þorna eftir stífinguna,-en
ef til er á heimilinu gömul,
stór regnhlíf, er ágætt að
breiða það ofan á hana, en
náttúrlega leggja eitthvað
undir ef hætta er á að litur
komi úr regnhlífinni.

RITSTJORl: GUÐRTÐUR GÍSLADÓTTIR
úr handraðanum
Leiklíf í Reykjavík fyrir einni öld.
Vetui’inn 1861—1862 var
leiklistarlíf í höfuðstaðnum með
fjörugasta móti, eftir því sem
um var að ræða á þeim tíma.
Fara hér á eftir nokkrar frétta-
klausur úr Þjóðólfi, er sýna
ljóslega, hvað um var að vera í
reykvísku leiklistarlífi fyrir
tæpum hundrað árum. Þess má
geta, að Jón Guðmundsson, rit-
stjóri Þjóðólfs, var einn helzti
frumkvöðull leikstarfsemi um
Þá kom litlu síðar fram Njörður;
frá Nóatúnum, einn af ásum,
guð árgæzku og jarðargróða, en
síðast kom Norðri hrímþursinrt
eður Kári, er mestu í’æður um.
horðurheimskaut. . . Þeir mælt-
ust við stefum, sem ort hefur
skólapiltur Matthías Jochums-
son.
28. febrúar 1862:
sína daga og skiáfaði oft ræki-
lega um alla slíka viðleitni í
blað sitt.
11. desember 1861:
Nokkrir kandidatar og presta-
skólastúdentar hafa tekið sig
saman til þess að hafa fram
gleðileiki á gildaskálanum nú
um skammdegið, og stendur til
að leikið verði:
A íslenzku: Henrik og Pern-
i illa, í 3 flokkum, eftir Holberg,
i og ef til vill nokkrir fleiri smá-
leikir.
Á dönsku: En Bryllupsdags
|j Fataliteter, í 2 flokkum, eftir
| Th. Overskov. Nei, í 1 flokki,
eftir J. L. Heiberg. Eventyr paa
Fodreisen, í 4 flokkum, eftir
Hostrup (var leikið hér í fyrra)
og ef til vill aðrir smáleikir. Nú
leikur kvenfólkið meðfram þau
ætlunarverkin, sem kvenna eru
í hverjum leiknum, og er það
að visu breyting til bóta frá
því, sem var í fyrra og hitt eð
fyrra.
21. desember 1861:
Auk leikja þeirra, er getið
1 var í síðasta blaði, verður leik-
| ið á íslenzku ,,Brandskatten“, í
| 1 flokki, eftir Kotzebue. Þeir,
j sem vilja „abonnera“, þ. e.
j panta og kaupa stöðug sæti,
j geta snúið sér til faktors Þ.
Stephensens í búð konsúls
Smiths, og geta fengið abonne-
i ment til 6—7 kvölda. Einnig
verða aðgöngumiðar seldir til
hvers kvölds, sama daginn og
1 leikið verður, frá kl. 11—1 inni
í garðinum við búð konsúls
| Smiths, og verður sama verð á
| þeim og í fyrra.
Nákvæmari auglýsingar um
| hvað leikið verður á hvei’.ju
| kvöldi o. s. frv., verða festar
upp á götuhoi’num hér í bænum.
9. janúar 1862:
Gleðileikirnir hér í gilda-
skálanum hafa gengið liðugt
j sem af er og verið vel sóttir.
Alls hefur verið léikið í 7 kvöld.
Ágóðanum af leiknum í gær-
| kvöldi ánöfnuðu leikendurnir
i snauðum mönnum, sem ekki
: þyggja sveitarstyrk.
Það var nýmæli. að þegar var
á enda sjálfur leikurinn á ný-
ársdagskvöld, gekk tjaldið upp
i aftur og hófst nýársósk til ís-
i lendinga í Ijóðum. Kom fyi’st
i Ægir, goð hafsins, fram á leik-
i sviðið í sefgrænni skikkju skó-
j síðri, með þarakórónu á höfði
og mikinn þaraþöngul í hendi.
„Gleðileikirnir á gildaskálan-
um héldust öðru hverju fram til
12. þ. mán. Auk gleðispilanna,
sem fyrr var getið, hefur verið
leikið: „Naboerne“ á dönsku,
eftir Erik Bögh. „Ja“ eftir J. L-
Heibei-g, einnig á dönsku. En á
islenzku: „Ekki eru allar ferð-
ir til fjár“, að mestu frumsmíð,
,,Bræðradæturnar“ og „Kvöld-
ið í Kattarvarginum", bæði út-
lögð. Lifandi myndir („table-
au“) voru sýndar: Hervör og
Angantýr, er hún sækir Tyrfing
í haug þeirra bræðra á Sámsey,
og Draumur Gísla Súrssonar.
Voru þessar myndanir af mestu,
snilld útbúnar eftir Sigurð mál-
ara Guðmundsson. En langmest
kvað að ÚTILEGUMÖNNUN-
UM, það er frumsaminn drama-
leikur með söngvum, í 4 flokk-
um, eftir Matthías Jochumssort
skólapilt, og er efnið frá önd-
verðri 17. öld og samlent, eins
og nafn leiksins ber með sér.
Þó að gera mætti nokkrar og
cjigi óverulegar athugassmdir
við leik þennan, ef hann ’ægi:
fyrir prentaður til ritdóms
eins og það skáldskaparsmíð,
er maður vill hugsa sér nokkurn
veginn algert, þá ætlum vér
það eins sannmæli eins og þaS
var samróma álit allra þeirra,
er leik þennan sáu, að fegurðar-
kostir hans séu margir og veru-
legir, hvort sem litið er til
hugsunarinnar sjálfrar og hins
þjóðlega aðalefnis eða til þess,
hvernig því er skipað niður til
þess að koma fram á leiksvæð-
inu . . . Málið á leiknum er lipurt
og ljóst og eigi sízt vísurnar eða
kvæðin, eru þau öll einkar-lip-
ur, bæði að trúrri hugsun vicfc
efnið og að máli, rími og fegurð.
Hið einkar fagra og vandaða
leiksvið, er Sigui’ður málari
Guðmundsson hafði undirbúið
handa ,,Útilegumönnunum“
gei’ði eigi alllítið til að hefja og
skýra skáldskapinn í leiknurrs.
og gera hann sem ásjálegastan.
áhorfendum. Þar koma fram
þverhníptir hamrar með ein-
stigi, klettagjótum og aðalhelli.
þar sem Skugga-Sveinn, for-
ingi útilegumannanna, og þeir
félagar höfðu bæli sitt og að-
setur, en fagrir jöklar sáust í
fjarlægðinni, þeir er sól roðaði
að morgni. Hið sama má segja
um alla leikendurna, að þeir
höfðu auðsjáanlega lagt mikla
alúð við þennan leik, og nokkra
þeirra hafði skáldskapurinn
hrifið svo, að eigi mátti annað
sjá en að hér væri lifandi að
starfi útilegumenn, stúdentar,
sýslumaður og aðrir sveitabúar
á öndverðri T7. öld.
Frjáls þjo<5 — Laugardaginn 2. apríl. 1960
&