Frjáls þjóð - 02.07.1960, Síða 3

pftir tvö ár getum við tryggt
þjóðinni fjögurra minútna
Viðvörunarfrest, áður en atóm-
Bprengjurnar falla, tilkynnti her-
Stjórn Breta fyrir nokkrum vik-
lim.
Um páskana fengu þessir
rnenn svar.Aldermaston-gangan,
mótmælin gegn atómsprengj-
l>nni, heppnaðist betur en nokk-
ur hafði þorað að vona. Enginn
Stjórnmálaflokkur, engin trúar-
hreyfing, engin samtök í Evrópu
hafa fram að þessu átt þess kost
að skipuieggja mótmælagöngu í
líkingu við þá, sem á föstudaginn
langa lagði af stað frá ensku at-
omstöðinni í Aldermaston.göngu,
sem á fjórum dögum þokaðist 90
km ieið að hjarta Lundúnaborg-
ar. Öll ensku blöðin eru sammála
um þessa staðreynd. Blöð allra
Uokka, sósialdemókrata, komm-
únista, frjálslyndra og jafnvel
íhaldsmanna viðurkenna þetta.
Hernaðarsinnarnir hafa fengið
ötvírætt svar.
Það hófst í Aldermaston. Að
morgni föstudagsins langa komu
þúsundirnar saman: Ungir og
gamlir, prófessorai’, kennarar,
húsmæður, listamenn, þúsundir
stúdenta, kolanámumenn og
stjórnmálamenn. Harla sundur-
leitur fiokkur: Kvekarar, frjáls-
lyndir, kommúnistar, sósíaldemó-
kratar, friðarsinnar, skírendur,
kaþólskir menn, allt enskir menn.
Við þetta bættust smáhópar frá
27 löndum, fulltrúar allra hör-
undslita. Alls voru hér 10.000
manns, sem ætluðu að verða
samferða í 90 km göngu undir
kjörorðinu: Stöðvið kjarnorku-
vopnin. — Stöðvið þau — nú.
leiðtogum göngunnar, dómpró- ]
fasturinn við Sankti Páls kirkj-'
una í London, John Collins, sem
mælti um leið og gangan lagði af
stað:
„Munið, að þið gangið ekki að-
eins fyrir ykkur sjálfa, ekki held-
ur fyrir neinn sérstakan flokk,
hreyfingu eða félagsskap. Þið
gangið fyrir þá, sem ekki megna
að ganga framar, íbúana í Hiros-
hima og Nagasaki."
■ Við hlið dómprófastsins gekk
annar fyrirliði göngunnar,
stjórnmálamaðurinn Michael
Foot úr Verkamannaflokknum.
sem endurtók hvað eftir annað:
Ef hernaðarsinnarnir taka völd-
in, er aðeins um eitt að ræða —
dauðann. — Stöðvið þá, áður en
það er um áeinan.
Og Englendingar hlustuðu.
Fregnirnar af göngunni lögðu
undir sig forsíður blaðanna dag
eftir dag. I fjóra daga komu frétt-
ir frá mótmælagöngunni í sjón-
j varpsfréttum brezka útvarpsins.
j jíttvarpið kvað göngumenn vera
i ^ 10.000 og hafði það eftir lög-
reglunni. Talan hækkaði, berg-
| málið af hrópunum um bæi og
þorp kallaði fólk í gönguna.
Komið með i gönguna. Bannið
atómvopnin. Tafarlaust.
Fram með veginum stóðu þús-
undir manna. 1 þorpunum stóð
fólk, sem beið þess að slást í hóp-
inn spottakorn: Bæjarráðsmenn,
prestar, skólafólk. Sóknarprest-
i arnir létu kirkjur sinar til reiðu.
Þúsundir sváfu í kirkjunum. -—
Fræðslunefndir létu skólana í té.
Læknarnir 45, sem íylgdu göng-
30 kilómetra ganga er löng
, fyrir þann, sem er óvanur slíku.
Ég heimsótti læknavagn þriðja
daginn. Ung kona, kennslukona,
var nærri búin að ganga allt
skinn af iljunum. Þær voru al-
Samtök hrersdagsmannanna ein
megna að stöðva kjarnorkuvopn-
in. Þau ein megna að hindra ó-
gæfuna. Látið stjórnmálamenn-
ina hafa hitann í haldinu. Sýnið,
að við viljum ekki láta snila

Kjarnorkuflugskeyti í Englandi.
Tyrir þrem árum síðan söfnuð-
“ ust 200 menn í sams konar
göngu. Það var hlegið að þeim.
Blöðin skrifuðu um hina „háðu-
legu páskaferð pörupiltanna".
Nú hlær enginn framar. Glott
góðborgaranna er stirðnað. Mót-
mælagöngur eru fjarlægar Eng-
lendingum. En nú voru saman
komin 10 þúsund manna.
Ýmsar ástæður fyrir þessari
liugarfarsbreytingu liggja beint
við: Ekki er langt síðan ensk yf-
Irkvöid tilkynntu, að geislavirkt
ryk hefði-vaxið til iskyggilegra
xnuna, einkum strontium 90 (sem
Veldur krabbameini og blóðsjúk-
dómum). Yfirvöldin vissu einnig,
að frjálslyndir menn í Waies
höfðu stungið upp á því, að ríkið
borgaði bændum fullt verð fyrir
mjólkina — gegn þvi.að hún yrði
ekki send til kaupmanna. Hún
var hættuleg.
Á þúsundum fána stóðu þessi
crð:
Drekkið glas af mjólk dag
hvern-----b strontium 90.
Og ensk yfirvöld vita, að það
er engin fjarstæða, sem stóð á
einum fánanum:
Hiroshima — Nagasaki
Iiiindúnaborg?
Þannig rituðu æskumennirnir
svarið, og þannig báru þeir það
ritað stórum stöfum 90 km. leið:
I>að er glæpur að eitra fyrir
börn.
Áður fangabúðir — Nú kjarna-
vopn.
Við viljum ekki deyja af geisl-
tin — heldur elli.
Og hvarvetna í öllum hópum
göngunnar blöstu við hin ein-
földu orð:
Bræður, enn er tími til stefnu.
Meðal tíu þúsundanna var 300
manna hópur fólks frá ýmsum
löndum. Þarna var gamall, blind-
Ur maður, sem var leiddur af
konu sinni alla gönguna og
þarna voru fulltrúar Japans,
Stúdentar frá Hiroshima, Israels-
menn, Ghanabúar, Suður-Afríku-
ALDERMA
Fjöldaganga Englendinp gegn kjarnorkuvopnum
Keflavíkurganga hernámsandstæðinga þótti takast vel.
Fáir innlendir atburðir hafa verio meira ræddir í seinni
tíð manna á meðal og er þá tilgangi göngunnar einmitt náð að
nokkru leyti. FKJÁLS ÞJÓÐ birtir í dag grein eftir danska
rithöfundinn Carl Scliarnberg um aðra mjög fræga mót-
mælagöngu, Aldermastongönguna í Englandi. — Það er
athyglisvert, sem þar kemur fram, að í fyrstu göngunni fyrir
þremur árum voru þátttakendur aðeins rúmlega 200. Nú á
páskunum gengu um 10 000 manns alla leið. Bretar eru að
vísu yfir tvö þúsund sinnum fleiri en við Islendingar, en
samanburður hlýtur bó að vekja bjartsýni, þegar haft er
í huga, að í fyrstu göngunni frá Keflavík gengu yfir 200
Islendingar alla leið.
kjarnorkuspil um okkur. Munið
orð ensku herstjórnarinnar: Að-
Stórfcnglegt ... Fleiri komast
ekki fyrir á Trafalgartorgi ...
Sundurleitur, en fjölmennur frið-
arlier ... Fáiiðarnir urðu að
þjóðfylkingu.
Hér er lítið sýnishorn úr blaða«
kosti danskra íhaldsmanna:
„Tvö þúsund Englendingar fóru
um páskana í kröfugöngu gegn
kjarnorkuvopnum ...“
100.000 sagði brezka útvarpið.
Og það var hlustað. Ræðumenn
voru kunnir stjórnmálamenn úr
Verkamannaflokknum, verka-
lýðsleiðtogar, kirkjunnar menn,
og sameiginlegt i öllum ræðun-
um var þetta:
— Nú má Macmillan skilja ...
Nú hlýtur Verkamannaflokkur-
inn að geta skilið ... Og jafn-
framt skal þeim skiljast, að
gangan er að visu á enda, en bar-
áttan heldur áfram. Það, sem
gerðist í þýzku fangabúðunum
var hroðalegt, og það, sem er að
gerast í Suður-Afríku, er varla
betra, en samt stenzt það engan
samanburð við það, sem hernað-
arsinnar heimsins eru nú að und-
irbúa. Atómbombu-pólitíkusar
vorra daga eru þeir mestu óbóta-
menn, sem saga mannkynsins
kann að greina frá — og þegar
illvirki þeirra eru orðin að veru-
leika, á mannkynið sér enga
sögu framar, enga framtíð ...
Og mótmælagangan heldur
áfram. Áður en fundinum
á Trafalgar-torgi lauk, lagði af
stað 60 manna flokkur með fyr-
irliðamerki Aldermaston-göng-
unnar. Þeir eru nú á ferð fót-
gangandi, til Genfar, þaðan
ganga þeir á fund hinna fjögurra
stóru í París, og þeir hafa hundr-
að þúsundir manna á bak við sig.
(Greinin er rituð, áður en sá
frægi Parisarfundur varð að
engu.)
Hjarta Lundúnaborgar svellur
ekki lengur af hrópum: Ban The
Bomb ... Samt er það þar enn-
þá. Það þrengdi sér inn i þing-
húsið, og allir vita, að margsinn-
is i framtíðinni verður nafnið
Aldermaston nefnt i ræðustóli
brezka þingsins.
Það sem minnistæðast hlýtur
að vera úr þessari göngu er:
— Móðirin, sem bar barn sitt
alla 90 kílómetrana til Lundúna.
— Skólabörnin, sem stóðu með
áletrað spjald: Við viljum fá að
lifa. •
— Blindi Frakkinn og kona
hans, sem leiddust og sungu
bæði „The Family of Man“ um
eins fjórar mínútur .... munið, j manneskjuna, sem vill fá að
að hún hefur sjálf sagt:
Það er ekki hægt að verjast at-
ömflugskeytum.
Þegar hinir "fremstu í göng-
unni höfðu hvilt sig klukkustund
á sléttu svæði, urðu þeir að halda
af stað til þess að rýma fyrir
þeim siðustu, sem enn voru ekki
komnir. Langa leið heyrðist
göngusöngurinn:
Men and women, stand together,
I Do not heed the men of \var.
Make your mind up now or never,
BAN THE BOMB for evermore.
unni án endurgjalds, fengu nóg settar blöðrum. Læknirinn vildi,
að gera. Þeir stóðu meðfram 1 að hún færi tafarlaust í sjúkra-
vegunum, i kirkjunum og skól-
unum og ’gerðu að verstu sárun-
um á fótum manna, en blöðrun-
um fjölgaði mjög, eftir því sem
gangan þokaðist áfram.
10.000 lögðu upp í gönguna.
Morguninn eftir voru þeir orðnir
15.000, og talan var komin upp
í 20.000, þegar 30 kílómetrar voru
að baki. Þessar tölur eru hafðar
eftir útvarpinu.
Enskir nazistar, Mosleyliðar,
komu með hátalara á bilum. Við
verðum að hafa atóm- og vetnis-
sprengjur, annars hverfum við
menn. Hér voru mættir Svíar, úr tölu stórveldanna!
Danir, Þjóðverjar, Irar, Banda- En þeir voru gjörsamlega yfir-
ríkjamenn og margir fleiri. gnæfðir af 20.000 taktföstum
í broddi fylkingar fóru tveir af röddum: „Bannið atómyopnin.“
hús, en hún svaraði: „Gjarnan
.... annað kvöld, þegar göng-
unni er lokið.“
Ég sá hana síðar um daginn,
þar sem hún hélt á spjaldi, sem
á var letrað: „Heldur blöðrur en
vetnissprengjur! “
Annan daginn var fylkingin 8
km löng. Við eitt þorpið biðu
skólabörn, er báru spjald með á-
letruninni:
„Við viljum fá að Iifa.“
Á einum stað beið hópur verka-
manna ásamt aðalritara enska
flutningaverkamannasambands-
ins, Frank Cousins. Þeir bættust
við í gönguna. Kílómetra eftir
kilómetra — til þess að segja
Englandi þetta sameiginlega:
(Menn og konur, standið sam- ■
an, takið ekki tillit til hernaðar-
sinnanna. Takið ákvörðuíl nú eða
aldi-ei, bannið atómsprengjuna í
eitt skipti fyrir öll).
Tugþúsundir manna stóðu á
götum Lundúnaborgar og klöpp-
uðu, menn, sem voldugum, sam-'
stilltum rómi kröfðust: „Stöðvið
kjarnorkuvopnin. — Stöðvið þau .
nú.“
Bilar með hátalara óku ,fram
hjá og tilkynntu:
Verkamannaflokksmenn Lund-
únaborgar óska göngumönnum
til hamingju.
ryrir framan mig liggur þessa
* stundina hálft hundrað
enskra blaða. Hinar stórletruðu
fyrirsagnir eru t. d. á þessa leið:
vinna, leika sér, hlæja ...
— Ungi írinn, sem gekk með
okkur Dönunum leikandi á hljóð-
færi. Um kvöldið gat hann ekki
gengið fyrir blöðrum, og lækn-
arnir vildu láta hann hætta göng-
unni. Daginn eftir gekk hann
leikandi á hljóðfæri sitt á undan
okkur. — Stjórnmálamennirnir
og kirkjunnar menn, sem slógust
í för með okkur seinasta áfang-
ann.
— Já, ef til vill einmitt þetta,
þvi að eins og sagt var á Trafalg-
ar-torgi í seinustu ræðunni:
„Nú er ekki lengur hægt að
hundsa okkur sem litinn hóp
villuráfandi ofstækismanna. Við
erum ósköp v.enjulegt fólk, úr ó-
líkum atvinnugreinum, með ólík-
ar stjórnmálaskoðanir og af 6-
likum trúflokkum, þverskurður
af þjóðinni, sem óskum þess eihs
að lifa í friði við annað fólk.
Stjórnmálamenn og herforingjár
eiga ekki að leiða okkur. Við
eigum að leiða þá. Og nú erurn
við fjöldahreyfing, sem enginn
getur stöðvað ...“
—„JOIN THE MARCHf'
hljómaði að skilnaði, og sú rödji
verður ekki þögguð niður:
•— Komið með í gönguna. * ’

í'rjáls þjóð---Laugardaginn 2. júlí 1960