Frjáls þjóð - 17.09.1960, Blaðsíða 6

Áhrif hernámsins -
Framh. af 3. síðu.
hér hafði orðið, gæti engu
síður orðið til þess, að þjóð-
in glataði sjálfstæði sínu en
bein valdbeiting erlends rík-
is. Augljóst væri, að engin
þjóð gæti til langframa ver-
ið beint eða óbeint á fram-
færi annarrar þjóðar, og samt
talin þess umkomin að ráða
sjálf fjármálum sínum óskor-
j að.
Það, sem síðan hefur gerzt
j á níu hernámsárum hefur
j fært öllum hugsandi mönn-
j um sönnur á, að það sem and-
stæðingar hersetunnar sögðu
j fyrir um hin hagrænu áhrif
hersetunnar á efnahagslíf
j, þjóðarinnar hefur gengið eft-
ir í öllum veigamiklum at-
j riðum. Áhrifum herliðsins á
j áslenzkt efnahagskerfi er í
J hnotskurn lýst í ritstflórnar-
greinum í Fjármálatíðindum
Landsbankans 2. hefti 1954.
bls. 60, 1. hefti 1956, bls. 13
-—21 og 1. hefti 1958, bls. 14
—20, en ritstjóri Fjármála-
tíðinda er dr. Jóhannes Nor-
dal. Greinarnar heita: „Efna-
hagsáhrif varnarliðsins“, en
þar segir svo orðrétt:
„Gífurleg þensla hefur ver-
ið í efnahagskerfinu síðustu
tvö árin (1954), sem á rót
sína að rekja til varnarliðs-
framkvæmda og mjög mikill-
ar innlendrar fjárfestingar."
... „Gjaldeyristekjur íslend-
j inga vegna varnarliðsins hafa
verið mjög mikilvægur þátt-
ur í gjaldeyristekjum þjóð-
arinnar á undanförnum ár-
um, og hafa þær fyllt skarð,
] sem eftir stóð, er efnahags-
] aðstoðinni lauk — útgjöld
j varnarliðsins hér á landi hafa
haft djúptæk áhrif á efna-
hagslíf íslendinga. Skyndileg
þróun stórs atvinnuvegar á
borð við framkvæmdir varn-
arliðsins hlýtur að hafa mik-
il áhrif á aðrar atvinnugrein-
ar, sum hagstæð, önnur óhag-
stæð. — Einnig veldur það
aukinni eftirspurn í þjóðfé-
laginu, sem auðveldlega get-
ur sett verðlagið úr jafn-
1 vægi, ef ekki er rétt á hald-
ið. — Útgjöld varnarliðsins
j hafa haft í för með sér mjög
• aukna eftirspurn eftri vörum
r og vinnuafli. — Fyrstu áhrif-
in urðu þau að auka atvinn-
una í landinu og draga vinnu-
afl til Keflavíkur hvaðanæva
að, enda hvarf fljótlega úr
sögunni það atvinnuleysi,
sem vart hafði orðið hér á
landi 1951 og 1952.
Brátt leið að því, að varn-
arliðsframkvæmdirnar fóru
að draga til sín vinnuafl úr
öðrum atvinnugreinum, enda
voru tekjur manna í varnar-
liðsvinnunni hærri en á flest-
um öðrum sviðum vegna
meiri eftirvinnu. — Hin
mikla fjárfesting samfara
eftirspurn varnarliðsins eftir
iðnlærðum byggingaverka-
mönnum hafði í för með sér
mikinn vinnuaflsskort í
byggingariðnaðinum, sem
leiddi til aukinnar eftirvinnu
og stundum til svartamark-
aðsverðs á vinnuafli. Vinnu-
aflsskorturinn hafði einnig
óhagstæð áhrif á aðra at-
vinnuvegi, dró frá þeim
vinnuafl og hækkaði fram-
leiðslukostnað. Kom þetta
t. d. í ljós í athugunum tog-
aranefndarinnar 1954. Varð
að grípa til innflutnings á
vinnuafli í allstórum stíl til
að fylla í skarðið. — Tekju-
aukningin og hin aukna fjár-
festing höfðu að sjálfsögðu
brátt í för með sér vaxandi
eftirspurn eftir gjaldeyri til
innflutnings, sem smám
saman hefur þurrkað út hin
hagstæðu áhrif dollaratekn-
anna á greiðslujöfnuðinn.“
Enn fremur er þess getið
í þessum greinum, að ekki
komi til bankanna allar
gjaldeyristekjur af olíusölu
á Keflavíkurvelli né frá Eim-
skipafélagi og íslenzkum
verktökum.
Hér er raunar flest sagt,
sem segja þarf í stórum drátt-
um um áhrif herliðsins á ís-
lenzkt efnahagslíf, með hóg-
værum orðum hins varfærna
fræðimanns.
Þess má geta að dr. Jó-
hannes Nordal rekur það í
þessum greinum, hvernig hin
innlenda fjárfesting, sem
hann telur aðra meginorsök
verðbólgunnar á einnig að
öðrum þræði rætur að rekja*
til tekna af viðskiptum við
herliðið, en stafar að hinu
leytinu af hinum gífurlega
fólksflutningi hvaðanæva að
af landinu til svæðisins í ná-
grenni Keflavíkurvallar.
Hafa þeir fólksflutningar
Hemámsandstæðiitgar
FRJÁLS ÞJÖÐ heíur stutt málstað hernámsandí-
stæöinga frá upphafi og aldrei slakað á í baráttunni
gegn hernáminu.
HernámsandstæÖingum er nauðsyn að kaupa
FRJÁLSA ÞJÖÐ til að fylgjast með því, og fá
sannar fregmr af því, sem Samtök hernáms-
andstæðinga eru að gera, eða hafa í undir-
búningi.
Gerizt því áskrifendur að FRJÁLSRI ÞJÖÐ ef þið
eruð það ekki nú þegar.
____________
4
kostað þjóðina óhemju fé og
valdið mikilli röskun á
skömmum tíma í efnahags-
kerfinu.
Gjaldeyrir sá, sem streymt
hefur inn í íslenzkt efnahags-
kerfi frá herliðinu á árunum
1951—1959 er, samkvæmt
skýrslum Landsbankans og
Alþj óðagj aldeyrissj óðsins
87,65 milljónir dollara, þegar
frá eru dregin bein vörukaup
fyrir herliðið, eða 1357 millj-
ónir króna á því gengi, sem
reiknað er með í skýrslunum.
Eru þó ekki öll kurl komin
til grafar í þeim tölum. Fljót-
lega kom þó í ljós, að þegar
alls var gætt, höfðu þessar
miklu gjaldeyristekjur ekki
hagstæð áhrif á greiðslujöfn-
uðinn, heldur „þurrkuðust
út“ eins óg dr. Jóhannes Nor-
dal orðar það. Auknar gjald-
eyrisþarfir vegna hersetunn-
ar, innflutningur vinnuafls
og verðbólgueldurinn, sem
sífellt magnaðist ár frá ári,
gleypti þessar miklu gjald-
eyx-istekjur, svo að gjaldeyr-
isskorturinn varð jafnvel enn
tilfinnanlegri eftir en áður.
Árlegar gengisfellingar í
breytilegu formi, en stöðugt
með hinum sömu hagrænu á-
hrifum, höfðu í för með sér
síaukið vantraust á ki'ónunni
og um leið aukna eftii'spurn
eftir ei'lendum gjaldeyri,
sem naut ‘meira trausts.
Þegar þannig var komið,
að gjaldeyristekjurnar af
hei'liðinu bættu ekki úr
gjaldeyrisskoi'tinum, var
gripið til þess að taka meiri
eyðslulán erlendis, en dæmi
voru til. Þessi lán höfðu það
•sammerkt, að þau voru bein-
línis tengd ei'lendri hersetu
á íslandi. Er þá eingöngu átt
við svokölluð E. P. h. lán, en
það mei'kir lán, sem aðeins
Nato-ríkin gátu fengið, Pl-
480 lán, en það hefur á ís-
lenzku verið kallað lán úr
einkaajóði Eisenhowers, og
lán frá Export-Import Bank.
Þessi lán námu samkvæmt
skýrslum Framkvæmda-
banka Islands til ársloka
1959 samtals 38,4 milljónum
dollara eða 627,2 milljónum
ki'óna á því gengi, sem reikn-
að er með í þeim skýrslum.
(Önnur erlend lán en fram-
angreind, sem tekin voru á
þessum tíma eru fyrir utan
þetta yfirlit).
Samkvæmt því, sem hér
hefur verið rakið hafa íslend-
ingar fengið til ársloka 1959
í Marshallgjafir, tekjur a£
viðskiptum við herliðið og
lán í beinum tengslum við
hersetuna samtals 151,9
milljónir dollara eða 2470
milljónir króna á því gengi,
sem í'eiknað var með hverju
sinni, en 5924 milljónir kr.,
ef reiknað væri með núvei'-
andi gengi krónunnar.
Erfitt er að nefna nokkrar
tölur úr efnahagslífi okkar,
sem gætu gefið innsýn í það,
hve mikil áhrif slík fjár-
magnsinngjöf hlýtur að hafa
í hagkerfinu. Þó má af handa-
hófi nefna, að samkvæmt
skýrslum Sameinuðu þjóð-
anna voru allar þjóðartekj-
ur íslendinga taldar 4300
milljónir króna árið 1958 en
það eru síðustu opinberar
tölur um þjóðartekjurnar.
Opinberar hagskýrslur
sýna þannig, að á hersetu-
tímabilinu hefur þjóðin með
hverju ári orðið æ háðari er-
lendu fjármagni. ^
Um hver ái'amót hafa líka
forystumenn þjóðarinnar
lýst því með miklum alvöru-
þunga, hver vá væri fyrir
dyrum í íslenzku efnahags-
Framh. á 7. síðu.
RATSJAR ireita öryggi
Ratsjáin eykur öryggió
og tryggír þægilega tiradferó
Ratsjár nýju Cloudmasterflugvélanna er
nýr áfangi á leiðinni til þess að tryggja
farþegunum aukið öryggi og meiri þœg-
indi.
Nýju Cloudmasterflugvélarnar eru. búnar ratsjám, en
þess vegna er auðvelt að sveigja frá óveðursskýjutn
og stormsveipum í tœka tíð til þess að tryggja farþeg-
um þœgilega ferð.
LOFTLEIÐIS LANDA MILLI
Við fljúgum út í sólskinið haust og vor og seljum far-
seðla með öðrum flugfélögum um allan heim.
Loftleiðaferðirnar til Ameríku eru jafn öruggar allan
ársins hring, en vetrarfargjöldin eru hagstaeðari.
ÖRYGGI ÞÆGINBI HRAOI
Frjáls þjóS — Laugardaginn 17. sept. 1960