Frjáls þjóð - 03.12.1960, Blaðsíða 7

4 Já, en góði Ðrottinn minn.
iÉg' er kvœrítur. Ég \ríl vera
: konu miríni trúr.
Hvað 'er það, sagði Drott-
inn. Ég' hef aldrei skapað
hjónaband. Ég heí skapað
heilt mánnkyn!
Jón frá Skjálg.
Annar maður, sem kom oft
til Ríkharðs var Jón frá
Skjálg, sveitungi Árna. Þeir
voru alltaf upp á kant. Ég
man einu sinni þegar ég var
þar, þá segir séra Árni: Ja,
það var nú svona með Snæ-
fellingana, þeir stálu öllu,
sem steini var léttara. Þeir
voru svo helv . . . þjófgjai'n-
ir. Og svo voru þeir svo lygn-
ir, að það var ekki trúandi
einu einasta orði af því sem
þeir sögðu, en . . . en . . . (og
stóð lengi á því), en svo voru
þeir svö lítilsigldir, að þeir
voru vissir með að meðganga
allt daginn eftir!
Þá ságði Jón frá Skjálg i
Kiljan var nýbúinn að gefa
út fyrsu góðu bókina sína,
Sölku Völku. Hvað hefði ríu
ékki getað orðið úr okkur
hérna, ef við hefðum haft
energíið hans Halldórs?
Ég var aldrei sérlega hag-
mæltur, þó að ég gæti kom-
ið saman visu, en hins vegar
er bullandi hagmælska í ætt-
inni. Þannig er t. d. systur-
sonur minrí. Hann orti einu
sinni kvæði, en gleymdi þvi
öllu aftur nema fyrstu lín-
unni. Ég tók þá við og orti
það upp:
Skriðlétt á skíðum
skjótförul þjótum,
slóð er háheiða
h-alla bláfjalla.
Sneiðum snæ hlíðar
snör í svig förum.
Fríðar fannbreiður
fela grámela.
Leika lundhvikar
léttar élglettur,
blaka blæstrokum
bláan hjarngljáa.
sson malari
siálfum sér og öðrum merkum mönnum
nafni Snæfellinga: Hvernig
átti nú annað að vera, þegar
höfuðið var eins og það var?
Jón var eitt sinn að
vinna við húsbyggingu á
sveitabæ og átti að fá kaffi
og brauð á morgnana hjá
húsfreyjunni. Honum þótti
heldur þunnt smurt brauðið
og segir því eitt sinn:
Er mér farin að förlast sýn?
Er smjör á brauðinu eða
ekki? Ég sé það ekki. — Og
lætur frúna heyra þetta.
Daginn eftir smyr hús-
freyja eitthvað betur á brauð
ið og segir:
Jæja, Jón minn. Heldurðu,
að þú sjáir eitthvað betur í
dag?
Ja, það held ég bara, segir
Jón skrækróma. Ég sé ofan
í botn á kaffibollanum mín-
um!
Jón frá Skjálg dó á undan
séra Árna. Þá var Árni orð-
inn blindur og talaði blaða-
laust við jarðarförina. En
þvílíkur hellingur af vits-
munum, sem karlinn, hann
séra Árni, hellti upp úr sér
yfir vini sínum og sveitunga,
honum Jóni gamla frá
Skjálg!
Kilian h'nir.
— Hverjir voru í mennta-
skóia á svipuðum aldri og þú?
-— Það var t. d. Kiljan og
sexcán skáldin í 4. bekk. Ég
held nú annars, að Halldór
hafi verið lélegastur af þeim
öllum. En hann hafði annað.
Hann hafði energíið. Eins og
Sigurður Einarsson sagði eitt
sinn við okkur Tómas Guð-
mundsson, þegar við sátum
niður á Hressingarskála og
Skugga skýveggja
skriða fjallshliðir.
Lofar drótt drifu
dagur snæfagur.
— Þetta er vel ort.
— Ég skal segja þér, ég
yrki alltaf vel. En ég verð
að hugsa mig lengi um.
Alltaf man ég eftir því,
þegar stúdentasöngurinn
varð til. Tómas hafði lofað
að semja eitthvað fyrir stúd-
entablaðið, sem kom út sum-
ardaginn fyrsta. Svo kemur
hann með kvæðið til mín og
biður mig að fara yfir það,
áður en hann láti það í prent-
un, Alveg gullfallegt kvæði,
„Allt vaknar er vorar að, sem
veröldin fegurst stóð . ..“ Og
ég segi við Tomma: Nei, þú
ferð ekki með þetta í prent-
un svona. Við förum til Sig-
valda Kaldalóns og fáum
hann til að gera Iag við Ijóð-
ið.
— Við til Sigvalda, en
hann þorir ekki að lofa
neinu. En daginn eftir kem
ég snemma morguns til hans
og þá tekur hann á móti mér
á náttfötunum og spilar fyrir
mig lagið á píanó. Ég tek
handritin og æði niður í
prentsmiðju að láta setja það,
tek svo strax handritin af
seþ'urunum. Og stúdentakór-
inn æfir sig á laginu um eft-
irmiðdaginn og syngur það i
fyrsta sinn um kvöldið.
Þetta var framkvæmt með
hraði!
Jóhann
Siguriónsson.
— Hvert fórstu til fram-
haldsnáms?
—- Ég fór út til Kaup-
mannahafnar 1919'og/var að l|
mestu leyíi erlendis tií 1932; if
mjög mifrið í Höfn, 'Þýzka-’ ",
lándi, Frakklandi óg ítáiiu.' II'
— Hvaða stórmenni voru i
þá í Höfn?
— Stærsti íslendingurinn
i Höfn var nú auðvitað Jó- .
hann Sigurjónsson. Ég kynnt-
ist ekki Jóhanni neitt, ég að- jg
eins sá hann. En löngu seinna
kynníist ég Ib gömlu, kon-
unni hans, og' fékk jafnvel að ,
gramsa í skrifborðinu hans.
Ib var indæl kerling.
Hún var ung gift fullorðn-
Ásgeir málar mikið manna-
myndir. Þessi heitir Bryndís.
um skipstióra, sem kom að- y
eins öðru hverju í land. Það !
, ; l
var nu auðvitað anzi glæsi-
legt 'íy rir’ unga konu. Hún
halði líka fengið strangt upp-
eldi, og þárna opnaðist fvrir
henni nýr heimur. Eitt sinn
fór hún með vinkonu sinni
út fyrir bæinn að dansa og
þar sér hún ungan pilt, sem
brður heríni upp í dans, en
hún vill ekki dansa við hann,
af því að hann er fullur.
Þetta var'Jóhann Sigurjóns
son. Réttu ári eftir þetta fór
hún aftur á sama stað til að
dansa, og enn er sami strák-
urinn þarnu blindfullur. En
i þetfa sinn hugsaði hún með
sér: Ég skal ekki sleppa hon-
um núna! Og þannig fór.
Hún sagði mér, að sér hefði
ofboðið skíturinn og óreiðan
í herberginu hans, að hún
hefði því tekið gamla nærflík
af honum og þvegið gólfið
með henni. Svo fóru þau að
halda saman, og þegar mað-
urinn hennar frétti af þessu,
tók hann ákvörðun og sagði:
Allt. í lagi! Farvel! — settist
svo niður og skrifaði banka-
ávísun á 1000 danskar krón-
ur og leysti þar með konu
sína út af heimilinu.
Eftir þetta fóru þau Ib og
Jóhann í skemmtiferð suður
Framh. á 9. síðu.
Nú er svo komið, að byrj-
að er á að leggja nýjustu
togurunum. Rekstrargrund-
völlurinn er langt frá því að
vera fyrir hendi. Einn tog-
araeigandinn er sagður hafa
gefið upp 5 milljóna tap frá
því hans skip kom til lands-
ins fyrir tæpu ári. Einum
togaranum hefur hreinlega
verið lagt, og hinn þriðji var
sendur með fiskimjölsfarm
til Þýzkalands eftir að hafa
legið í viku, að sagt var,
vegna aflaleysis. Það gengur
ekki, að fjárfestingin í sam-
bandi við sjávarútveginn
mótist af, að eiga sem stærst
skip, vegna hégómlegrar
metnaðargirni viðkomandi,
heldur verður að alhugast
hvað muni hagkvæmust
stærð með tilliti til mögu-
legrar rekstrarafkomu. Má
með sanni segja að þessir
nýju togarar séu af viðrinis-
stærð, of stórir eða of litlir,
ef miðað er við hina marg-
umtöluðu verksmiðjutogara,
sem þótt hafa gefa sérlega
góða raun.Finnst mörgum að
of miklu fé hafi verið varið I
hina nýju togara, sem aldrei
muni hafa möguleika á að
renta sig. Enn fremur heyr-
ast raddir um að þeir séu
þegar orðnir úreltir, þar sem
skuttogaralagið hafi gefið
svo góða raun, enda miðast
uppbygging annarra þjóða
við það að byggja slík skip.
Má þar m. a. benda á Norð-
menn, sem gert hafa áætlun
um byggingu fjölda slíkra
skipa, í þremur stærðar-
flokkum aðallega, og er sú
minnsta aðeins 90 feta skip,
sem talin eru henta til hrá-
efnisöflunar fyrir vinnslu-
stöðvar. En í Noregi hefur
það verið vandamál eins og
hér, að hráefni hefur ekki
verið fyrir hendi nema lítinn
hluta ársins. Enn fremur má
benda á enska skuttogarann
„Universal Star“ sem vakið
hefur mikla athygli, enda
athyglisverð nýjung, sem al-
veg er furðulegt, að ekki
skuli vera gefinn meiri
gaumur hérlendis.
Og svo eru það hin stóru
verksmiðjuskip, sem virðast
hafa gefið þá raun, að um
frekari byggingar slíkra
skipa verði að ræða, og má í
því sambandi minna á sam-
tal í Ríkisútvarpinu fyrir
skömmu, við ísienzkan skip-
stjóra, sem spáir þessari
skipagerð framtið. Þó að
okkar fiskiðjuver liggi bet-
ur við fiskimiðunum heldur
en hjá ýmsum öðrum þjóð-
um, þá ber okkur að gefa
gaum að nýjungum, ef þær
skyldu vera til bóta.
Er áreiðanlegt, að því fé,
sem varið hefur verið til
kaupa hinna nýju 1000 lesta
togara, hefði verið betur var-
ið t'il byggingar á ýmsum
stærðum skuttogara, og auk
þess eirís verksmiðjuskips, er
hægt hefði verið að senda á
fjarlæg mið, a. m. k. í til-
; ■ • • y'
raunaskyni, þar eð alltaf en
sá möguleiki fyrir hendi, að
vertíðir bregðist hér við laríd-
Annars, ef litið er á tilraun-
ir íslendinga á sviði fisk-
veiða og fiskiðnaðar á und-
anförnum árum, þá eru þæil
meii-a en lítið handahófs-
kenndar. Má þar benda á.
Hæring, sem var hreint;
hneyksli. Fanney, sem látinj
var hvað eftir annað í tunnu-
flutninga, á þeim tíma, sera
ætla mátti, að síldveiðitil-
raunir hennar gæfu raun. £
mörg ár vissu menn um sild-
veiðar vestanhafs með kraft-
blökk, án þess að menn;
fengjust til að gefa því gaum.,
fyrr en seint og síðar meir,
og þá greip sú veiðiaðferð?
um sig eins og smitandi in-
flúenza, enda urðu axar-*
sköftin í byrjun mörg og
kostnaðarsöm. Menn hentu;
hálfnotuðum veiðarfærum og
heimtuðu ný, hvað sem þafá
kostaði. Mönnum hefur ekki:
enn lærst, að kapp er bezt!
með forsjá.
Með öðrum orðum, við*
þyrftum nú þegar að afla;
okkur skipa, sem byggð eru:
sem skuttogarar, en aðeirís!
örfá, af mismunandi stærð-
um, til að byrja með. Á-
framhaldandi fjárfesting ii
togurum mundi síðan byggj-
ast á þeirri reynslu sem feng-
ist. Fjármagn til kaupannA
má útvega með því að seljai
1000 tonna togarana úr landi,
áður en þeir ríða eigendun-
um að fullu.
Síldveiðar sunnanlands.
Síldveiðarnar hér sunnan-
lands hafa í heild gengifi
hörmulega illa, og sú síld sem
fengizt hefur er mjög smá,
svo að erfiðleikar hafa ver-
ið á að nýta hana sem skyldi.
Upp í sölusamninga á salt-
síld vantar mikið magn endai
hefur reknetjaveiðin veriö!
með fádæmum slæm. Örfáin
bátar hafa fengið sæmilegaix
afla í nót, og nógu margir tifc
þess, að fjöldi útgerðarmannai
hefur rembzt við að kaupa
nætur fyrir þessar veiðar, ár*
þess þó að hafa til þess
nokkra fjárhagslega getu,
Það er einkennilegt hvað ís-
lenzkir útvegsmenn eru án
eftir ár viljugir á að reka
báta sína sem „hasar“-happ-
drætti. Þeg'ar ekki fæst vinn-
ingur, geta svo útgerðirnar*
ekki staðið í skilum meði
kauptryggingar og aðran
greiðslur.
Síldarnót til veiða við Suð-
vesturlandið kostar uppsetö
um kr. 400.000,— og ef út-
vegsmenn hugsa sér yfirleitb
að afskrifa þessi verkfæri,
þó ekki væri á skemmri tímai
en 4 árum, þá þarf mikinra
afla til. Hver bátur þarf aCi
fiska minnst 10.000 tunnur,
miðað við að helmingur afl-
ans sé hæfur til frystingan
eða söltunar. Enn fremurf
Framh. á 10. síðu
FrjáLs þjótii - Laugardaginn 3. desember 1960
í