Frjáls þjóð - 16.12.1961, Page 4

Friðarviimriim
Alhert Luthuli
Tæplega er hægt að benda
á nokkurn mann, sem var
betur að friðarverðlaunum
Nobels kominn en hinn
fyrrverandi ættarhöfðingja,
Albert Luthuli. Viðurkenn-
ingin er holl og tímabær að-
vörun til Dr. Verwoerd, um
að umheimurinn litur kyn-
þáttaaðskilnað hans (apar-
theid) óhýi’u auga og sem
ógnun við heimsfriðinn.
Þessi veiting friðarverð-
launanna er viðurkenning
fyrir mann, sem farið hefur
verið smánaflega með í
heimalandi hans, en sem er
fyrirmynd og göfugt for-
dæmi landa sinna. Staðfesta
hans í kristinni trú og hans
hógværa en ákveðina við-
nám hefur gert hann að and-
legum leiðtoga elcki síður en
stjórnmálalegum.
Albert Luthuli er gamall
' maður og smán sú, sem
stjórn Suður-Afríku hefur
sýnt honum, svo og það, að
hann hefur verið sviptur eníb.
ættum vegna baráttu sinn-
ar, hefur gert hann enn þá
eldri útlits. Hann er fæddur
,í Groutville, sonur túlks við
trúboð, og bróðursonur hér-
aðshöfðingjanis. Hann nam
við trúboðið og við Adams-
skólann þar í borg, og gerð-
ist kennari við skólann að
námi loknu og gegndi því
starfi í 14 ár. Hann kvæntist
og eignaðist s,jö börn.
>í<
Árið 193fi fóru öldungar
ættflokks hans við Grout-
ville-trúboðsstöðina þess á
leit við hann, að hann gerð-
ist höfðingi þeirra. Það var
erfitt skref fyrir hann að yf-
irgefa hið rólega kennaralíf
og þægilega, en hann féllst
á það. Hann sneri til fólks
síns, sem faðir þess, forráða-
maður, kennari og löggjafi.
Hann hafði stöðugt áhuga á
málefnum kirkjunnar. Hann
varð meðlimur Kirkjuráðs
Suður-Afríku og árið 1938
heimsótti hann Indland sem
fulltrúi á Alþjóðaráðstefnu
trúboða. Árið 1948, er hann
var forseti kirkju Bantú-
manna í Suður-Afríku, fór
hann til Bandaríkja Norður-
Ameríku í fyrirlestrarför,
Árið 1945 var hann valinn
í hið valdalausa ráðgefandi
fulltrúaráð innborinna, sem
þegar á sínu fyrsta kjortíma-
bili frestaði störfum til þess
að mótmæla því, hversu al-
gjörlega valdalaust það var.
Á sama tíma átti hann sæti
í Afríska þjóðarráðinu, sem
stofnað var 1912. í maí 1952
var hann kjörinn forseti í
Natal-deildinni og næstu ár-
in hafði hann forystu um að
skipuleggja hina’ örvænting-
arfullu baráttu innborinna.
Fjöimargar kynþáttalöggjaf-
ir voru þverbrotnar, til þess
að mótmæla kynþáttaað-
skilnaðinum. Ofbeldi var
mætt með baráttu, sem ein-
kenndist af hógværð og still-
ingu og yfir 8000 manns
voru fangelsaðir. Luthuli
sjálfur var ekki fangelsað-
ur, en í hans augum var bar-
áttan krossferð kristins
manns.
Á árinu 1952 krafðist
stjórnin svo 'þess* að Luthuli
gerði annað af tvennu: að-
hann segði sig úr Afríska
þjóðarráðinu eða afsalaði sér
höfðingjatign sinni. Hann
neitaði hvorutveggja, og í
nóvember var hann sviptur
höfðingjatigninni.
>!<
,,Hvr er árangur af margra
ára stillingu minni?“ skrifaði
Luthuli. Hefur umburðar-
lyndið verið gagnkvæmt,
hefur ríkisstjórnin sýnt okk-
ur sanngirni, hvort sem
þjóðernissinnar eða Sam-
veldisflokkur hafa setið við
völd? Nei! Við höfum verið
vitni að því, að kúgun okk-
ar hefur enn verið aukin
til þess að tryggja og vernda
yfirráð hins hvíta kynstofns.
Ég gerði mér fulla grein fyr-
ir ábyrgðinni og sannfæring
mín var óbifanleg, þegar ég
ákvað að halda áfram bar-
áttunni fyrir auknum borg-
aralegum réttindum og
skyldum allra þjóðfélags-
meðlima Suður-Afríku. Ég
hef notað aðferðir hinnar ró-
legu en ákveðnu andstöðu,
vegna þess að ég er sannfærð-
ur um, að hún er eina löglega
og mannlega leiðin sem fólk
eins og við, sem neitað er um
almenn mannréttindi, getur
notfært sér.
í desember 1952 var Luth-
uli kjörinn íorseti Afríska
þjóðarráðsins og samtímis
var lagt bann við því, að
hann sækti fundi, og ferða-
bann var lagt á hann frá
Groutville. Daginn eftir að
bannið var upphafið opnaði
hann ráðstefnu Indverja í
Durban og því næst flaug
hann til Jóhannesarborgar til
þess að taka þátt í mótmæla-
•fundi gegn brottflutningi 75
þúsund innfæddra leiguliðá
og landeiganda frá vestur-
hluta borgarinnar. Lögreglan
stöðvaði hann og nýtt bann
var sett á.
Hann hélt áfram að stjórna
Afríska þjóðarráðinu. For-
ysta hans megnaði að sam-
eina krafta andstöðuhreyf-
ingar allra kynþátta. Það var
þessi samvinna, sem var or-
sökin til handtöku hans og
155 annarra Suður-Afríku-
búa árið 1956. Ári síðar var
hann iátinn laus, ásamt 64
öðrum. Tilfinningar hans
voru blandnar, þegar honum
voru færðar fréttirnar: „Ég
hefði verið ánægðari, hefði
ég fengið að standa við hlið
félaga minna, unz yfir lauk.“
Beiðnir um að mæta á
fundum streymdu að og svo
margt fólk flykktist að til
þess að hlusta á „höfðingj-
ann“, þar á meðal hvítt fólk,
að i maí 1959 var enn lagt
á hann ferðabann til fimm
ára.
>;<
Harmleikurinn í Sharpe-
ville 1960 leiddi til nauðung-
arástands. Albert Luthuli
var fangelsaður, Afríska
þjóðarráðið var bannað,
sömuleiðis Sameiningarráð
Afríkubúa. Stjórnmálabar-
áttan hefur færzt undir yf-
irborð jarðar og ásfandtð er
orðið mjög alvarlegt. En Al-
bert Luthuli vill ekki binda
hugsanir sínar við kynþátta-
strið: „Það er mitt álit, að
við hér í Suður-Afríku eig-
um eftir að sýna heiminum
nýja hlið lýðræðis þrátt fyrir
alla okkar sundrung vegna
litarháttar og kynþátta.“
Með því að veita Luthuli
Nobelsverðlaunin hefur um-
heimurinn viðurkennt hann
og veitt honúm styrk til þess
að ná hinu háa marki.
SKAKilTill -
Frámh. af 9. síðu.
iiiý og jáar vinningsskákir
mínar hafa verið mér eins
lœrdómsríkar og jlestar þœr,
sem ég tapaði. — Capablanca.
♦ ♦
Að endingu skal svo efnt lil
jólagetrauna fyrir lesendur
skákrcitsins. — Birtar verða
fimm þrautir, allar fremur
auðveldar viðfangs, svo að
enginn skákmaður þurfi að
liræðast þær, ]>ótt óvanur
kunni að vera að fást við skák-
þrautir. Gefin verða 2 stig
fyrir Jiina fyrslu, 3 fyrir aðr-a
o. s. frv., þannig að réttar
lausnir á öllúrn þrautum veita
20 stig. Veitt verða þrenn
skákbólcaverðlaun ])eim, sem
flest slig fá, og verður dregið
um nöfn með jafnmörg stig.
Iíáðningar verða að tTerast
hláðinu fyrir 20. jan., og sk-al
umslagið auðkennt orðinu
„Skákreitur" auk venjulegrar
utanáskriftar. Skrifa verður
undir fullt nafn og heimilis-
fang.
Tilkynnt verður um úrslit
og réttar ráðningar birtar i
blaðinu 27. jan. — Rekja skal
h-ikj-aröð allra skákdæmanna
til enda.
Gleðileg jól!
líöðvar Darri.
1.
tyt pe,/ pr-s

mm WW; wm wm fjgji gf>
* m: '
w iff fy/
M ' liðí ¥ pg
i HtH M&Wi
? w: fii 1 1
Ilvítur mátar i 2. leik.
2
Hvitur mátar í 3, leik.

:'*BC Wi m; . v- . ; 5? f* ijp 6 : yjy.
Hvítur mátar í 4. leik.
4,
m ií :# & • 1
i i ls j w%m
Q
St WA 11 ö- é
fgi
ÍS Ifl rh \
! «ffy
Hvitur leikur og nær jáfnlefli
í 5. leik.
W
— Og hvað ætlið þér svo að gera við þennan tuttugu-og-
íimmeyring góði?
— Já — ætli ég leggi hann ekki bava í sparibaukiim, hann
dugar víst ckki fyrir reiðhjóli livort eð er.
FrjáLs þjóð — Lauffardasrinn 3C- des, 3961