Frjáls þjóð - 27.10.1962, Blaðsíða 3

FRJÁLS ÞJÓÐ
Útgefandí: ÞjóOvarnarflokkui trfnnds.
I
Ritstjórar: Gils Guðmundsson (ábm.), Bergur Sigurbjörnsson
' og Þorvarður Ornólfsson.
Framkvæmdastjóri: Jafet SigurSsson.
Áskr.gj. kr. 14.00 á mán. Kr. 84.00 i/2 ár, í lausas. kr. 5.00
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 8. Sfmi 19985 Pósthólf 1419.
Prentsmiðjan Edda h.f.
MÍNÚTA í MOSKVU
AF LITLU AÐ STÁTA
Viðtal við rithöfundinn GARL SGHARNBERG, formann hinn
ar dönsku hreyfingar gegn kjarnorkuvopnum: Kampagnen
mod Atomváben.
Á sfðast liðnu sumri var haldin í Moskvu svokölluð
heimsfriðarráðstefna, þar sem saman komu menn af
mörgum þjóðernum til að bera saman bækur sínar um
baráttu fyrir varðveizlu friðar í heiminum. Carl Scharn-
berg átti þar sæti sem áheyrnarfulltrúi, en yfirgaf ráð-
stefnuna í miðjum klíðum í mótmælaskyni. Eftir heim-
komuna átti SF, málgagn Sósíalska þjóðarflokksins, við
hann eftirfarandi viðtal, sem hefur verið lítið eitt stytt
í þýðingunni.
Stuðningsblöð núverandi
ríkisstjómar hafa undan-
farnar vikur klifað á því
oftar og með sterkara orða-
lagi en nokkru sinni fyrr,
að „viðreisnarstefnan“ svo-
nefnda hafi sannað ágæti
sitt og orðið þjóðinni hin
mesta bjargvættur. Tvenn-
um röksemdum er einkum
beitt, sem eiga að færa
stoðir undir fyrrgreinda
staðhæfingu um ágæti
stjórnarstefnunnar: að at-
vinna sé og hafi verið mikil
í landinu og að gjaldeyris-
staða þjóðarinnar sé stór-
um betri en áður var. Rétt
er það, að hinar harkalegu
aðgerðir ríkisstjórnarinnar
í peningamálum hafa ekki
leitt til þess samdráttar at-
vinnulífs sem margir ótt-
uðust. Met-aflabrögð hafa
átt sinn mikla þátt í því að
firra þjóðina þeim voða.
Nýtur þjóðarbúið þeirrar
miklu uppbyggingar og öfl-
unar framleiðslutækja til
lands og sjávar, sem átt
hafði sér stað áður en nú-
verandi ríkisstjóm mótaði
þá stefnu, sem fylgt hefur
verið þrjú síðustu árin.
Hin miklu aflabrögð og
fremur hagstætt afurða-
verð á einnig meginþátt í
því, að gjaldeyrisstaðan
hefur batnað nokkuð Hins
vegar eru af hálfu ríkis-
stjórnarinnar og stuðnings-
blaða hennar viðhafðar
grófar blekkingar til að
telja almenningi trú um að
gjaldeyrisstaðan sé stórum
betri en hún raunverulega
er. í því sambandi er t. a.
m. látið hjá líða að draga
frá gjaldeyrisvarasjóðnum
vörakaupalán, sem nema
nú á fjórða hundrað millj-
óna króna.
Eitt þeirra fyrirheita,
sem núverandi ríkisstjórn
gaf þjóðinni við upphaf
valdaferils síns, var það að
berjast gegn verðbólguþró-
uninni og beita öllum til-
tækum ráðum til að stöðva
hana. Svipuð loforð höfðu
að vísu margar ríkisstjóm-
ir gefið áður, án þess að
bera gæfu til að efna þau.
Sjaldan mun þó nokkur
ríkisstjórn hafa staðið eins
gersamlega ráðþrota gagn-
vart dýrtíðarskrúfunni og
sú, sem nú situr. Einn af
mörgum vottum þess er
fjárlagafrumvarpið fyrir
árið 1963, sem í þessari
viku var til 1. umræðu á
alþingi. Þótt niðurstöðutöl-
ur þess séu yfir tveir millj-
arðar króna, vantar í það
ýmsa stóra gjaldaliði. sem
auðsætt er að þar hljóta að
verða, svo sem auknar
launagreiðslur til opinberra
starfsmanna og fleira. Er
því vafalaust, að í meðför-
um alþingis eiga tekjur
frumvarpsins og gjöld eftir
að hækka verulega.
Enginn gengur þess dul-
inn lengur, að verðbólgu-
hjólið snýst nú með sívax-
andi hraða. Samkvæmt út-
reikningum hagstofunnar
hefur almennt verðlag í
landinu síðastliðin þrjú ár
hækkað um 41%. Á þessu
tímabili hafa oft orðið hörð
átök um kjör launþega,
sem hvað eftir annað
leiddu af sér vinnustöðvan-
ir og stórfellt framleiðslu-
tjón. Og í dag er dýrtíðin
slík, að verkalýðsfélög hafa
enn á ný talið sig tilneydd
að segja upp samningum
sínum. Harðvítug deila
stendur yfir um kjör síld-
veiðisjómanna, sem þegar
hefur skaðað þjóðarbúið
um tugi milljóna. Opinber-
ir starfsmenn krefjast stór-
felldra kauphækkana, og
enginn telur stætt á öðru
en að þeir fái allverulegar
kjarabætur.
Ekki verður annað séð
en afleiðingar þriggja ára
„viðreisnarstefnu" séu óða-
verðbólga, sívaxandi átök
stétta um kaup og kjör,
fjármálalíf úr skorðum
gengið.
Með þessar nöturlegu
staðreyndir í huga eru full-
yrðingar ríkisstjórnarinnar
og stuðningsblaða hennar
um farsæld núverandi
stjórnarstefnu blekkingar
einar. Af litlu er að státa.
Hörð gagnrýni á austri
og vestri
— Við fórum í tveimur
meginerindum til Moskvu,
sagði Carl Scharnberg: í
fyrsta lagi viklum við sem á-
heyrnarfulltrúar kanna
möguleika á friðarbaráttu á
lieimsvísu, í öðru lagi reyna
að kynna viðhorf okkar á
ráðstefnunni. í þeim tilgangi
höfðum við meðferðis 6000
prentaða pésa á þýzku,
ensku'i;í$5I?K¥/i9g rússnesku
til dreifingar rneðal fulltrúa
á rijijstefntinni.
— Hver voru fyrstu áhrifin
af ráðstefnunni?
— Mér til óvæntrar gleði
komst ég að því, að þar voru
mættir margir fulltrúar
hreyfinga, sérstaklega i Asíu
og Afríku, sem aðhyllast ná-
kvæmlega sölnu viðhorf og
við. Vera má, að menn hafi
hugsað sér ráðstefnuna sem
kommúníska viðhafnarsýn
ingu, en það tókst ekki. Sjón-
armið okkar urðu í veiga-
miklum atriðum ríkjandi á
það bitna á okkur hinum.
Flestir þessara fulltrúa neit-
uðu Jivi skilmálalaust, að
Sovétríkin hefðu nokkurn
sérrétt til að gera tilraunir
með kjarnorkuvopn. Var
þeim orðum fagnað — en
auðvitað ekki af öllum.
— Hvers vegna fórst þú
heim?
— Hér verð ég að skýra frá
því, sem gerðist á öðrum
degi ráðstefnunnar, þegar
Nikíta Krústjoff flutti ræðu
sína. Það er alrangt, sem
sagt liefur verið í blöðum, að
allir fulltrúarnir hafi fagnað
honum með dynjandi lófa-
taki, bæði áður en hann hól
mál sitt og að ræðu hans
lokinni. Það vakti óþægilega
athygli, að margir tóku ekki
þátt í þessari hyllingu — ég
mundi gizka á, að 200 full-
trúar hið minnsta hafi af
ráðnum hug látið það ógert.
Ég og aðrir, sem risu ekki
úr sætum til þátttöku í hinni
almennu sefasýki, sættum
eftir á mjög hörðum ávítum
— Þegar við höfðum útbýtt
pésum okkar, sneri fulltrúi
frá „hundrað manna nefnd-
inni“ brezku sér til okkar og
lagði til, að við færum í mót-
mælagöngu gegn kjarna-
vopnum. Okkur leizt vel á
þá hugmynd, og ráðgerðum
við ásamt enskum, norskum
og sænskum andstæðingum
kjarnavopna að fara í mót-
mælagöngu, fyrst til amer-
íska sendiráðsins og þaðan á
Rauða torg. Ég tók þátt í
undirbúningsnefndinni af
hálfu Dana. Okkur var strax
sagt, að við mættum ekki
mótmæla framan við amer-
íska sendiráðið. Við óskuð-
um þá eftir að mega efna til
mótmæla á Rauða torgi og
fengum um síðir áheyrn hjá
einhverjum herra Kunitsjev,
sem kvaðst vera fulltrúi ríkis-
stjórnarinnar. Hann bannaði
mótmælaaðgerðirnar með
tveimur röksemdum:
í fyrsta lagi leyfðu ekki
sovézk lög öðrum en þegnum
ríkisins að fara í mótmæla-
göngur (og má geta þess, að
á sömu forsendu var okkur
bannað að koma til Vestur-
Þýzkalands um páskana, þeg-
ar við ætluðum að mótmæla
þar): í öðru lagi, sagði hann,
að tilraunasprengingar Sov-
étríkjanna væru einkamál
þeirra. Því mótmæltum við
öfluglega — ég vísaði m. a.
til þeirrar geislunaraukning-
ráðstefnunni.
— I hverju birtist það?
— Næstmestan fögnuð á
ráðstefnunni vakti ræða Silv-
ermans, þingmanns brezka
Verkamannaflokksins, en
liann er einn úr vinstri armi
flokksins. Ræða hans var
harðákveðið uppgjör við
liina alkunnu valdstefnu
stórveldanna í austri og
vestri, og hann gagnrýndi
jafnt Ráðstjórnarríkin sem
Vesturveldin mjög einarð-
lega. Á eftir honum talaði
fjöldi fulltrúa frá hinum
nýju ríkjum, og þeir voru
ekki fremur en hann fáan-
legir til að fallast á hina
vanabundnu njörvun vanda-
málanna. Þeir ásökuðu jafm
austur sem vestur um ein
hliða málflutning og héldu
því fram, að yrði enginn
millivegur fundinn, mundi
'-'rviv Lir V tli
au ovíii
gestum hefði okkur borið að
hylla forsætisráðlierra lands
þess, sem ráðstefnuna hýsti.
En við svöruðum því til, að
Krústjoff væri ábyrgðarmað-
ur hinna sovézku tilrauna
með kjarnorkuvopn, þess
vegna gætum við ekki hyllt
hann — og þeim mun síður
sem ræða hans á ráðstefn-
upni var að mínu áliti algjör
lega í anda hins venjulega
kaldastríðssiðgæðis. í sam-
ræmi við það varð ég sem
fulltrúi frá Kampagnen að
afþakka boð um að dveljast
8 daga í Sovétríkjunum sem
gestur ríkisstjórnarinnar.
HótaíS a'S vísa okkur
úr landi
— Hvað gerðist eiginlega,
þegar þið ætluðuð í mót-
mælagöngu á Rauða torgi?
ar, sem mouz.t netoi ar setn-
ustu tilraunum Sovétmanna.
Þegar við héldum enn fram
óskum okkar, gerði hann
okkur skiljanlegt, að okkur
yrði vísað úr landi, ef við
reyndum að efna til mót-
mælaaðgerða.
Mótmæli til Krústjoffs
— Samt efndu einhverjir
til mótmæla?
— Já, fulltrúar frá „hundr-
að manna nefndinni“ og
nokkrir aðrir tóku þátt í
mótmælunum sem einstak-
lingar, en voru stöðvaðir
eftir eina mínútu. Við frá
Kampagnen mod Atomváb-
en urðum að neita okkur um
þátttöku. Heima fyrir höld-
um við okkur enn sem kom-
ið er innan vébanda laganna,
og því verðum við einnig að
Frh. á bls. 7.
Frjáls þjóð — laugardaginn 27. október 1962
3