Frjáls þjóð - 18.09.1964, Side 3
FRIÁLS ÞJÖÐ
Málgagn Þjóðvarnarflokks fslands
Útgefandi: Huginn h.f.
Ritnefnd: Bergur Sigurbjörnsson (ábm.), Bjarni Benediktsson
Einar Bragi, Gils Guðmundsson, Haraldur Henrysson, Her-
mann Jónsson, Einar Hannesson, Einar Sigurbjörnsson, Vé-
steinn ólason.
Framkvæmdastjóri: Þorvarður Örnólfsson.
Auglýsingar: Herdís Helgadóttir.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 8. Sími 19985. Pósthólf 1419.
Áskriftargjald kr. 150,00 fyrir hálft ár; í lausasölu kr. 7,00.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Sundrungaröflin láta
til skarar skríða
AlþýSubandalagicS var
stofnaS áriS 1956. Raunar
má segja að það hafi átt
upptök sín á AlþýcSusam-
bandsþingi áriS 1954, er
samstaSa tókst milli sósíal-
ista og vinstri jafnacSar-
manna, undir forystu Hanni
bals Valdimarssonar, um acS
hnekkja valdi íhalds og at-
vinnurekenda í háborg ís-
lenzkrar verkalýcSshreyfing-
ar. SamstacSa sósíalista og
vinstri jafnaSarmanna í
verkalýcSshreyfingunni getur
því haldið uppá tíu ára af-
mæli sitt á Alþýðusambands
þingi í haust. Það er því
vert að staldra við og íhuga
framtíð þessa samstarfs á
tímamótum.
AlþýðubandalagiS var
myndað á sínum tíma til
þess fyrst og fremst, að
koma í veg fyrir hægfara
uppflosnun og pólitískt á-
hrifaleysi íslenzkrar Vinstri-
hreyfingar. Sú samstaða sem
í upphafi tókst innan þess,
forðaði verkalýðshreyfing-
unni frá því að verða að
þægum þjóni atvinnurek-
enda og flokka þeirra. Ef
það hefði ekki tekizt væri
íslenzkur verkalýður vissu-
lega verr á vegi staddur, en
hann þó er í dag.
Það var frá upphafi ljóst,
að innan hins nýstofnaða A1
þýðubandalags voru saman-
komnir menn af mjög ólíku
pólitísku sauðahúsi, eins
og reyndar innan Sósíal-
istaflokksins sjálfs. Það hef
ur alltaf verið mikið djúp
staðfest milli heittrúaðra
kommúnista og lýðræðis-
sinnaðra vinstri-jafnaðar-
manna, hvort sem þá er að
finna innan Sósíalistaflokks-
ins eða utan. En þrátt fyrir
gjörólíka grundvallaraf-
stöðu í stjórnmálum virðist
vera raunverulegur grund-
völlur fyrir samstöðu um
flest hin þýðingarmestu inn
anlandsmálefni. Sameiginleg
ir hagsmunir beggja aðilá,
að forða verkalýðshreyfing-
unni frá að verða að áhrifa-
lausri utangarðsstofnun í ís-
lenzkum stjórnmálum, rak
mjög á eftir þessari sam-
stöðu og styrkti hana.
Stofnendur Alþýðubanda
lagsins tengdu þær vonir
við það, að smátt og smátt
tækist að gera þetta sam-
starf varanlegt, þannig að
myndun Alþýðubandalags-
ins yrði fyrsta skrefið til
varanlegrar Vinstrisamein-
ingar. Vitað var, að Sósíal-
istafl. var þá þegar á hraðri
niðurleið og að innan hans
voru sterk og vaxandi öfl,
sem raunverulega vildu taka
þátt í því að hasla íslenzkri
Vinstrihreyfingu völl á nýj-,
um grundvelli. Upphaflega
tókst þetta samstarf vonum
framar. Alþýðubandalagið
vann umtalsverðan sigur í
kosningunum 1956, er skap
aði skilyrði fyrir myndun
V-stjórnarinnar. Framsóknar
flokkurinn var knúinn til að
sækja á vinstrivæng og hef-
ur ekki getað snúið af þeirri
braut síðan. Skilyrði voru
að skapast fyrir öflugri sókn
til vinstri í íslenzkum stjórn-
málum.
En þegar nokkuð tók að
líða á Vinstristjórnartíma-
bilið fór að bera æ meir á
sundrungarstarfsemi innan
Sósíalistaflokksins. Þar var
að verki hinn gamli kjarni
kommúnista í Reykjavík
undir forystu þeirra Einars
og Brynjólfs. Fyrst í stað
varð þeim lítt ágengt. Að
baki þeim stóð, og stendur
enn, tiltölulega fámenn
klíka einangrunarsinna i
Sósíalistafélagi Reykjavíkur.
Þessir aðilar hafa samþykkt
að Alþýðubandalagið beri
að leggja niður. Þeir eru yf-
irlýstir andstæðingar raun-
verulegrar vinstrisameining-
ar. Þeim er fyrir mestu að
fá að varðveita sína póli-
tísku kreddu ómengaða.
Þeir vilja aðeins einhvers
UPPVAKNINGAR
Arnór Hannibalsson
eftir
Við stofnun Kommúnista-
flokks íslands 1930 var því
m. a. lýst yfir, „að landið
verður aldrei raunverulega
sjálfstætt fyrr en verkalýður
og bændur1' (les: Flokkur-
inn) „hafa tekið völdin og
gengið í bandalag við alþýðu
ríki annarra landa“ þ. e.
Sovétríkin). Flokkurinn taldi
höfuðmark sitt „að kollvarpa
auðvaldsskipulaginu og
skipuleggja verkalýðsvöld
með ráðstjórnarfyrirkomu-
lagi“ (sjá bókina: „Hvað vill
KFÍ ‘, 1931, bls. 51).
SOVÉT—ÍSLAND
Kommúnistaflokkurinn
rak ætíð mikinn áróður fyrir
verzlunartengslum íslands
við hinn „kreppulausa þjóð-
arbúskap Sovétríkjanna.“
Ofan á alla eymdina, sem
kreppan skapaði á íslandi,
bættust óöruggir og lélegir
markaðir erlendis. Það var
því — og er enn þann dag í
dag — brýn nauðsyn, að
skapa trausta markaði erlend
is fyrir útflutningsvörur ís-
lendinga. Kommúnistar
hömruðu þá á því, að eina
leiðin út úr ógöngunum væri
verzlunartengsl við Sovét-
ríkin. „Verzlun íslands er að
líða undir Iok“, sagði Einar
Olgeirsson í tímaritinu
„Rétti*' árið 1935. Núverandi
sjálfstæði íslands væri ekki
annað en vald auðvaldsins.
Því þyrfti að gera bvltingu.
Yfirvofandi væri gjaldþrot
ríkisins og enski imperíal-
isminn gæti tekið ísland.
Byltingin væri „leið út úr
kreppunni“. Eftir byltinguna
yrði fsland raunverulega
sjálfstætt. England þyrði
ekki að gera árás á landið
— Sovét—ísland — vegna
inngöngu þess í Sovét-banda
lagið og vegna hættu á styrj
öld. („Réttur“ 1935, nr. 5).
AMERÍSKI MAMMON
Árið 1937 segir sama rit:
„Nú eru Norðurlönd óðum
að sjá, að Sovétríkin eru eina
trygga stoðin, sem þau geta
treyst til verndunar þeim
gegn yfirgangi Þýzkalands'*.
_u ‘Arnór Hannibalsson
Eftir seinni heimsstvrjöld-
ina var hinn „ameríski
Mammon" kominn í stað
Þýzkalands. Sósíalistaflokkn-
um bar þá að „hindra að
járnhæll hins ameríska
Mammons fái traðkað gæfu
íslenzku þjóðarinnar í svað-
ið, eyðilagt frelsi vort og
gert ísland að flagi fyrir
stríðsnaut sín“ („Réttur’’
1949). Á sama ári lýsir rit-
stjóri „Réttar“ yfir andstöðu
við Marshall-áætlunina,
vegna þess, að hún gerði
ekki ráð fyrir viðskiptum í
austuíveg. Hann ræðir þar
um hinn „kreppulausa þjóð-
arbúskap' og telur markið,
að helmingur af útflutningi
íslendinga fari til alþýðu-
ríkja.
NÝJAR BÆTUR
Á GAMALT FAT
Þær hugmyndir, sem rit-
stjóri „Réttar“ hefur verið
að lýsa undanfarna daga í
málgögnum sínum, eru því
langt frá því að vera nvjar.
Að vísu er talið um ,,bylt-
ingu" fallið úr sögunni, en
kjarninn er sá sami.
„Baráttan stendur um
hvort ísland skuli halda efna
hagslegu sjálfstæði sínu eða
verða á ný undirorpið er-
lendu auðvaldi", heitir grein
eftir ritstjórann í „Þjóðvilj-
anum“ þann 15. sept. sl.
Auðvaldið, sem barizt er
gegn heitir nú ekki hinn „am
eríski Mammon" heldur olíu
hreinsunarstöð og alúmín-
íumverksmiðja. Sé þessi kal-
eikur burtu tekinn, blasir
við markaðsöryggi og björt
framtíð: Sovézkt lán til raf-
orkuframkvæmda gegn því
að vélar séu keyptar þar og
greitt í íslenzkum afurðum,
allt að því ótakmörkuð kaup
á niðurlagðri síld. Þar með
væri hinni „íslenzku stefnu"
borgið og viðskiptin við Sov
étríkin aftur orðin „horn-
steinn efnahagslegs sjálf-
stæðis vors“.
AÐGÖNGUMIÐI
AÐ RÍK3SSTJÓRN?
Vel er, ef íslenzku atvinnu
lífi getur orðið að gagni slíkt
efnahagssamstarf, sem þarna
er lofað. Enn hefur ekkert
Frh. á bls. 7.
konar óljósa „samfylkingu”,
þar sem þaS er tryggt, acS
kommúnistar hafi tögl og
hagldir.
Mikill meirihluti sósíalista
úti um allt land á ekki leng-
ur neitt sameiginlegt mecS
þessum hópi einangrunar-
sinna í Reykjavík. Þeir vilja
ekki rjúfa samstarfiS innan
Alþýðubandalagsins og
hverfa ásamt meS Einari Ol-
geirssyni aldarfjórSung aft-
ur í tímann. Þeir hafa gert
hverja ályktunina á fætur
annarri á flokksþingum Sósí
alistaflokksins um aS efla
beri og styrkja AlþýSu-
bandalagiS, skipulagslega og
á annan hátt. I' hvert skipti
hefur formanni flokksins,
meS aSstoS Sósíalistafélags
Reykjavíkur, tekist aS koma
í veg fyrir aS nokkuS yrSi
úr framkvæmdum.
Sundrungaröflin innan
Sósíalistaflokksins búa sig
nú undir a3 láta til skarar
skríSa. Þau búast viS aS
verSa í meirihluta á næsta
flokksþingi Sósíalistaflokks-
ins, í fyrsta sinn frá því aS
samstarfiS innan AlþýSu-
bandalagsins hófst. Moskvu
viSræSur Einars Olgeirsson-
ar og félaga, í algeru um-
boSsleysi flokksins, sýna, aS
þeir svífast einskis og eru
reiSubúnir aS hverfa 25 ár
aftur í tímann og gera Sósíal
istaflokkinn aftur aS ómeng-
uSum kommúnistaflokki.
Þeir menn innan Sósíalista-
flokksins, sem af einlægni
vilja raunverulega vinstri-
sameiningu, verSa nú aS
kunna aS draga af þessu
réttar ályktanir. AlþýSu-
bandalagiS í sinni núverandi
mynd, er ekki varanlegt.
Þeir verSa aS vera undir
þaS búnir, aS senn dragi til
stórtíSinda. J.
Frjáls þjóS — föstudaginn 18. september 1964.
3