Frjáls þjóð - 28.03.1968, Blaðsíða 5

ingar til umræðu, er athug
andi að skoða eina spurn-
ingu enn: Hvað er þýtt eins
og sr?
Á undanförnum árum
hefur þýðingastarfsemi ver-
ið allmikið stunduð, en það
ætla ég, að alla hugsandi
menn reki í rogastanz, er
þeir renna augum yfir titla
þýddra bóka hvers árs. Þar
glitra að vísu perlur, en það
eru perlur á sorphaugum.
Því það er sannast mála, að
meginþorri þess sem þýtt
er, er þriðja flokks bók-
menntir eða þaðan af lak-
ara. Þar við bætist svo hitt,
að fjölmargir hinna svo-
nefndu þýðenda, eru með
því marki brenndir að
skilja hvorki tunguna sem
þýtt er af né hina sem þýtt
er á. Enn er þess svo óget-
ið, að harla oft er höndum
kastað svo til útgáfu þess-
ara þýðinga, að maður ef-
ast um að fyrirbærið megi
kallast bók, þegar á markað
er komið. Prentvillur skipta
hundruðum. Útlit hrak-
smánarlegt og þar fram eft-
ir götunum. En sem ’betur
fer eru þó til undantekn-
ingar.
Á þessum reiða hefur ver
ið látið reka lengi, og er þar
við marga að sakast. T. d.
hafa bókrýrar dagblaðanna
gefið þýðingum fremur lít-
inn gaum, og þá hvorki hirt
um það sem vel er gert né
hitt sem miður fer. Má
sannarlega segja, að þeir
þegi þegar sízt skyldi. Enn-
fremur virðast sumir bóka-
útgefendur líta á þýðingar
sem ákvæðisvinnu, greiðsla
fer fram eftir arkafjölda
bókar, ekki gæðum fru'm-
MANNDAUÐI
AF VÖLDUM
Rúmlega fimm þúsundir
manna deyja árlega í Sví-
þjóð vegna sjúkdóma eða
af öðrum ástæðum, er or-
sakast af áfengisneyzlu,
sýnir rannsókn, sem fram-
kvæmd hefur verið við
Karolinska sjúkrahúsið í
Stokkhólmi.
Sjúkrahúsið hefur fylgzt
með 100 sjúklingum eftir
að þeir útskrifuðust. 12
þeirra drýgðu sjálfsmorð
áður en 5 ár voru liðin, eða
létust af lifrarsjúkdómum,
delerium tremens eða
vegna slysa í ölvunará-
standi.
Dauðatalan er ískyggi-
lega há, segir yfirlæknir
Frjáls þjóð — Fimmtudagur
texta né þýðingar. Vitan-
lega er erfitt að fram-
kvæma gæðamat á þýðing-
œ-n, en þó liggur í augum
uppi að það verður að gera
Þessi dómur kann að virð
ast hleypidómur, en svo er
því miður ekki. Menn geta
t. d. litið á hve sárfátítt er
að út hafi komið á íslenzku
bækur eftir þá menn sem
svo einn góðan veðurdag
hljóta merkileg bókmennta
verðlaun, s. s. Nóbelsverð-
laun eða Norðurlandaráðs.
Hver þekkti t. d. Per Olof
Sundman fyrr en fyrir mán
uði síðan? Jú hann var
kunnur maður í sínu heima
landi og víðar, en hér? —
Undantekningar eru þó til,
t. d. hafði bókaforlag eitt
slysazt á að gefa út bók
eftir Asturias áður en hann
fékk Nóbelsverðlaun.
Nú veit ég að virðulegir
forleggjarar segðu sem svo:
Nú en góði maður! Við verð
um líklega að hugsa um hag
fyrirtækisins. Við gefum
út það sem fólkið vill lesa.
— Já, ég veit ofboð vel, að
þar stendur hnífurinn í
kúnni. Það er nefnilega
komin upp hér á íslandi ný
stétt, sem heitir bara fólk-
ið. Og það er þessi stétt
sem á að ráða.
Hér verð ég að gera þá
játningu að ég hafði löng-
Uglu Falsdóttur og segja:
„Ég er fólk.“ En margend-
urteknar yfirlýsingar kaupa
héðna og atvinnustjórn-
málamanna hafa sannfært
mig um, að fólk er alls
ekki menn einsog þú og ég,
lesari minn. Helzt virðist
eftirfarandi felast í orðinu:
í SVÍÞJÓÐ
ÁFENGIS
sjúkrahússins, Gunnar
Lundquist. Þessir 100 sjúk-
lingar, sem rannsakaðir
voru, eru verkfræðingar,
læknar, liðsforingjar og aðr
ir vel menntaðir starfs-
menn. Allir leituðu þeir
hjálpar sjúkrahússins af
frjálsum vilja.
Af hinum 88 sjúklingun-
um tók helmingurinn að
drekka í eitt skipti eða oft-
ar. Um 20 þeirra héldu á-
fram að drekka í óhófi og
urðu áfengissjúldingar.
Að fimm árum liðnum
benda líkur til að þeir verði
allir dauðir, segir Lundqu-
ist yfirlæknir.
(Áfengisvarnarráð)
28. marz 1968
Fólk: a) þeir sem vilja
frjálsan innflutning
danskra tertubotna og
ensks kex.
b) þeir sem vilja hafa
dátasjónvarp.
c) þeir sem vilja lesa ó-
merkilegastar bækur heims
ins.
d) þeir ’sem vilja flytja
synfóníuhljómsveitina til
Kolbeinseyjar.
Viljir þú ekkert af þessu,
lesari góður, ert þú ekki
fólk og átt ekki að ráða.
I dæmi bókaútgáfunnar
er vafalaust vafninga-
minnst að láta smekk þess
svonefnda fólks ráða, enda
virðist það býsna fjölmenn
ur hópur sem helzt læsi
aldrei annað en léleg viku-
blöð (Hjemmet og þ. u. 1.
eru hátíð) og þær bækur
sem standa einni gráðu
neðar en kellingabækur. En
þá hlýtur að vakna spurn-
ingin: Hvort er afleiðing,
hvort orsök? Eru vondar
bækur í meiri hluta vegna
þess að íslendingar hafi
vondan smekk, eða hafa ís-
lendingar vondan smekk
vegna þess að þeir eru ald-
ir upp við vondar bók-
menntir? — Ég mun ekki
reyna að svara þessari
spurningu, en hitt mun öll-
um augljóst, að ekkert barn
er fætt með þeirri sann-
irinn eftir Ingibjörgu Sig-
urðardóttur sé betri og á-
nægjulegri lesning en Sjálf-
stætt fólk. Smekkurinn er
áunninn, og máski eiga sinn
þátt vondar barnabækur,
en þær eru kapítuli fyrir
sig og verða ekki ræddar að
sinni. En við þurfum ekki
að vera hissa á því að sum-
ir taka Sjúkrahússlæ-kninn
fram yfir sögu Bjarts í Sum
arhúsum. Segir það sig ekki
nokkurn veginn sjálft að
að menn sælast eftir þeirri
fæðu, sem auðmeltust er en
menn hirða minna um hitt,
hvort hún þroskar melt-
ingarfærin?
Af framansögðu vona ég
að ljóst sé, að ég tel nauð-
synlegt að gera einhverjar
raunhæfar tilraunir til að
bæta smekk þjóðar okkar
á bókmenntum, ala upp
með nýjum kynslóðum ann
að mat en hingað til hefur
ráðið. Og ég tek það skýrt
fram, að þar um breytir
engu, þótt einhverjir segi
sem svo, að aðrar þjóðir
hafi jafnvondan eða verri
smekk en við. Það er engin
afsökun.
En hvað er þá hægt að
gera? Ég leyfi mér ekki að
nefna þá lausn sem einföld
ust og eðlilegust væri, sem
sé öflugt ríkisforlag, sem
hefði forgöngu um útgáfu
ódýrra og góðra þýðinga.
Fyrir slíka tillögu yrði ég
kallaður kommúnisti og
fengi jafnyel ekki að heim-
sækja Bandaríkin. En mig
langar að benda á aðra leið.
Hérlendis er nú þegar
völ á allmörgum mönnum,
vel menntuðum í tungu og.
bókmenntum erlendra
þjóða. Þessa menn þarf að
fá til samvínnu, helzt i rik-
islaunaðri nefnd, sem síð-
an gerði tillögur um einar
tuttugu erleodar bækur
(helzt nýlegar), sem nefnd-
armenn teldu æskilegt að
fá þýddar og útgefnar. Síð-
an yrði útgefendum gefinn
kostur á að koma þessum
bókum á framfæri við les-
endur í þýðingu viður-
kenndra manna, og fengju
forlögin til þess styrk úr
ríkissjóði, a. m. k. framan
afJSíðar, þegar þjóðih væri
orðin læs, mætti afnema
styrkinn. — Til að jafna
útgjöld ríkisins, mætti
leggja niður eina veizlu
sendiherra þjóðarinnar á er
lendum grundum eða hætta
styrkveitingum til eins vit
laust rekins frystihúss á
stöðum þar sem fiskur hef-
ur aldrei sézt.
Svipaðri tillögu og þess-
ari varpaði Andrés BjörHs-
son, núverandi Útvarps-
stjóri fram í Morgunblað-
inu fyrir rösku ári síðan, ef
ég man rétt. Er því full
ástæða til að vona að ein-
hverju skipulagi verði
reynt að koma á þessi iriál
— máski um leið og leið-
rétt verður tollahneykslið á
efni til bókaútgáfu.
Reykjavík á hlauþárs-
dag 1968.
Heimir Pálsson
frá Laugum.

FORELDRAR!
Kynnið ykkur ýfarlega
efni bæklingsins
„V E R N D I Ð
BÖRNIN í UMFERÐINNl",
sem verður borinn í öll hús
á höfuðborgarsvæðinu
í þessari viku.
Hefjið umferðarfræðslu
til barna ykkar sem allra fyrst. Q
Sameinumst um að
koma í veg fyrir barnaslysin í
Börnin eru
umferðinni.
dýrmætasta eign
þjóðfélagsins.
V
UMFERÐARNEFND
REYKJAViKUR
i LÖGREGLAN í
REYKJAViK

v'> < h.

/y

*oki,
n&flrn
ur
°rð tu
°9 feört
ÍSSÖK.*-
«9 /
borg
°9 *«.
«,u 21”
uaWr, ■ >* 'on ,iSut ^ uí lonii f‘frnu
scm clcfci • ran*
*»afa
enn i
un til að taka undir með færingu að Sjúkrahúgslækn