Frjáls þjóð - 09.05.1968, Qupperneq 3

Ritstjórnargrein
1. MAI OG VERKALYÐSFORYSTAN
Fyrsti maí er litSinn hjá aS
þessu sinni. Hann var hald-
inn hátíðlegur á sinn hefð-
bundna hátt með kröfugöng-
um og ræðuliöldum í Reykja
vík. Þannig hefur þetta geng-
ið fyrir sig hér allar götur frá
árinu 1923, að dagsins var
fyrst minnzt hérlendis. Ofl
hefur þó vissulega verið
meiri reisn og líf á þessum
degi en nú hin síðari árin.
Einhvern veginn hefur mað-
ur það á tilfinningunni, að
verið sé að hakla þessi há-
tíðahöld einungis vegna hefð
arinnar, af gömlum vana, en
ekki vegna þess, að menn séu
í virkilegum baráttuhug, þeir
vilji ólmir sjá kröfunum sinnt
og þeim komið í framkvæmd.
EINHUGUR UM
HVAÐ?
Ymsir fagna þeim einhug,
sem á að heita að sé ríkjandi
meðal verkalýðsforystunnar í
höfuðborginni, með þeirri
samstöðu, sem fram kemur
um hátíðahöldin. Þar standa
saman menn úr stjórnarflokk
unum, sem styðja núverandi
valdhafa og stjórnarandstæð
ingar. En hvað nær þessi sam
staða langt? Nær hún lengra
en til þess, að halda daginn
sjálfan hátíðlegan?
ÖHum er Ijóst, að undan-
farna mánuði hefur ástandið
í „verkalýðsmálum“ verið í-
skyggilegt, þó ekki sé dýpra
tekið í með árinni og verra á-
stand en um áratugaskeið. At
vinnuleysið hefur gert meira
en að sýna sig, 600 menn
skráðir atvinnulausir á tíma-
bíli í vetur. Margvíslegur
samdráttur í atvinulífinu og
margar blikur á lofti í sam-
bandi við framtíðina, bæði
hvað snertir efnahagsmál,
þjóðfrelsismál og fleira.
Þegar þetta er athugað,
þætti það einkennilegt, að
stuðningsmenn valdhafanna
gætu haft samstöðu með
stjómarandstæðingum á bar-
áttudegi verkalýðsins. Eða
ætti maður heklur að segja,
hvernig verkalýðsforystan í
stjórnarandstöðunni geti haft
samstöðu með hinum á þess-
um degi. Þessi samstaða er
þó staðreynd. Og helminga- !
skiptareglan ræður hér, eins
og annars staðar hefur
þekkzt. Einn fyrir mig og
einn fyrir þig....
VERÐLAGSMÁLIN
GLEYMDUST
Að þessu sinni setti krafan
um stöðvun þjóðarmorðsins i
Vietnam mestan svip á dag-
inn og hungrið í heiminum
og kynþáttamisréttið fengu
sinn skammt. Og málefni iðn
nema áttu ásamt fyrrgreind-
um málum, nær helming af
öllum borðunum í göngunni.
Að sjálfsögðu er gott eitt um
þetta að segja, því þessi mál
verðskulda athygli okkar. En
endurspeglar þetta ekki af-
Ieiðingu ,,samstöðunnar“?
Annars vakti athygli, hvað
verðlagsmálin lágu í láginni.
Ekkert var minnzt á mikil-
vægi verðlagsákvæða og
verðlagseftirlits með borðum
í göngunni. Þetta stóra mál
verkalýðssamtakanna virðist
hafa gleymzt þar.
ERLENDIR VERKTAKAR
Á ÍSLANDI
Þrátt fyrir allt þetta má
segja, að ýnúslegt hafi verið
athyglisvert og vel mælt í
sambandi við 1. maí. í ræð-
um og viðtölum komu fram
þau atriði, sem efst eru á
baugi. Þannig ræðir t. d.
Guðjón Jónsson, formaður
Félags járniðnaðarmanna í
viðtali við Þjóðviljann, um þá
snertingu, sem verkafólk hef
ur komizt í við erlenda verk
taka við virkjunarfram-
kvæmdir við Búrfell og ál-
verið í Straumsvík. Það sé á
margan hátt ný reynsla og
hafi Guðjón ekki sízt undr-
azt, hvað íslenzkir atvinnu-
rekendur virðist vera aumir
í samkeppninni við hina er-
lendu verktaka. Það læðist
jafnvel að honum sá grunur,
að vísvitandi sé að því stefnt
að forsvarsmönnum þessara
stórframkvæmda, að hinir er
lendu verktakar gangi fyrir
um alla vinnu. Guðjón segir
ennfremur að það sé áber-
andi að hinir erlendu yerktak
ar séu haldnir mikiili vantrú
á verkþekkingu og verkgetu
íslfenzks verkafólks.
FULL ATVINNA FYRIR
ALLA
í sama blaði ræðir Eðvarð
Sigurðsson ,formaður Verká-
mannasambandsins, m. a. um
atvinumál, og hann segir:
„Þar tel ég bera hæst í
okkar innanlandsmálum at-
vinnumálin og kjaramálin.
Fyrst og fremst sú krafa, að
öllum sé tryggð full atvinna
og þannig búið að íslenzku
atvinnidífi að við þurfum
ekki að ótjast atvinnuleysi í
þeim mæli sem var sl. vetur
eða jafnvel enn verra sem
fullar horfur eru á, ef ekki
verða gefeðar sérstakar ráð-
stafanir. Eg mundi sem sagt
segja að atvinnumálin væru
okkar stærstu mál núna.“
SUMARVINNA
UNGLINGA
Og í ræðu sinni 1. maí gerði
Guðmundur J. Guðmundsson
varaform. Dagsbrúnar m. a.
grein fyrír viðhorfum sinum i
sambandi við sumarvinnu
unglinga, en þá sagði Guð-
mundur:
„En atvinnuleysið birtist
okkur í mörgum myndum.
Ein krafa okkar er sumarat-
vinna fyrir skólafólk. Það er
rík ástæða til að ætla að stór
hópur skólafólksins fái ekki
atvinnu í sumar. Það hefur
verið ein hezta sérstaða Is-
lands að upprennandi mennta
menn hafa unnið við hlið
verkamanna og sjómanna yf-
ir sumartímann og þeir orðið
vinir og félagar. Þetta á sinn
þátt í frjálslegri umgengnis-
háttum og minni stéttarmis-
mun eii víðast annars staðar.
Þetta hefur verið forsenda
þess, að æskufólk úr alþýðu-
stétt hefur getað stundað
nám. Ef svo verður ekki, skap
ast nýtt og verra þjóðfélag á
íslandi.“
VEIGAMESTA
KRAFAN
Ömurlegt er, að ekki skuli
hafa tekizt að tryggja öllinn
launþegum mannsæmandi
laun fyrir átta stunda dag-
vinnu á þeim mestu góðæris-
tímum, sem yfir land og þjóð
hafa gengið. Og jafnvel á sl.
ári, þegar þjóðartekjur námu
hálfri milljón kr. á fjölskyldu.
Þetta sýnir, að ekki hefur ver
ið gætt sem skildi varðstöð-
unnar um veigamestu kröf-
una meðan næg atvinna var.
Væri óskandi, að þessum á-
fanga yrði náð sem fyrst.
eh.
FRJÁLS ÞJÓÐ
Útgefandi HUGINN HF.
Ritnefnd:
Hermann Jóhannesson (ábm.)
Haraldur Henrýsson
Áskriftargjald kr. 400,00 á ári. Verð i lausasölu kr. 10.00
Prentsmiðjan Edda prentaði.
úr víiri veröld
0 Hreindýrabúskapuf á
Grænlandi
ÁriS 1952 voru flutt 300
tamin hreindýr frá Norður
Noregi til Grænlands í
þeim tilgangi að koma þar
upp slíkum búskap. Það
var Danska stjórnin á
Grænlandi, sem beitti sér
fyrir þessum flutningum.
Tveir norskir Samar tóku
að sér að þjálfa Grænlend-
inga til starfa við búskap-
inn.
Við flutningana á dýrun
um milli landanna drápust
'37 dýranna, en hinum 263
var sleppt á landssvæði inn
af Godthábsfirði og þar að-
löguðust dýrin vel og þeim
fjölgaði ört með árunum.
Annar Norðmannanna, sem
fór til Grænlands með dýr-
unum, hvarf eftir nokkur
ár heim aftur, en hinn gift
ist þarlendri stúlku og sett
ist að á Grænlandi. Hann
kom sér upp hreindýrabú-
skap í nágrenni við Kapi-
sigdlst og átti árið 1966
nokkur þúsund dýr. Hrein
dýrahjörðin, sem upphaf-
lega var sett á land inn af
Godhabsfirði var þá orðin
rúmlega 5 þúsund dýr.
Hafði því þessi tilraun tek-
izt afar vel, enda eru skil-
yrði fyrir hreindýrin hag-
stæð á þessum slóðum.
^ Milljónir manna hafa
framfæri af bifreiðinni
Við athugun á fjölda
þeirra manna, sem á ein-
hvern hátt starfa við bif-
reiðaframleiðslu og aðra
starfsemi í sambandi við
bifreiðar, sem félag bif-
reiðasmiðjanna í Vestur-
Þýzkalandi lét gera, kom í
ljós að um 2,9 milljónir
launþega hafa lífsviðurværi
sitt af þessari starfsemi. Er
það um níundi hver vinnu-
fær launþegi í V-Þýzka-
landi. I Bandaríkjunum eru
þessi hlutföll þau, að sjö-
undi hver launþegi hefur
atvinnu sem er í beinu eða
óbeinu sambandi við .bif-
reiðar og fjórða hvert fyr-
irtæki starfar í þessum
greinum. í Noregi eru um
180 þúsund manns bundin
við slík störf. Af þessu má
sjá, að bifreiðin er orðin
snar þáttur í þjóðlífinu og
fer vaxandi.
Q 90 km hraði
í Noregi er ekki leyfi-
legt að aka á þjóðbrautum
hraðar en 90 km á klukku-
stund. í Belgíu er aftur á
móti óleyfilegt að aka hæg
ar en 70 km á klukkustund
á hraðbrautunum.
0 Brctar í vanda staddir
Að undanförnu hafa inn
flytjendamálin í Bretlandi
verið mjög á dagskrá. Und
anfarin ár hafa rúmlega
100 þúsund þeldökkir þegn
ar brezku samveldisland-
anna lagt leið sína til Bret-
lands sem innflytjendur.
Ýmsir Bretar hafa haft hin
ar mestu áhyggjur i sam-
bandi við þennan mikla inn
flytjendaskara, en eins og
kunnugt er, er Bretland
eitt þéttbýlasta land í heim
inum.
Það eru ekki endilega
þynþáttafordómar, sem
valda þessum áhyggjum
heldur margvíslegir aðrir
hlutir, sem aukning á fólks
fjölda veldur. JVIá þar nefna
húsnæðismál, en ýmsir inn
flytjenda eru barnmargar
fjölskyldur, atvinnuleysi
vegna skorts á fagþekkingu
þeirra o. fl.
Löggjöf sú, sem Brezka
þingið setti og setur skorð-
ur við innflutningi fólks,
mætti af eðlilegum ástæð-
um töluverðri andúð. Enda
er með þeim skert verulega
þan réttindi, sem þegnar
Brezka samveldisins hafa
haft. Sýnir þetta eins og
margt annað, sem gerzt hef
ur á seinni árum í Bret-
landi, að Stóra-Bretland er
ekki lengur stórt og menn
verða að bíta í það súra epli
að hagur ,,heimalandsins“
þrengist óðum á ýmsum
sviSum.
☆
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 9. maí 1968
2