Frjáls þjóð - 09.05.1968, Blaðsíða 4
FJARLÆGÐIN OG FORMÚLAN
Ræða Sigurðar A. Magnússonar, flutt á fundi Víetnam-
nefndar að Hótel Borg 1. maí
GóSir áheyrendur!
/
Okkur hefur verið sagt,
að Bandaríkjamenn heyi
styrjöldina í Víetnam til að
stemma stigu við útþenslu
heimskommúnismans.
Hefur nokkuð á seinni
árum stuðlað jafneindregið
að uppgangi kommúnism-
ans og samúð með málstað
hans víða um heim og ein-
mitt stríðið í Víetnam?
Okkur hefur verið sagt,
að Bandaríkjamenn heyi
stríðið í Víetnam til að
verja frelsi og lýðræði.
Hefur nokkuð fremur
orðið til að veikja tiltrú
alls þorra mannkyns til
þessara hugtaka en einmitt
stríðið í Víetnam?
Okkur hefur verið sagt,
að Bandaríkjamenn heyi
styrjöldina í Víetnam til að
varðveita það traust sem
aðrar þjóðir beri til þeirra.
Hefur nokkuð fremur
orðið til að grafa undan
trausti manna á Banda-
ríkjunum — einnig trausti
vina þeirra og bandamanna
— en einmitt stríðið í Víet-
nam?
Okkur hefur verið sagt,
að Bandaríkjamenn heyi
styrjöldina í Víetnam til
að hefta útþenslu Kína-
veldis.
Hefur nokkuð fremur
orðið til að veikja Víetnam
en einmitt stríðið þar? Og
þó hafa Víetnamar í þús-
und ár barizt gegn ásælni
Kínverja og verið þeim
hinn óþægasti ljár í þúfu
og eru enn.
Okkur hefur verið sagt
að Bandaríkjamenn heyi
styrjöldina í Víetnam til
að hjálpa þeim Víetnöm-
um sem kosið hafa að eiga
samleið með þeim.
Samt leggja Bandaríkja-
menn fremur borgir og
þorp í Suður-Víetnam í
rúst en láta þau falla í
hendur Þjóðfrelsisfylking-
arinnar.
Okkur hefur verið sagt,
að Bandaríkjamenn heyi
styrjöldina í Víetnam
vegna þess að þeir vilji
axla sinn hluta af ábyrgð
héífnsmálanna og geti ekki
lifað í tómrúmi.
Hefur nokkuð fremur
stuðlað að einangrun
Bandaríkjamanna í heimi
samtímans en einmitt
stríðið í Víetnam?
Þó er það sem hér var
talið hreint ekki það versta.
Það varðar í rauninni fyrst
og fremst rangar upplýsing
ar, óraunsæi, þröngsýni,
barnaskap misviturra valda
manna. Það allra versta er,
að hefði verið hægt að
tryggja það fullkomlega að
Bandaríkin næðu þeim
markmiðum sem þau settu
sér í Víetnam, þá hefði
þorri Bandaríkjamanna og
stór hluti Evrópubúa talið
fimm ára hörmungar Víet-
nam-stríðsins réttlætanleg-
ar. Hér liggja dýpstu rætur
harmleiksins. Þegar talað
er um óhöpp, sorglegan
misreikning og herfræðileg
mistök í stríðsrekstrinum,
leiðir það einungis í ljós
hve alger og ótvíræð af-
mönnunin er orðin.
Sænska skáldið Artur
Lundkvist hefur sagt, að
engin ofbeldisverk séu jafn
viðbjóðsleg og það að halda
uppi vörnum fyrir þeim.
Það eru fjarlægðin og for-
múlan sem gera það að
verkum, að halda má fram
hinum upplognu röksemd-
um sem svæfa hugmynda-
flugið og samvizkuna. Er
ekki kominn tími til að
leiða hina ábyrgu valda-
menn inní eitt sjúkrahús-
anna í Suður-Víetnam þar
sem 3000 afskræmd börn
hafast við í 1500 sjúkra-
rúmum. Þar mundu þeir
standa augliti til auglitis
við hrjáð, þögul, brennd og
herfilega limlest börn, sem
eiga sér alls enga framtíð
nema vonleysi örkumlanna,
og mundu þeir þá segja við
okkur: ,,Þetta var nauðsyn-
legt að leggja í sölurnar til
að vernda mannleg verð-
mæti“?
Svo smitandi og víðtæk
hafa spillingaráhrif stríðs-
ins í Víetnam orðið, að jafn
vel meðal andstæðinga þess
verður stundum vart við
hugsunarhátt sem er í ætt
við anda stríðsins. Menn
mikla og lofsyngja þolgæði
Þjóðfrelsisfylkingarinnar
og ofdirfsku þeirra manna,
sem ganga útí opinn dauð-
ann í baráttunni við ofur-
eflið, og hæðast um leið að
frammistöðu „mesta her-
.veldis heims“. Bakvið þenn
an hugsunarhátt leynist, að
ég held stundum óljóst sam
sinni þess að Bandaríkja-
menn hefðu átt meiri rétt
til að ráðast inní Víetnam
og leggja landið undir sig,
ef þjóðin hefði strax eða
fljótlega gefizt upp fyrir of-
ureflinu. Slík afstaða er
vitaskuld alröng. Og það er
líka viðsjárvert að gera sér
í hugarlund að raunveruleg
ur hernaðarmáttur Banda-
ríkjanna birtist í átökunum
í Víetnam. Hann er marg-
falt skelfilegri en svo, að
honum verði beitt í Víet-
nam, meðan hið opinbera
markmið Bandaríkjanna er
Sigurður A. Magnússon.
að verja landið í samvinnu
við hliðholla íbúa þess. Og
skal ég þó sízt draga úr
þeim gífurlega mun sem er
á mannafla og öllum vopna
búnaði Þjóðfrelsisfylking-
arinnar og bandaríska inn-
rásarhersins.
Það hefur vaknað fersk
von meðal jarðarbúa eftir
að Johnson forseti tilkynnti
þá ákvörðun sína að verða
ekki 1 framboði við næsta
forsetakjör. Það er vissu-
lega umtalsverður sigur fyr
ir skoðanafrelsi í Bandaríkj
unum, að stefna Johnsons í
Víetnam skuli á rúmum
þremur árum hafa grafið
svo undan völdum og að-
stöðu manns, sem vann
glæsilegri kosningasigur en
dæmi eru til í bandarískri
sögu, að hann treystist ekki
til að leggja feril sinn undir
dóm þjóðarinnar.
En jafnvel þó svo færi
að Bandaríkjamenn hyrfu
frá Víetnam og viður-
kenndu iiörmuleg mistök
sín, mun skaðinn sem stríð
ið hefur valdið hafa ófyrir-
sjáanlegar afleiðingar — og
ekki einungis í Víetnam.
Tortryggnin og óttinn við
stefnu Bandarí'kjanna er
orðinn svo rótgróinn og al-
mennur, að taka mun ára-
tugi að uppræta hann og
bæta fyrir það sem gert
hefur verið — jafnvel þó
friður haldist um langan
tíma. Og hér er ekki aðeins
um bandarískt vandamál
að ræða, heldur mun Víet-
nam-stríðið hafa geigvæn-
leg áhrif á alla friðarvið-
leitni í heiminum um ófyrir
sjáanlega framtíð.
Margir velunnarar Banda
ríkjanna hljóta að hafa þrá
spurt sjálfa sig þeirrar
spurningar, hvernig annað
eins og þetta gat átt sér
stað, hvernig það var mögu
legt að forusturíki lýðræð-
.isþjóðanna og yfirlýstur
vinur lítilmagnans léti leið
ast útí að ráðast á og strá-
drepa bláfátæka og lang-
hrjáða smáþjóð í fjarlægri
álfu. Kannski liggur ein
skýringin í eðli og aðferð-
um nútímastyrjalda, hinum
vélrænu eigindum þeirra.
Þeir sem bera ábyrgðina
eru víðsfjarri þeim sem
látnir eru drýgja glæpinri.
Þeir velta fyrir sér afstrakt
kenningum um valdahlut-
föll og valdajafnvægi, en
hafa óljósar og án efa al-
rangar hugmyndir um þær
ómælanlegu mannlegu
þjáningar og niðurlægingu
sem reiknilist þeirra leiðir
af sér. Þessar hörmungar
eru svo óskaplegar að þær
ofbjóða bæði skynsemi og
ímyndunarafli. Styrjöldin í
Víetnam er áþreifanlegasta
og átakanlegasta dæmi sam
tímans um þá vaxandi til-
hneigingu að hugsa í forpi-
úlum, gera mennina að töl-
um eða einingum í tröll-
auknum vélheilum valda-
manna, sem sitja við skrif-
borð sín í rúmgóðum og
þægilegum skrifstofum og
gera út um örlög milljóna
með nokkrum pennastrik-
um. Það er þessi árátta að
hlutgera manneskjuna sem
er hvað ógnvænlegust í nú
tímanum: þegar einstakling
urinn verður það en ekki
þú.
Ef reikniheilar banda-
rískra valdamanna væru
svolítið tengdari veruleik-
anum og mannlífinu, fer
ekki hjá því að þeir hefðu
fengið aðra útkomu en þá
sem nú liggur fyrir. Meðal-
tekjur á mann í Víetnam
eru taldar vera uni 5000 kr.
á ári. Einsog stendur kost-
ar stríðið í Víetnam Banda-
ríkjamenn árlega kringum
1500 milljarða króna —
sem er svimandi upphæð
og jafngildir 90.000 krón-
um á hvern íbúa Suður-
Víetnam eða 18-földum
meðalárslaunum hans. Á
venjulega fjögra manna
fjölskyldu í Víetnam nem-
ur stríðskostnaður Banda-
ríkjamanna í landinu 350
þús. krónum eða sjötugföld
um meðalárstekjum lands-
manna. Hefði þessum geipi
legu upphæðum nú verið
varið til friðsamlegrar upp
byggingar í landinu undir
öruggri stjórn hæfra manna
efast ég stórlega um að
Johnson og samherjar hans
hefðu þurft að hafa nein-
ar áhyggjur af útJþenslu
kommúnismans í Víetnam
eða Asíu yfirleitt. í stað
þess að efla hjálparstarfið
við hinar þurfáttdi þjóðir,
hefur Bandaríkjastjóm
kvatt heim friðarsveitir sín
ar víða um lönd, jafnvel
líka lækna, fengið þeim
vopn í hendur og sent þær
til Víetnam. Við getum gert
annarskonar samanburð tfl
að glöggva okkur á vitfirr-
ingunni í Víetnam. Fjár-
hagsáætlun Sameinuðu
þjóðanna nemur í ár 8 millj
örðum króna eða sem svar-
ar tveggja daga stríðskostn
aði Bandaríkjanna í Víet-
nam!
Er ekki eitthvað meira
en lítið bogið við vélheila
sem fá þá útkomu að stríð-
ið í Víetnam samræmist
mannlegri skynsemi?
Við lifum í heimi þar
sem rík áherzla er lögð á
þjóðlegt sjálfstæði, ekki
sízt í löndum sem lengi
hafa þolað erlenda áþján
eða lotið stjórn innlendra
leppa stórveldanna í vestri
og austri. Þessi eðlilega á-
herzla á sjálfstæði og sjálfs
virðingu þarf ekki og á ekki
að stangast á við þá við-
leitni að þjappa mannkyn-
inu saman og gera það sam
hentara — mynda úr því
stóra og sundurleita fjöl-
skyldu sem útkljái miskiíð-
arefni sín og deilumál með
samræðum og málamiðlun,
en láti ekki afl skipta. Þetta
4
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 9. maí 1968.