Frjáls þjóð - 16.05.1968, Blaðsíða 2

FRÁ LIÐNUM DÖGUM
9, Biblíuf astasti maður á Breiðafirði“
Ólína Andrésdóttir skáld-
kona, segir þannig frá (RauS-
skinna, 3. hefti):
„Á árunum milli 1850—
1860 var maSur sá í Brokey
á BreiðafirSi, sem Vigfús hét.
Var hann stór og þrekinn
maSur og enginn vissi afl
hans. Hann var á yngri árum
sínum talinn prýSilega gáf-
aður maður og að öllu leyti
vel á sig kominn til sálar og
líkama. En sú breyting varS
skyndilega á honum, að hann
fór einförum og varð ekki
mönnum sinnandi. Varð hann
einkennilegur mjög í öllum
háttum sínum, réri ákaft, er
hann sat, og sté fram á fót-
inn, er hann stóð, púaSi svo
illt var stundum aS skilja
hann og mælti viS sjálfan sig.
Vigfús átti sex manna far,
er smíðaS var fyrir hann.
Hann hætti gersamlega aS
vinna nokkurt verk og eirði
hvergi langdvölum. Var hann
d sífelldu ferSalagi á bát sín-
um um allan BreiðafjörS
milli Jökuls og Skorar. Var
hann því almennt nefndur
Vigfús einn á báti eða Vigfús
álfur. Stundum var hann líka
kenndur við Brokey og kall-
aður Brokeyjar-Vigfús. Oft
var þaS, er menn áttu leið
um BreiSafjörS, aS þeir sáu
mannlausan bát reka fyrir
straumi og vindi, en er þeir
komu nærri, reis maður held
ur stórvaxinn upp úr skutn-
um, lagSi út árar og deyf
þeim svo rösklega í, að ekki
höfðu fjórir menn viS, og
kenndu þeir þá þegar mann-
inn, að þar var Vigfús einn á
báti á ferð. Stundum lá hann
löngum við stjóra hér og þar
og svaf í bátnum.
Sjálfur sagði hann svo frá
breytingu þeirri, er á honum
varð, aS sig hefSi dreymt
konu eina fríSa og höfSing-
lega, og þótti honum hún
biðja sig aS hafa vistaskipti
og flvtja til sín. Hann þóttist
spyrja hana, hvar hún ætti
heima, en hún kvaðst eiga
heima þar í hól einum stórum
á eynni. Vigfús neitar því
harSJega og kvaðst ekki vilja
með álfum búa. Gekk nsvo
lengi vetrar, að Vigfús dreym
ir konuna, og lagði hún því
fastara að honum sem lengur
]e:S. Virtist hún nú verSa
hrygg í bragði og sagSi hon-
n/i';, aS hún myndi ekki geta
áii öans lifað. Reiddist þá
Vigh'is og sagði henni að
koiea ekki aftur, því aS hann
myndi aldrei ganga henni á
hönd. Virtist honum þá kon-
an þrútna af reiði og mæla:
„Einu sinni enn mun ég koma
til að kveðja þig, en þá mun
fundum okkar slitið". Næstu
nótt eftir þetta kemur konan
enn og gengur aS rúmi hans
um leiS og hún lýtur ofan aS
honum:
„Nú skaltu drekka skilnað-
arskál okkar." Stingur hún þá
upp í hann njarSarvetti. Var
hann fullur af einhvers konar
vökva. Hélt hún hendi fyrir
munn hans, svo aS hann varð
nauðugur viljugur að renna
vökva þessum niSur, því að
hann varð svo máttvana í
höndum hennar, að hann
mátti sig hvergi hræra.
Fanst honum þá kulda og ó-
notatilfiningu leggja um all-
an líkamann fram í fingur-
góma og tær, sem engin orð
fá lýst. Kippti hún því næst
njarðarvettinum út úr honum
og segir: „Nú skaltu bera
þess nokkrar menjar, aS þú
hefur forsmáS ástir mínar."
Gekk hún því næst burt.
Vigfús lá í nokkurs konar
dvala það sem eftir lifSi næt-
ur, en um morguninn var
hann orðinn svo tröllvolkaS-
ur, eins og varð alla sína ævi
eftir það.“
Þegar Matthías Jochums-
son rifjaði upp minningar um
„gamla náunga frá BreiSa-
firði", getur hann Brokeyjar-
Vigfúsar. Árin 1852—1856,
er Matthías var búðarsveinn
í Flatey, kom Vigfús karl
þangað róandi einu sinni eSa
tvisvar á hverju vori, ævin-
lega einn á báti. Matthías
lýsir honum svo:
„Vigfús þessi var einkar
skrítinn og fornlegur karl.
Hann var þá gamall, og þó
enn afarmenni aS burSum,
meS hæstu mönnum og afar
beinastór, með hvítt hár og
skegg, og hvort tveggja-tók á
bringu. Hann var á fornum
bol og mussufötum, hreinleg-
ur mjög, en oftast berhöfSað-
ur, en svo stórskorinn í and-
liti og heljarlegur allur í sjón,
að börn og unglingar fældúst
hann, þótt allra manna væri
spaklvndastur. Þegar hann
hafði sett bát sinn og búið
um hann, var hann vanur aS
setjast á stein, róa bakföllum
og þylja bæn eða kafla úr
biblíunni. Var hann kallaður
biblíufastasti maSur á Breiða
firSi. Sérstaklega unni hann
og þuldi Jobsbók og þar næst
sálma DavíSs þá beztu, eSa
þá Prédikarans bók, ef hon
um gekk eitthvað mótdrægt.
Þetta raus var hans matur og
drykkur, og ræddi þess á
milli við okkur gárungana
eSa þáði hressingu. Aldrei sá
ég þó þann gamla bergrisa
drukkinn, því að hann þoldi
eflaust á við Egil Skallagríms
son.
Um hreysti hans gengu
ýmsar sögur. Hann átti víkur
bát, eSa áttróið far, sterkt og
úel við haldið. Reri hann á
því einn út undir Jökli, en
leiSin úr Brokey út á Hjalla
sand er 12—14 vikur sjávar.
Vigfús beiS sjaldan eftir byr
eSá leiSi, heldur fór sinna
ferða, þótt öðrum þætti ekki
sjóveður. Þannig lágu menn
eitt sinn kyrrir úti í Rifi heila
viku, en snemma þeirrar viku
sáu menn bát Vigfúsar og
karl á korfiinn inn á sund inn-
ar frá Brokey. Skömmu síSar
kom hann siglandi heim í
lendingu sína. Fögnuðu menn
Fúsa og spurðu, hví hann
hefði róiS í því veðri lengra
en hann hefði þurft. „Eg
vildi ekki láta undan höfuS-
skepnunum", svaraSi hann og
dró seiminn, eins og hans var
vani. í annaS sinn kom hann
heim úr veri, og er hann
lenti, voru honum sögS þau
tíðindi, að hann væri orðinn
faSir. Vigfús varð heldur fár
við, gengur þó stillilega á
fund barnsmóður sinnar og
segir: „Heil og sæl, og sýn
mér barniS". Hún sýnir hon-
um fyrst eitt barn og síðan
annað, því aS hún hafSi aliS
tvíbura. Vigfús horfir þegj-
andi á börnin og segir síSan:
„þlg átti von á einu barni
vænu, en ekki tveimur litl-
um.“
í elli Vigfúsar leit svo út
sem handleggir hans, herðar
og bak væri orðið allt skekkt,
hnýtt og skælt eftir átök og
aflraunir, en minni hans og
vitsmunir var með réttu lagi,
svo aS hann þótti mörgum
hinn skemmtilegasti, enda
skemmdi minna en bætti sér
vizka hans og forneskjubrag-
ur.“
Enn segir Ólína Andrés-
dóttir frá Vigfúsi á þessa leið:
„Vigfúsi þótti ákaflega gott
kaffi, og voru það margir,
sem gáfu honum kaffibaunír
og sykur, þar sem hann kom,
en aldrei var honum boriS
minna en 2—3 kaffibollar, þó
að stórir væru, og var þá
kaffiS haft þykkt sem blek.
Vigfús mun hafa dáiS á ár-
unum milli 1860—1870, gekk
þá skæS kvefsótt um allt
Vesturland. Var það þá vor
eitt, aS Vigfús kom heim að
áliðnum degi og háttaði
strax. Reis hann ekki úr
rekkju morguninn eftír og
kvað sér óhægt fyrir brjósti
meS verk. Leið svo fram á
miðaftan þennan dag. KallaSi
hann þá til stúlku þeirrar, er
í eldhúsi var, og bað hana aS
ná í sjóvettling undan sængur
horni sínu. GerSi hún þaS,
og var hann fullur af ó-
brenndum kaffibaunum.
Biður Vigfús hana nú að
reynast sér vel í nauiSum,
taka helming af því, er í vettl
ingnum var, brenna það og
hita sér kaffi, og kvað hann
mikið við liggja, aS hún yrSi
nú fljót, — „því að mig lang-
Framhald á bls. 6.
ÞEIR GÖMLU KVEÐA
Eftirmæli Ingigerðar
Enn þó um Ingigerði
efni ég lítinn brag,
samt trúi ég varla verði
vandað með sálmalag.
Lifrar og lýsið bræddi,
löngum það sauð og át,
á skötunni fólkið fæddi,
svo flest var komið í mát.
Árna útróðrardrengi
aktaði litils hún.
fúkyrðin faldi ei lengi,
fram gekk með síða brún,
fisk bæði flatti og slægði,
fleygði sem tryllt og ær,
stytti sig nóg sem nægði,
nær upp á þykkvalær.
Fullvaxin fjörusulli
fannst henni engin lík,
í því andskotans bulli
útklíndi hverja flík;
lítilsvert lofið hreppti,
löðraði öll í grút,
lífinu loksins sleppti.
Leið þanninn ævin út.
Vigfús Jónsson (Leirulækjar-Fúsi)
Erfiljóð á latínu
Að kveða lof um látinn mann
linar í mér kátínu;
lítils met ég þvætting þann,
þó hann sé á látínu.
Þorsteinn Gissurarton tól.
Ingibjörg
Ingibjörg er ágæti,
alla harma léttir,
sefur fyrst hjá Símoni,
— sínum bónda á eftir.
Símon Dalaskáld.
Grannar
Arngrímur geymir illan mann,
enginn trúi ég það rengi,
þeir eru vinir Þórður og hann,
en það verður ekki lengi.
2
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 16. maí 1968.