Frjáls þjóð - 23.05.1968, Blaðsíða 3

Rítstjórnargreln
\

ÍSLENDINGAR OG HAFIÐ
Næstkomandi sunnudag
verður sjómannadagurinn
haldinn hátíðlegur. Fyrst
og fremst er þetta hátíðis-
dagur sjómanna sjálfra, en
svo mikilvægt sem starf
þeirra er fyrir þjóðina í
heild, er vissulega ærið til-
efni til þess að hún haldi
daginn hátíðlegan og votti
sjómönnunum með því
þakklæti sitt og virðingu.
Það er staðreynd, sem ekki
má gleymast, að sá fengur,
sem sjómannastéttin færir
að J.andi, myndar grund-
völlinn að öllum okkar
þjóðarbúskap. Stéttin er
ekki fjölmenn og því er
hlutur hvers einstaks meiri
en nokkurs staðar þekkist
með öðrum þjóðum. Þó eru
starfsskilyrði öll hin erf-
iðustu og víst er, að engin
stétt hefur þurft að glíma
við eins miklar hættur og
þessi stétt, enda hefur hún
þurft að færa þungar fórn-
ir £ þeirri glímu.
En það er ekki nægilegt
að þakka með fögrum og
hjartnæmum orðum á há-
tíðisdegi sjómanna fyrir
þeirra miklu störf- Beztu
þakkirnar eru fólgnar í því,
að við viðurkennum mikil-
vægi stéttarinnar í verki
með því að búa svo að öll-
um sjávarútvegi, að hann
hafi skii.yrði til þesí" að
efla og treysta grundvöll
þjóðarbúsins. Enginn getur
byggt hús á sandi. Á sama
hátt getum við ekki byggt
upp þjóðfélag okkar án
þess að þær stoðir, sem und
ir því standa, séu traustar
og ófúnar. Iföfum við á
undanförnum árum haft
þessi sannindi nægilega í
huga? Nei, því fer fjarri.
Sjómenn okkar hafa á und-
anfömum árum aflað okk-
ur meiri útflutningsverð-
mæta en nokkru sinni fyrr.
Þau verðmæti hafa ekki
verið notuð til þess að
byggja upp fyrir framtíð-
ina heldur þvert á móti í
mörgum tilvikum til að
grafa undan íslenzkum at-
vinnuvegum. Þau hafa sízt
af öllu verið til þess notuð
að efla íslenzkan sjávarút-
veg og auka fjölbreytileik
hans. Mikið er nú um það
rætt að auka fjölbreytni í
íslenzkum atvinnuvegum
og er það vissulega rétt-
mætt. Hins vegar er þar
oftast átt við stóriðju með
tilstyrk erlendra aðila. Ekki
skal hér mælt á móti því
að slíkt geti horft til heilla
ef skynsamlega er á haldið,
en þegar sl.íkar hugleiðing-
ar leiða til uppgjafar við<
uppbyggingu íslenzkra at-
vinnuvega, þá eru þær
hættulegar. íslenzkir ráða-
menn hafa í stóriðjudraum
um sínum með erlendum
auðhringum gleymt þeim
mögulcikum, sem hafið í
kringum okkur býður. í
sjávarútvegi okkar eru
miklir möguleikar til fjöl-
breytni, sem gæti verið
þjóðarbúskap okkar til
miklu varanlegra öryggis
en þau fyrirtæki sem nú
eru í bígerð. Fyrst þegar
við höfum nýtt okkur stór-
iðjumöguleika okkar á
sviði sjávarútvegs gætum
við óhræddir farið að færa
út kvíarnar.
Það er sorglegt, að í dag
er fiskiðnaður okkar meira
og minna í molum fyrst og
fremst vegna skipulagsleys
is og óstjórnar. Fiskveíðar
okkar eru allt of einhliða
vegna skammsýni og stund
arhagsmuna. Vegna góðs
afla á einu sviði hafa aðrir
mikilvægir þættir fisk-
veiða verið vanræktir herfi
lega eins og t. d. togaraút-
gerð, sem nú virðist vera
að leysast algerlega upp.
Hvað ætlar ríkisvaldið
lengi að draga það að grípa
til nauðsynlegra úrræða?
Hversu lengi á þjóðin að
þurfa að bíða eftir því að
ófrjóar nefndir komizt að
þeim niðurstöðum, sem
fróðir og reyndir menn
hafa komizt að fyrir mörg-
um árum og margsinnis
bent á opinberlega? Þetta
eru spurningar, sem eru
helgi tók gildi hér við land,
en þá var því lýst yfír af
öllum stjórnmálaflokkum,
að hún væri einungis áfangi
á leið til friðunar alls land-
grunnsins. Það er skoðun
fróðra manna, að hér sé
allt of langur dráttur á orð-
inn, til mikils skaða. Núver
andi ríkisstjórn er hér vissu
lega vorkunn, þegar litið
er á hina furðulegu og svik
samlegu samninga hennar
við Breta um landhelgina,
sem gera okkur allt erfið-
ara fyrir í þessum efnum.
Er e. t. v. engin furða þótt
ráðherrarnir hiki eitthvað
við að láta það koma í Ijós.
Þá algeru þögn, sem um
þetta mál hefur ríkt að und
FRJÁLS ÞJÓÐ
Utgefandi HUGINN HF.
Ritnefnd:
Hermann Jóhannesson (óbm.)
Haraldur Henrýsson
Áskriftargjald kr. 400,00 á ári. Verð I lausasölu kr. 10.00
Prentsmiðjan Edda prentaði.
knýjandi nú á sjómanna-
daginn og væri vissulega
æskilegt að hlutaðeigandi
nýttu tilefni dagsins til að
gera grein fyrir þessum
málum.
Þá má einnig minna hér
á hið brýna hagsmunamál
íslenzks sjávarútvegs og
reyndar allrar þjóðarinnar,
sem er vísindaleg friðun
alls landgrunnsins svo sem
Alþingi lýsti vilja sínum
um fyrir nær tveimur ára-
tugum. Nú eru brátt liðin
tíu ár síðan tólf mílna land-
anfömu verður nú að rjúfa
og hef ja baráttu fyrir næsta
skrefi.
Enn mætti lengi telja
upp óleyst og knýjandi
verkefni í sjávarútvegi okk
ar, sem vanrækt hafa ver-
ið á undanförnum árum á
sama tíma og gjaldeyri
þjóðarinnar hefur verið só-
að á furðulegasta hátt. Enn
skal t. d. minnt á nauðsyn
þess að stöðugt sé leitað
markaða erlendis fyrir ís-
lenzkar sjávarafurðir, en
allt starf að þeim málum
hefur hingað til verið miög
handahófskennt. í því sam
bandi má minna á sam-
þykkt síðasta Fiskiþings
um þessi efni þar sem seg-
ir svo: „29. Fiskiþing legg-
ur til að starfsemi utan-
ríkisþjónustunnar á sviði
viðskipta- og markaðsmála
verði aukin. Ráðnir verði
viðskiptafulltrúar við sem
flest sendiráð íslands er-
lendis. Viðskiptafulltrúar
þessir skuli kynna íslenzk-
ar sjávarafurðir, jafnframt
því að senda uppl.ýsingar
heim um markaðsástand og
horfur“. í greinargerð með
ályktun þessari segir svo:
„Markaðsleit og vörukynn-
ing sjávarafurða hafa verið
í höndum útflytjenda að
mestu. Hafa þeir oftast haft
takmarkað fjármagn til að
sinna þeim verkefnum sem
skyldi. Úr þessu þarf að
bæta með aukinni aðstoð
frá sendiráðum. Ennfrem-
ur má á það benda, að æski
legt væri að koma á fót
meiri samvinnu milli út-
flytjenda og ríkisvalds, og
milli útflytjenda innbyrð-
is.“
Nú á sjómannadaginn
verður opnuð sýning í Laug
ardalshöllinni í Reykjavík
undir nafninu: fslendingar
og hafið. Á hún að minna
íslendinga á gildi sjávarút-
vegsins fyrir þjóðina. Ber
að fagna þessu framtaki og
vonandi nær sýningin þeim
tilgangi sínum að vekja
þjóðina og ráðamenn henn-
ar til meðvitundar um nauð
syn þess að þessi höfuðat-
vinnuvegur okkar sé sí-
fellt efldur og styrktur.
H.H.
—O—
gagnasöfnun. Árangurinn
og niðurstaða þessarar rann
sóknar hefur leitt í ljós, hve
dulinn þessi eldur er. í ljós
kom, að hvorki meira né
minna en 400 manns í Upp
sölum misnoti eiturlyf. í
þessum hópi séu 57 af
hundraði yngri en 21 árs.
í Uppsölum búa um 95 þús-
und manns og eru því um
5/2% þfcirra eiturlyfjaneyt-
endur. Á það má benda, að
innan marka' Uppsala er
byggðin að nokkru dreifð,
en neyzlunnar gætir fyrst
og fremst í þéttbýli borgar-
innar. Er talið að um -5%
neytendanna séu í hópi 21
árs eða yngri. Er því áhætt-
an á því að gerast eitur-
lyfjaneytandi innan 21 árs
aldurs 5%eða rúmlega það.
Þessi niðurstaða í Upp-
sölum hefur vakið óhug og
sýnir hún vel, hve fljótt eit-
urlyfin hafa náð því að
verða mikið vandamál. En
þessi ófögnuður hefur hald
ið innreið sína fyrir nokkr-
um árum.
Nýtt gullæði í Ástralíu.
Námuiðnaður í Ástralíu,
er hófst fyrir um það bil
einni öld, er gullæðið geys-
aði þar, hefur komizt í feitt
þessi árin. Nú er það ekki
gullið, sem veldur „upp-
skerunni“ heldur nikkel,
járnmá'lmur, olía og nátt-
úrugas. Tölurnar tala bezt
í þessu sambandi. Árið
1961 aflaði námurekstur-
inn sem svaraði rúmlega 21
þúsund milljónum ísl. kr.
en árið 1966 voru þessar
tölur 35 þúsund milljónir
króna. Og þetta er aðeins
bjrrjunin.
Fjársterkir aðilar frá
Bandaríkjunum, Englandi
og öðrum löndum, hafa fjöi
mennt til Ástralíu með
miklar fjárfúlgur, sem skila
fljótt miklum arði í þessum
atvinnurekstri. Náttúrugas-
ið hefur fundizt við suðaust
urströnd landsins. Mikill
kostnaður er samfara því
að ná gasinu. Þannig mun
það kosta sem svarar 5 þús-
und milljónum ísl. kr. að
virkja þessa orku. En þess-
ir fjármunir eru fljótir að
skila sér aftur margfaldir.
Áætlað er, að árið 1970
muni gasið sjá öllu Viktor-
íuríki fyrir orku, en olíu-
félögin ESSO og BP hafa
samvinnu um þessar fram-
kvæmdir.
Baráttan gegn áfengisböl-
inu og eiturlyf janeyzlu.
í Noregi hafa atvinnu-
rekendur og verkalýðshreyf
ingin sýnt mikinn áhuga í
baráttunni gegn áfengis-
bölinu og eiturlyfjaplág-
unni. Sérstök samstarfs-
nefnd, AKAN, Arbeidsli-
vets komité mot Alkohol-
isme og NarkoAani, þess-
ara aðila sinnir þessu verk-
efni. Nýlega hefur nefndin
sent frá sér aðra útgáfu af
riti um eiturlyf, sem kunn-
ur norskur læknir hefur
skrifað um þetta efni. Ritið
kom fyrst út árið 1966 og
vakti mjög mikla athygli og
gekk ritið fljótlega til þurrð
ar.
3
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 23. maí 1968
i