Frjáls þjóð - 23.05.1968, Blaðsíða 6

p
C
B 1 L A Ð S J A
1. MAI RÆÐA
í blacSinu „AuSturlanc3i“,
málgagni AlþýSubandalags-
ins á Austurlandi, birtust kafl
ar úr ræðu Gunnars Gutt-
ormssonar, járnsmiðs, er
hann flutti 1. maí sl. á Norð-
firði. Leyfum við okkur að
endurprenta hluta þessarar
ræSu: ,
„VIÐREISN OG
VERKALÝÐUR
Hvað er þaS eiginlega sem
reist hefur verið viS í sjö
ára viSreisn, ef til að mynda
iSnaðurinn, sem nú veitir
stærstum hluta starfandi fólks
í landinu atvinnu, hefur orS-
iS útundan? Það væri e. t. v.
reynandi aS spyrja eigendur
verzlunarhallanna og starfs-
menn bankaútibúanna í
Reykjavík, hvort ekki is'i eitt-
hvaS rýmra um þá en áður.
— VerSur verkalýðshreyfing
unni og kröfuhörku hennar á
þessum árum kennt um þetta
ástand, og ber launafólki að
halda áfram aS afsala sér
þeim réttindum, sem það hef
ur áunniS sér með bafáttu
sinni, og ber því að gefa eftir
stærri hluta af kaupi sínu en
þaS hefur þegar gert? Ég
hygg aS þorri launþega muni,
svona a. m. k. innra með sér,
svara þessu neitandi.
En hvaS skal þá til bragðs
taka? Er framtíSarsýnin ekki
önnur en sú að halda þessu
puSi áfram með tvöföldum
vinnudegi? Hver eru úrræði
hins róttækari hluta verka-
dýSshreyfingarinnar og for-
ustumanna hans í hinum fag-
legu og pólitísku samtökum,
þessara manna, sem allur
þorri launafólks setur traust
sitt á, þrátt fyrir allt og þrátt
fyrir það, aS sumt þessa
'fólks kjósi kannski alla aSra
menn fremur til forustu í
verkalýðsfélögunum og til
Alþingis, þessarar stofnunar,
sem æ ofan í æ beitir meiri-
hlutavaldi' sínu til þess að
skerSa réttindi og kjör launa-
fólks. Þannig er nú sam-
kvæmnin í baráttunni. Menn
munu afsaka sig meS því, að
íorustumenn þessa hluta
verkalýðshreyfingarinnar séu
ósammála um ýmis málefni
og baráttuaSferðir. ÞaS er
6
auðvitað engin viShlítandi
afsökun og sannar í rauninni
ekki annað en þaS, að laun-
þegar hafa ekki heldur á þess
um vettvangi staSið nægilega
vel á verSi, aS þeir hafa hætt
að líta á forustumennina sem
þjóna sína, og taliS aS það
væri þeirra að segja launa-
fólki fyrir verkum, en ekki
öfugt.
HEFUR FORUSTAN
BRUGÐIZT?
Hefur þá hin róttæka for-
ustusveit verkalýðshreyfing-
arinnar brugSizt? Ég held
ekki, en hún hefur áreiðan-
lega getað gert betur. ÞaS
hlýtur aS vera henni áhyggju
efni, — og þaS væri eðlilegt
að þaS væri sameiginlegt á-
hyggjuefni alls verkafólks —,
hve langt hefur liSið. á, milli
raunverulegrá áfángasigra í
baráttu þess á síðustu árum.
En viS skulum heldur ekki
gleyma því, að allir ávinning-
ar í baráttu verkalýSshreyf-
ingarinnar^hafa frá öndverðu
veriS bornir fram til sigurs
af þessai forustu og eru að
þakka samstöSu þessa fólks,
sem skiliS hefur eðli þessarar
baráttu. Hinir forustumenn-
irnir, þeir sem leika hlutverk-
in tvö, þeir sem klæðast sam-
festingnum viS samninga-
borðiS, en bera manndrápar-
ann þess á milli, þeir hafa
alltaf verið dregnir meS, og
það hefur ekki tekizt aS
draga þá lengra.
Það er stundum talaS um
nauðsyn þess aS breyta um
baráttuaðferSir, og þaS má
sjálfsagt með réttu gagnrýna
verkalýSshreyfinguna fyrir
vissa stöðnun í þessum efn-
um. Ég er þeirrar skoSunar,
að verkalýðshreyfingin þurfi
jafnan sjálf aS eiga frum-
kvæSið aS því aS gagnrýna
eígin vinnubrögð, aS hún
eigi ekki aS láta andstæðing-
um sínum það eftir, þeim,
sem gagnrýna verkalýSshreyf
inguna meS því hugarfari að
veikja' hana en ekki styrkja.
f samræmi viS það, sem ég
sagði áSan um skoSanir rót-
tækari hluta verkalýðsins, set
ég það upp sem gefinn hlut,
aS reynsla undangenginna
V
ára ætti að hafa sýnt launa-
fólki fram á þaS, að verka-
lýSshreyfingin verði aS ná
sem víStækustum áhrifum á
stjórnmálasviSinu, á allri
stjórn efnahagsmála til þess
að geta tryggt það, að at-
vinnutækin og öll skipulagn-
ing þeirra miSist við þarfir
þjóðarheildarinnar og ln'nna
dreifSu byggSarlaga. Verka-
lýðshreyfingin þarf aS geta
vakiS tiltrú alls almennings á
því, aS hægt sé stig af stigi
að breyta allri stjórn og skipu
lagningu atvinnulífsins á
þann veg, að þær breytingar
höfði beint til hversdagslegri
þátta í lífi og starfi hvers
launamanns. AuðvitáS hljóta
þessar breytingar að beinast
gegn þeim öflum í þjóSfélag
inu, sem líta á framleiSslu-
starfsemina og rekstur fyrir-
tækja sem eitthvert „patent“
eSa jafnvel dægrastyttingu
ævintýramanna, og vinnuafl-
ið, verkafólkiS sjálft, aSeins
sem kostnaðarlið á reikningi
Tugir þúsunda íslendinga
eiga rétt á orlofi, sumarfríi,
sem flestir nota réttilega, a.
i m. k. aS nokkru leyti, til ein-
hyers konar ferðalaga. Hvert
fara þeir? Ferðaskrifstofur
lokka menn til orlofsferða-
laga utan íslands. Ilundruð-
um milljóna hefur verið veitt
út úr landinu árlega undan-
farin ár meS þeim hætti.
Nú gerir stjórn ríkustu
þjóSar heims margvíslegar
ráSstafanir til þess aS hvetja
þjóðina til að draga úr utan-
landsferSum og ferÖast held-
ur um sitt eigiS land og
skoða það.
Vér íslendingar eigum eitt
fegursta og stórbrotnasta
land í heimi. En þekkjum við
það sjálfir? Höfum við séS
þaS, stórkostleg náttúruund-
ur þess og fegurS? Varla
nógu vel, a. m. k. ekki allur
almenningur.
Þegar menn ferSast til út-
landa, þykir það sjálfsagður
hlutur, að bera ekki á sér
peninga heldur kaupa svo-
nefnda ferSatékka, sem hægt
er að breyta í peninga hvers
lands, sem heimsótt er, með
auðveldum hætti.
Útvegsbankinn selur slíka
ferðatékka, frá viSurkennd-
ustu erlendum bönkum,
brezkum, amerískum og
skandinaviskúm.
Allir vita, að óráðlegt er
aS bera á sér peninga aS
nokkru ráSi til að greiða
ferðakostnaS sinn og útgjöld
á ferSalögum.
fyrirtækjanna. Þessar breyt-
ingar verða aS miða að því
aS skírskota til samstarfs og
félagshyggju allra þeirra, sem
aS framleiSshmni starfa ....
IIAGRÆÐING í ÞÁGU
HVERS?
IlagræSing er hugtak eSa
eins konar lykilorð , sem fer
nú sem logi yfir akur, og það
má ekki sízt heyra af vörum
þeirra stjórnmálamanna, sem
staðnir hafa verið að öllu
öSru en hagræðingu í mál-
efnum atvinnuveganna nú
síSustu árin.... VerkalýSs-
hreyfingin hefur gert kröfuna
um aukna hagræðingu í at-
vinnulífinu aS sinni kröfu.
Ekki til þess aS láta atvinnu-
rekenduma hirða gróðann af
þeirri framleiðslu- og afkasta-
aukningu, sem hún getur haft
í för með sér, heldur til þess
að gera að raunveruleika þá
fjarlægu kröfu, að hóflegur
vinnudagur nægi verkafólki
til menningarlegra lifnaSar-
En hér eru því miður rót-
gróin vandkvæði á aS selja
venjulegar tékkaávísanir, þó
að menn eigi ,vel fyrir þeim í
banka sínum. Þrátt fyrir
margra ára baráttu bankanna
fyrir því að gera almennar
tékkaávísanir að áreiSanleg-
um gjaldmiSli, hefur það
ekki tekizt sem skyldi enn. Á
ferðalögum úti um land, fá
men’n yfirleitt ekki keyptar al
mennar tékkaávísanir fyrir
nauSsynjum sínum. Eiga þeir
þá aS bera á sér þúsundir
króna 1 peningum, ef þeir
vilja ferðast um sitt eigiS
land? Það er óráSIegt og jafn
vel hættulegt.
Útvegsbankinn vill nú gera
sitt til þess að leysa þetta
vandamál fyrir innlenda jafnt
sem erlendá ferðamenn, sem
vilja ferðast um ísland.
Hann hefur látiS gera
íslenzka ferðatékka. Þeir eru
seldir í bankanum gegn stað
greiSslu við móttöku. Ekki
þarf aS óttast, aS þeir séu
innistæSulausir og einskis
verðir pappírar.
Frágangur þeirra er þann-
ig — eftir beztu erlendum
fyrirmyndum — aS nær því
útilokað er að falsa þá. Hver
maður skrifar nafn sitt eigin
hendi á ferðatékkann, aS
bankastarfsmanni áhorfandi,
þegar hann tekur við honum
í bankannm — gegn stað-
greiðslu, eins og áSur segir.
Hann skrifar í annaS sinn
nafn sitt á tékkann í viSur-
■vist viðtakanda, þegar hann
Frjáls þjóð
NÝ ÞJÓNUSTA
hátta. VerkalýSshreyfingin
þarf aS ráSast meS oddi og
egg gegn hégóma þess
neyzlu- og auglýsingabioðfé-
lags, sem víð siglum nö hrað-
byri inn í, þar sem reynt er
að innræta fólki þá kenningu
að dýrmætasta frelsið sé fólg
iS í því aS geta horft gegnum
glugga verzlananna á sem
flestar vörutegundir í skraut-
legum umbúSum — án tillits
til gæSa eSa notagildis var-
anna, aS ekki sé talað um,
hvort fólk hafi möguleika á
að eignast þennan varning.
Þetta á ekkert skylt við hafta-
boðskap, sem alþýða manna
virðist vera mjög viSkvæm
fyrir. Þetta er í mörgum til-
vikum spurningin um þaS,
hvort munaSurinn eigi aS
ganga á undan nauSþurftun-
um, hvort maðurinn kaupir
sér kjólfötin og konan pels-
inn, áSur en þau eignast hús-
kofann.“
—O—
BANKA
framselur hann. ViStakandi
gengur úr skugga um, að þar
sé um sömu undirskrift að
ræða. FerSatékkarnir eru síð-
an innleystir viðstöðulaust í
Útvegsbankanum og útibú-
um hans um land allt.
Ef ferSatékkhefti glatast
sannanlega, gilda sérstakar
reglur — einnig eftir erlend-
um venjum og fyrirmyndum
— um það, hvemig sá ó-
heppni eSa gálausi maSur
verður ^erSur skaðlaus í slík
um vandræðum.
Ferðatékkar Útvegsbank-
ans eru öruggur gjaldmiSill,
hvar sem er á landinu, á ferða
skrifstofum, flug- og skipaaf-
greiðslum, hótelum, veitinga-
stöðum, bensín- og olíuaf-
greiSslustöðum, bönkum og
sparisjóSum og hverjum öSr-
um, á að vera fullkomlega
óhætt aS veita þeim viðtöku
fyrir veitta þjónustu, eða
gegn greiðslu í peningum.
Þeir geta auSveldað mönn-
um að ferðast um sitt eigið
land.
FerSatékkar Útvegsbank-
ans verSa til sölu í Útvegs-
banka íslands, aSalbankan-
um og öllum útibúum hans.
Notið yður þessa nýjung í
íslenzkri bankastarfsemi.
Útvegsbanki íslands.
AUGLÝSIÐ I
FRJlLSRI Þ.UHí
Fimmtudagur 23. maí 1968