Frjáls þjóð - 30.05.1968, Blaðsíða 2

° FRÁ LIÐNUM DÖGUM
I VOPNAFIRÐI
Á HOFI
Friðrik Guðmundsson frá
Víðihóli á Hólsfjöllum, sem
fluttist eftir miðjan aldur til
Vesturheims og andaðist þar,
ritaði á efri árum endurminn-
ingar sínar. Birtrust þær í
WinnipegblaSinu Heims-
kringlu, en voru síðan sér-
prentaðar vestra. Endur-
minningar Friðriks eru eink-
ar læsilegar og skemmtilegar
víSa. Þar er fjörlega frá
mörgu sagt, .og víða er þar
að finna bráðlifandi mann-
lýsingar.
Hér fer á eftir stuttur kafli
úr minningabók Friðriks, þar
sem segir frá námsdvöl hans
að Hofi í Vopnafirði. Friðrtk
var á 17. ári þann vetur, sem
hér um ræðir.
—O—
Veturinn 1878, frá því í
miðjum janúar og þar til
seint í marz, eða í 9 vikur,
fékk ég að vera á Hofi í
VopnafirtSi, og átti aS læra
þar réttritun, , reikning og
dönsku. Annar piltur, nokkru
eldri en ég, Gunnlaugur
Oddsson frá HrappsstöcSum í
Vopnafirði, var þar ásamt
mér til að njóta tilsagnarinn-
ar. Kennarinn var séra Jón
Halldórsson, sem þá var orð-
inn aðstoðarprestur hjá föður
sínum, séra Halldóri á Hofi.
Þó að ég væri uppalinn á
Aðalfundur Sparisjóðs al
þýðu var haldinn fyrir
skömmu. Eftir að hafa kann
að lögmæti fundarins setti
Einar Ögmundsson fundinn
í veikindaforföllum for-
manns stjórnar sparisjóðs-
ins, Hermanns Guðmunds-
sonar. Eggert G. Þorsteins-
son félagsmálaráðherra var
kjörinn fundarstjóri. Óskar
Hallgrímsson flutti skýrslu
stjórnar.
Sparisjóðurinn tók til
starfa 29. apríl 1967 og hafa
innstæður vaxið með hverj
um mánuði. Fram kom í
skýrslu stjórnarinnar að
sparisjóðurinri býr nú þeg-
ar við o? þröngan húsjikost
og er í athugun stækkun
á Msnæði hans að Skóla-
vörðustig 16.
fjölmennasta og stærsta heim
ilinu á Hólsfjöllum, blöskraSi
mér í mesta máta þetta mikla
höfSingjasetur, og þótti mér
sem það myndi líkjast bisk-
upssetrunum fornu í Skál-
holti og á Hólum, bæSi að
húsakynnum og aS mann-
fjölda. Þarna þekkti ég eng-
an mann, nema hvað ég hafði
séð þá prestana á snöggri
ferð nokkrum sinnum áður.
— Mér var fylgt inn í vinnu-
mannaskála undir baðstofu-
lofti, og fagnaði ég því. Þar
voru menn af óæSra flokki,
og bjóst ég viS, a<5 mikiS
djúp væri staðfest milli
vinnuhjúa og höfSingja stað-
arins; komst þó að því síðar,
að svo var ekki nema í góðu
hófi. En ég varð þessari vist-
arveru feginri í félagi með
jafningjum mínum, því feimn
in kvaldi mig, og ég þráSi aS
vera kominn heim, fannst allt
svo mikilfenglegt. Ég heyrSi
talaS nm*'1' prófastsstofu,
kvennastoíji og boj'Sstofu,
baðstðfu, -^gestastofu, -skóla-
stofu, svefnhús, suSurstofu,
norðurstofu, smíðaskála, búr,
eldhús og geymsluskála.
Seinna ferðaðist ég víðá
um sveitir og sýslur landsins
og sá mörg þessi höfðingja-
setur hin fornu, þó fá væru
jafn-tilkomumikil og Hof í
VopnafirSi, og verS ég aS
Jón Hallsson sparisjóðs-
stjóri las upp og skýrði
reikninga sparisjóðsins og
voru þeir síðan samþykkt-
ir samhljóða.
Á fundinum var sam-
þykkt tillaga frá stjórn
sparisjóðsins um að kanna
hjá verkalýðsfélögunum
um land allt væntanleg
hlutafjárloforð í sambandi
við fyrirhugaða breytingu
sparisjóðsins í banka.
Stjórn sparisjóðsins var
öll endurkjörin til næstu
tveggja ára, en hana skipa:
Hermann Guðmundsson for
maður, Björn Þórhallsson,
Einar Ögmundsson, Mark-
ús Stefánsson og Óskar Hall
grímsson.
☆
viðurkenna, aS ég minnist
allra slíkra heimila með inni-
leik og mikiili eftirsjá. Þessi
mörgu hýbýli staðanna höfðu
hvert um sig sinn sérstaka
svip og áttu sína sérstöku
sögu, mikiu ágætari en sund-
urþiljaðar stofur í einu stór-
hýsi.
Margir komu gestir að
Hofi og voru þar um lengri
eða skemmri tíma, sumir jafn
vel fleiri daga og nætur, eink
um þeir, sem komu lengra að.
Sóknarbörnin, se^ lengst áttu
að sækja til kirkjunnar, af
nyrztu bæjunum beggja
vegna fjarðarins, komu jafn-
aðarlegast á laugardagskvöld
in og gistu á prestssetrinu
sunnudagsnóttina. Alla helgi
daga var kirkjan nokkurn veg
inn full, og alltaf skiptu prest
arnir þannig með sér verk-
um, að séra Jón stóð fyrir
altarinu, en séra Halldór sté
í stólinn.
Séra Halldór á Hofi var
mjög merkur maður og naut
rnikils álits og virðingar, bæði
í héraði og sinni sókn. Hann
var þrekinn, lágur meðalmað
ur að vexti, hafði tvívegis fót
brotnað og gekk ævinlega
við lítinn og nettan staf, bæði
inni í húsum og úti við. Samt
var hann ævinlega rösklegur
á fæti, vingjarnlegur í við-
móti og hafði kurteisleg
spaugsyrði á reiðum höndum.
Sonu sína fimm, og þá séra
Steingrím { Otradal og séra
Arnór á Hesti kostaði hann
í gegnum skóla og til embætt
is. Dætur sínar menntaði
hann einnig vel.
Gunnþórunn Ingibjörg
Ragnheiður, yngsta dóttir
séra Halldórs, var heima er
ég dvaldist á Hofi. Hún var
uppáhald prófastshjónanna,
og vissi ég vel, að ég átti að
líta upp til hennar. Hún kem-
ur einn dag ofan í stofu til
okkar Gunnlaugs, undur al-
varleg á svipinn, horfir á mig
og segir, að séra Halídór
biðji mig að finna sig inn á
hans skrifstofu, sem var innst
á baðstofuloftinu. Svo skund
aði hún út aftur. £g hafði
aldrti komið inn á skrifstofu
prófasts. Mér duldist ekki, að
þetta var eldraun fyrir mig,
því þangað var enginn ann-
ar vegur en að fara í gegnum
hirðmeyjasalinn. Það var
hugsanlegt, að séra Halldór
ætti óþægilegt erindi við
mig, þó ég gæti ekki skilið
það. En stórmenni var hann
og ekkert hægt að gizka á,
hvað mín biði þar, en það
gat þó ekki verið nema reyk-
ur, samanborið við það að
þurfa að ganga í gegnum
kvennabúrið. — Aumingja
Gunnlaugur sá hvað mér leið
illa og fór að hughreysta
mig, hélt ég væri hræddur
við prófastinn, en ég þorði
ekki að segja honum hvað að
mér herti. En nú dugði ekk-
ert doskur, og ég setti í mig
allan þann kjark, sem ég átti
ráð á, og lagði af stað. Ein-
hvern tíma hafði ég úr bað-
stofunni séð inn í setustofu
kvenfólksins, og tekið sér-
staklega eftir sæti frúarinnar.
Ég hugsaði mér nú, að ef ég
gæti ekki unað með augun á
tánum meðan ég færi í gegn-
um stofuna, þá skyldi ég þó
helzt líta á frúarstólinn, því
að ég var viss um að hún var
góðmenni. Svo var ég kom-
inn í stofuna og mátti til að
líta upp til þess að ég ræki
mig ekki á, og á frúna horfði
ég, og hún brosti þá og var
auðsjáanlega að gera gys að
mér. Aldrei hefur mér þótt
sjálfsagðará að láta hurð aft
ur á eftir mér en þegar ég
loksins slapp inn í p-ófasts-
stofuna. Prófastur sá strax
að mér leið illa, og fór vítur-
lega að, bauð mér sæti, minnt
ist á veðrið og sagði, að ég
væri nýr gestur hjá sér. Ég
sagði honum þá, að ég hefði
fengið boð frá honum, að
hann vildi finna mig. Hann
fór að brosa og segir, að
stúlkur séu að hrekkja mig,
og að nú skulum við fara illa
með þær. Ég skuli nú sitja
hjá sér og lesa skemmtilegar
bækur þar til farið verði að
borða, en ef ég man rétt,
voru það um tveir klukku-
tímar. Muni þá sýnast sem
við höfum þurft að finnast,
og þá geti hann líka lagt mér
liðsyrði, þegar við færum að
borða. Þetta þáði ég með
þökkum, enda fengu þær mak
leg málagjöld á sínum tíma.
Ég held ég hafi aldrei síðan
þjáðst af feimni.
ÞEIR GÖMLU KVEÐA
Brot
Vont mundi vera
veldi að stýra Kína,
dýrmæt djásn bera,
dárar á sem blína;
sælla þó mér þætti
þínu að ráða hjarta,
bláeyg mín bjarta!
Jón Thoroddsen
Hugsað heim
Langt er síðan ég langvíu sá
liggjandi í böndum,
eg er kominn oflangt frá
öllum mínum löndum.
Norðurfjöllin nú eru blá,
neyð er að slíku banni;
ég er kominn of langt frá
ástar festu ranni.
Ýtar sigla í önnur lönd
auðs að fylla sekki.
Eigðu Hof á Höfðaströnd,
hvurt þú vilt eða ekki.
Gísli Vigfússon.
Formáli að glímugaldri
Gapaldur undir hæli,
ginfaxi undir tá.
Stattu hjá mér fjandi,
því nú Iiggur mér á.
Frá Sparisjóði alþýöu
2
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 30. maí 1968