Frjáls þjóð - 04.07.1968, Blaðsíða 1

FIMMTUDAGUR 4. JÚLÍ 1968 — 18. TÖLUBLAÐ — 17. ÁRG.
““ ' .... \ " BB™" "
Verð
blaðsins er
10 krónur
TIL LESENDA
MeS þessu tölublaði taka
nýr ritstjóri, nýr fram-
kvæmdastjóri og ný rit-
nefnd við stjórn Frjálsrar
þjóðar. Jafnframt er verið
að komá á styrktarmanna-
kerfi til að tryggja reglu-
lega útgáfu blaðsins í ná-
inni framtíð.
Við sem tekið höfum sæti
í ritnefndinni teljum, að
eins og nú er umhorfs í ís-
lenzkum þjóðmálum sé mik
ilsvert þeim málstað sem
við berum fyrir brjósti að
málgagn eins og Frjáls þjóð
sé við lýði og eflist. Ber þar
margt til, sem of langt yrði
að rekja hér til hlítar, en
drepið skal á fátt eitt:
0 Ekki örlar á að valdhaf-
arnir leiði hugann að því
að losa þjóðina við erlenda
hersetu og aðild að Atlants-
hafsbandalagi, þótt gersam-
lega séu fallnar brott allar
ástæður sem bornar voru
fram fyrir þessum ráðstöf-
unurn meðan kalda stríðið
var í algleymingi.
® Horfur í atvinnumálum
og fjármálum eru ískyggi-
legar, en þess sjást engin
merki að valdhafarnir búi
sig af alvöru undir að tak-
ast á við vandann sem við
blasir.
0 Eftir fyrri reynslu að
dæma er hætt við að gripið
verði í ofboði til bráða-
birgðaúrræða þegar komið
er í óefni og þar mcð teflt
í tvísýnu framtíðarhagsmun
um þjóðarinnar og efna-
hagslegu sjálfsforræði.
@ Verkalýðshreyfingunni
er mikill vandi á höndum,
bæði í skipulagsmálum og
að sjá hagsmunum félags-
manna borgið í kjarabar-
áttunni.
@ Vinstrihreyfing í land-
inu á í póHtískum og skipu-
lagslegum erfiðleikum, sem
Jiðsmenn hennar verða að
ráða fram úr áður en nokk-
ur von er til að hún geti
beitt sér sem skyldi í þeim
vanda sem að steðjar og
rækt að gagni hlutverk sitt
í þjóðlífinu.
Við gerum okkur ekki í
liugarlund að við höfum á
takteinum nein lausnarorð
sem ráði fram úr aðsteðj-
andi vandamálum, en við
erum sannfærðir um að
fyrsta skilyrðið til að úr-
ræði finnist og nái fram að
ganga er að íslenzk vinstri
hreyfing losni úr þeirri
kreppu sem hefur þjakað
hana um skeið. Við viljum
stuðla að þessu með því að
efla Frjálsa þjóð til að vera
vettvangur fyrir málefna-
legar umræður og upplýs-
ingar um það sem er að
gerast á innlendum og er-
lendum vettvangi.
Við lýsum sérstakri
ánægju yfir að þeir Sverr-
ir Hólmarsson og Jóhann
J. E. Kúld skuli hafa feng-
izt til að taka að sér störf
ritstjóra og framkvæmda-
stjóra Frjálsrar þjóðar. Við
teljum að lesendur komizt
brátt að raun um að þar
séu réttir mcnn á réttum
stöðum.
Von okkar er að takast
megi að gera Frjálsa þjóð
þannig úr garði að fullnægi
óskum gamalla lesenda,
jafnframt því að sem flest-
ir aðrir komizt að raun um
að blaðið eigi erindi við þá.
í ritnefnd Frjálsrar þjóð-
ar:
Einar Hannesson
Gils Guðmundsson
Guðjón Jónsson
Gunnar Karlsson
Haraldur Henrýsson
Magnús Torfi Ólafsson
Sigurður Guðgeirsson
Vésteinn Ólason
Þórir Daníelsson
Hinn glaesilegi kosningasig-
ur dr. Kristjáns Eldjárns kom
mörgum ákaflega mikið á ó-
vart, sumum þægilega, öðrum
óþægilega. Flestir höfðu spáð
miklu jafnari úrslitum, þó aS
allfleslir teldu Kristján Eldjárn
líklegri til sigurs. Einkum voru
það úrslitin í Reykjavík og
Reykjaneskjördæmi, sem eng-
inn sá fyrir.
SÖGULEG ÚRSLIT
Urslit þessara kosninga eru
að mörgu leyti einstæð í sögu
landsins. Síðan núverandi
flokkakerfi komst á hefur það
aldrei fyrr komið fyrir að nokk
ur maður eða flokkur hafi feng
ið hreinan og ótvíræðan meiri-
hluta, hvað þá 2/3 atkvæða.
Einnig var kjörsókn meiri en
gerzt hefur í undanförnum al-
þingis- og forsetakosningum. 1
forsetakosningunum 1952 var
kjörsókn rúmlega 81 %, en nú
rúmlega 91 %. Þetta bendir til
þess að fólkið í landinu hafi
fundið hjá sér hvöt til að láta
vilja sinn í Ijós á skýrari og ó-
tvíræðari hátt en dæmi gerast
almennt í þessu landi. Til hins
sama bendir sá mikli áhugi sem
fólk almennt sýndi kosninga-
baráttunni. Fundasókn varð
meiri en dæmi eru til áður;
um gervallt landið voru öll
fyrri met framboðsfunda sleg-
in. Sjónvarpsþættir forsetaefn-
anna vöktu einnig gífurlegan á-
huga. Þó að því miður séu eng-
ar tölur fyrirliggjandi um
fjölda þeirra sem vmeð þessum
þáttum fylgdust, bæði í sjón-
varpi og hljóðvarpi, er óhætt
að fullyrða að sá hópur hefur
verið óvenjulega stór. Þannig
er Ijóst að óvenjumikill fjöldi
fólks tók virkan þátt í kosn-
ingunum og sýndi þeim lifandi
áhuga.
HVERS VEGNA
KRISTJÁN?
Þegar að því kemur að meta
hvað það var sem helzt réði
úrslitum um val fólks verður
það síður en svo einfalt mál,
því að það má slá því föstu að
margvíslegar og misjafnar á-
stæður hafi þar komið til. Ef
farið er eftir því sem stuðnings-
menn forsetaefnanna lögðu
mesta áherzlu á mætti líta svo
á að valið hafi staðið um
stjórnmálamann með langan
feril metorða að baki annars
vegar, en hins vegar hæglátan
og hógværan embættismann
án beinna tengsla við stjórn-
málaflokkana. Það er*að vísu
dálítið erfitt að gera sér grein
fyrir að hve miklu leyti kosn-
ingarnar stóðu um menn og að
hve miklu leyti um málefni.
Morgunblaðið fullyrðir að vísu
að kosningarnar hafi staðið um
menn en ekki málefni. Slíkt er
þó frekar óskhyggja en raun-
hæft mat á úrslitunum. Orslitin
sýna, að fólkið vill ekki láta
stjórnmálaleiðtogana segja sér
fyrir verkum í forsetakosning-
um. Það vill ekki að forseta-
embættið sé síðasta þrepið
í metorðastiga stjórnmála-
manna. Það vill ekki að til
þess veljist menn sem telji sig
á einhvern hátt hafa meiri rétt
til forsetaembættis en aðrir.
Framh. & bls. 2.
Dr. Kristján Eldjárn.