Frjáls þjóð - 11.07.1968, Blaðsíða 4

riniiiiiiiiniiiimiiiiiiiniiimiiiiminiiiiiiinniiiiiiiiiiiiiiniminuimiiiiiiimiiiiiÉiiiiiniiiiiiiiiiimiiiiiiiinniiimiiiiiiiiiiiminiiiHiimmiiiiiniiiiiiiiiiniiiiiiiuimiin.iiiiiiiiiiiiiiiiiiimimnuiHiiiiiiiinHHiH;
llltHIIIIIIIUIUItHIHIIIHIIIIIIIIIHIIIIIIUIUIHUIIIIIIIHIHIIHIIIIUIHIHIIIIIIIUUHIIIIIUIIIIIIHIIIIHUIIIIHHIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIHIIIIirilllllltlllUIIHIIHIIUIIIUIIIIIIIIIIimilUmiHIIIIUIIIHIIIIHIIIIIIIIIIimiltlllllllHHIIimilllimilHIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHmilllllllllUllimillllUIIUIIimillllllliriimit
s
Um tussuna á klettinum og klerklegan ytirdrepskap
Heill og sæll gamli
hneykslisklerkur!
Ég var að fá í hendur 1.
hefti Máls og Menningar þ.
árs, þar sem þú hleypir
þinni gömlu og dálíticS víxl-
uSu skáldameri í kapp viS
silfurgljáandi skáldafák nú-
tímans og verS ég að segja
aS glæstara reiSlag hef ég
til þín séS, þó þú nú berjir
meir fótastokkinn en fyrr-
um oftast.
Mikill snillingur var
Snorri og Biblían er gersemi,
satt er það. Nú seigist þú þó
hafa kafaS enn dýpra á
aSra bók en þessar tvær áð-
ur og vilt með því gera dóm
þinn þyngri á metunum, þeg
ar þú kemur síSar í grein-
inni úr kafihu meS fangiS
fullt af sora og klámi.
Þetta er vitaskuld þinn
dómur um nútímabókmennt
irnar okkar og væri ekkert
við-því aS segja ef hann
væri ekki árétting á öSru og
mikilsverSara atriSi — sem-
sé stefnu útgáfufyrirtækisins
M&M og Heimskringlu
gagnvart nútímabókmennt-
um okkar og útgáfu þeirra
mörg undanfarin ár.
Þessi stefna er fólgin í
því að gefa ekki út annaS af
nútímaritverkum íslenzkum
en það sem er ritaS í strang-
lega forskrifuðum róman-
tískum fífilbrekkustíl þar
sem gamlar og stagneraSar
dægurpólitískar kennisetn-
ingar eru varSar í „hugljúf-
ar líkingar" ellegar „ljúfan
ævintýrablæ". Bókmenntir
þessar mega helzt enga
merkingu hafa fyrir fólk,
sem er undir fertugu, nema
þaS sé hundþjálfaS í lestri
dönsku heimilisritanna, ell-
egar þá í útgáfustjórn M&M
— fyrirgefðu þar er víst eng
inn undir fertugu.
Vitaskuld getur ein bóka-
útgáfa drepiS sig meS þeim
aSferSum, sem stjórn henn-
ar ákveður og fátt er trygg-
ara í þeim sökum en aS setja
sér þá reglu að vísa frá sér
því líflegasta sem skrifað er
í landinu og slíta sig þannig
úr sambandi viS fólkiS eftir
því sem eldri kynslóSir
deyja (aS vísu er þetta nú
á tímum orðiS nokkuS sein-
legt í velferSarríki þar sem
fólk er fariS að lifa svo and
skoti lengi).
Þó fylgja því auSvitað
alltaf sárindi ef menningar-
fyrirtæki þekkja ekki önnur
lífsskeið en bernskubrek og
síSan í beinu framhaldi af
því barndóm elliáranna.
Frekar ræSi ég ekki viS
þig afstöSu þína til íslenzkra
nútímabókmennta, en vildi
þó áSur en ég kveS þig í
Drottins nafni ögn ræða viS
þig um vinnubrögðin, sem
þú beitir ti‘1 aS komast að
þessum fyriframgefnu niS-
urstöðum þínum um bókina,
sem þú tekur sem dæmi fyr-
ir nútímannn.
Þú ferS um bókina líkt og
taugaveiklaSur grasbítur og
naslar þér klámyrSi héSan
og þaSan, slítur þau upp og
ælir þeim svo framan í les-
andann þegar þú ert búinn
aS fá offylli þína af þessum
sóma. Slík vinnubrögS er
sjálfsagt að viðhafa í Vel-
vakanda og öðrum föstum
ofsóknardálkum, sem skrif-
aSir eru fyrir lítilsiglt fólk
og græningja til aS gera
það ánægt meS sjálft sig —
en varla í heiSarlegu bók-
menntariti.
Viltu þá ekki stinga þér
stundarkorn á bólakaf í spá
manninn Esakíel meS sama
hugarfarinu og sanna þaS
sjálfum þér aS Biblían fer
ekki meS fleipur þar sem
’frTtjfJ TrgH rjttq Tjtltof(J -
skrifaS stendur: Leitið og
þér munuð finna. Ég læt
nægja að tilfæra eina setn-
ingu: ,,Og hún brann af
girnd til friSla þeirra, sem
voru eins hreSurmiklir og
asnar og gusan úr þeim sem
úr stóShestum.”
Þessa setningu tilfæri ég
líka til að hjálpa þér aS
skilja heiti bókarinnar, sem
þú fjallar um: Ástir sam-
lyndra hjóna og eins til aS
benda þér á þaS aS þaS er
ekki allt nýtt, sem fyrir kem
ur í nýútkominni bók, þótt
hún sé á vissan hátt nýstár-
leg. Þegar nútímahöfúndur
líkir þjóð sinni viS tussu
breidda á klett eru þess for
dæmi í Biblíunni að þjóðum
eSa borgum hafi veriS Ifkt
viS slíkt áSur og þarflaust
fyrir gamlan og mætan klerk
að láta yfidrepskap og
þröngsýni villa fyrir sér
dóma um jafn gróna bók-
menntahefS.
MeS virSingú fyrir for-
tíS þinni,
Þorgeir Þorgeirsson.
IMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinHlinHIIIIIHIIIIHHIHHIIHIIHIIIIIIIIIIIIlHHIIHHHIIHIHniinillHinilllllHIIIIHIIIHIHIIinillllHHIIIIIIinillinillllinillHIIHIIIHIIinilllllllllinilllliniIIIIIIIIIIIIHIHIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIHIIIIHIHIIIIHIHIIinHinilllllinilinilllllllinHliniHIIIHnHHnHHmiHHIIHIHHin
1 '-œq •:r r.j,;;
iiiiiiiiiiii
A
Bréf til
séra Gunnars Benediktssonar
MENNING I SUMARFRII
Andlegt líf á Islandi er
sjaldnast fjörlegt úr hófi. Þó
geta menn gert sér dimma
og kalda vetur bærilegri
með því aS sækja andlega
uppbyggilegar skemmtanir
af ýmsu tagi, leiksýningar,
hljómleika, myndsýningar
og kvikmyndahús. Og ann-,
aS slagiS ræSa menn mál-
efni af þekkingu og alvöru
í blöSum, útvarpi og tíma-
ritum. Bækur koma út, sem
menn lesa og ræSa.
En strax og sól fer aS
hækka á lofti og einkum
þegar fólk fer aS huga að
sumarfríum og útilífi og sjó-
böðum í Nauthólsvík, þá er
eins og skrúfaS sé fyrir
krana'. Allt sem kalla má
andlega iðju fellur í dvala.
Leikhús hætta störfum,
hljómleikar eru engir, eng-
ar bækur koma út nema þær
séu á því sérstaka þroska-
stigi aS hægt sé að ráSleggja
mönnum aS taka þær meS í
sumarleyfiS. Og blöSin
verSa ennþá heimskari en
bav. eiga vanda til. Svo ekki
sé minnst á kvikmyndahús-
in, sem ganga aðallega fyrir
myndum sem hafa verið sýnd
ar áður, eSa einhverju svo
ótíndu rusli aS þaS hlýturaS
vera sérstaklega valiS með
þaS fyrir augum aS engin
heil hugsun kvikni meS á-
horfendum. Meira aS segja
sjónvarpiS fer í sumarfrí.
En þaS er allt í lagi eftir því
sem Vignir Guðmundsson
segir, maSur horfir þá bara
á Keflavík á meSari. Og ef
einhver er svo ólánssamur
að ná ekki þeirri stöð, þá
eru sérfræðingar á horni
Klapparstígs og Hverfisgötu
sem segjast reiSubúnir aS
leysa þann vanda.
Já, nú eiga allir Islending-
ar aS nota sjóinn og sólskin-
iS og verSa brúnir og helzt
aS fara til útlanda í því
skyni og umfram allt ekki
lesa neitt sem gæti komiS
þeim til að hugsa og leitt
hugann frá aSalatriSunum
sem eru auðvitað sólböðin
og brúnkan og útilegurnar
og laxinn. Og þá er vissara
aS hafa ekkert þyngslalegra
meS sér á vindsængina en
svokallaSar afþreyingarbók
menntir, helzt æsilegar frá-
sagnir af harSskeyttum prív-
ataugum eSa jamesbondum
og berbrjósta kvenfó’lki, þar
sem þess er sérstaklega gaett
aS ekkert í frásögninni
höfSi til raunverulegs mann
lífs eða grípi á vandamálum
öSrum en þeim hvernig
bondinn eigi aS fara að því
að kála bófanum.
Og allir leggjast á eitt til
aðttryggja þaS aS mörland-
inn geti legiS óáreittur í
sínu sólbaSi og orSiS brúnn
í friSi fyrir vonzku heimsins.
Og maður gengur um göt-
urnar í sólskininu og virSir
fyrir sér allt þetta fallega og
brúna og sæla fólk sem
gengur líka um göturnar
hamingjusamt í sumarfríum
sínum og alla túristana sem
eru ennþá brúnni en Islend-
ingarnir og þarafleiðandi
sennilega ennþá hamingju-
samari. Og maSur hugsar
um allan gjaldeyrinn, sem
túristarnir koma með inn í
landiS og hvaS við værum
enn verr farnir á hausinn ef
þeirra nyti ekki viS. Bless-
r -aSir túristarnir. Nema nátt-
úrlega ólukku bakpokalýSur
inn, sem er skammast yfir á
hverju sumri í Velvakanda
og á þær skammir fyllilega
skiliS því aS þetta hyski
kemur ekki með nokkurn
gjaldeyri svo heitiS geti inn
í landið en bara leggst upp
á fólk meS frekju og heimt-
ar far með bílum þess og
étur matinn þess og vill svo
fá að skoSa íslenzka náttúru
alveg gratís. Mér finnst aS
menn geti reitt fram sinn
gjaldeyri ef þeir vilja fá aS
skoSa gullfossoggeysi.
Stundum koma hingaS
menn frá útlöndum og halda
ráSstefnur og skyldi maSur
nú halda að þá hresstist eitt-
hvaS uppá andlega lífið í
höfuSstaðnum. en þaS eru
alltaf svo leiðinlegir og óin-
teressant menn sem hingaS
koma aS þaS eru hreinustu
vandræSi. 1 sumar komu
hingað fyrst NatoráSherr-
ar og þá var pínulítið gam-
an, en það voru nú reyndar
ekki ráSherrarnir sem sáu
um fjöriS, allt sem þeir
höfðu aS segja var fjarska
dapurlegt og lét kunnuglega
í eyrum. Þó þótti mér vænt
um að hitinn í Dean Rusk
skyldi lækka þegar hann
kom hingaS norSureftir. En
aS þessu þingi loknu tók
ekki betra viS. Fyrst komu
einhverjir norrænir pósl-
meistarar og á eftir þeim nor
rænir skudSlæknar. Ég er
ákaflega mikiS hlynntur nor
rænu samstarfi, en það hlýt-
ur að vera hægt aS finna ein
hverja skemmtilegri menn á
NorSurlöndum til aS koma
hingað og halda þing. Það
mundi hressa svolítiS uppá
tilveruna þessa andlausu
sólskinsdaga.
En þaS er vafalaust ákaf
lega óþjóSlegt aS láta
svona. Ekkert er þjóðlegra
en aS verSa brúnn og hví
skyldi ég ekki sætta mig við
þau örlög að vera Islending-
ur og verða brúnn? Hví
skyldi ég ekki takast á loft
af kæti yfir hverju skemmti-
ferSaskipi sem inn á sundin
leggur og leggja glaSur af
staS í sumarfríið meS reyf-
arann og vindsængina.
Ég verS aS viðurkenna
aS mér þykja þessar athafn
ir þreytandi til lengdar. Sól
skin er gott í hófi en of mik-
iS sólskin er slæmt fyrir and
legt fjör manna. Ég trúi ekki
öðru en að margir séu mér
sammála og séu fúsir til að
berjast gegn því aS menn-
ingin fari í sumarfrí, svo aS
hægt verði að hugsa L Is-
landi jafnt sumar sem vet-
ur. sh.
4
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 11. júH 1968