Frjáls þjóð - 25.07.1968, Blaðsíða 6

Hvað er framundan ?
Framh. af bls. 1.
ágreiningur og persónuleg ó-
vild látin magna hvert annaS
óáreitt, og því hefur sambúðin
óneitanlega gengið æði-
skrykkjótt um alllangt skeið.
• I-listinn
Við sem þátt áttum í fram-
boði I-listans í fyrra, gerðum
það í þeirri trú að við værum,
ef ekki að bjarga Alþýðubanda
laginu frá því að lenda 1 póli-
tískri blindgötu, þá a. m. k.
•að halda opinni fyrir það ann
arri leið. Aðstandendur list-
ans buðu hann fram fyrir Al-
þýðubandalagið samkvæmt
heimild í kosningalögum, enda
nýttust því öll atkvæði hans.
Þetta fór aldrei milli mála í
okkar málflutningi, þótt ýms-
ir Alþýðubandalagsmenn virt-
ust hafa bundizt samtökum
við stjórnarliðið um að villa
kjósendum sýn í því máli og
innsigluðu það samband síðan
á Alþingi í vetur með breyt-
ingu kosningalaganna. Við
skulum minnast þess að þeir
sem sýndu pólitíska ævintýra-
mennsku, voru þeir sem létu
Tónabíósfundinn í fyrra fara
eins og hann fór og háðu síð-
an harðvítuga baráttu gegn
því að I-listinn yrði viður-
kenndur listi Alþýðubanda-
lagsins.
# Klofinn þingflokkur
Eftir kosningahríðina 1
fyrravor voru Alþýðubanda-
lagsmenn ekki ýkja bjartsýn-
ir um samheldni innan þing-
flokksins, en þó tókst þing-
flokknum í upphafi að starfa
í einu lagi, þrátt fyrir ágrein-
ing um formannskjör og
fleira. Samt fór þetta sam-
starf út um þúfur, og þrír
þingmenn Alþýðubandalags-
ins tóku engan þátt í störfum
þingflokksins meiri hluta
þingtímans. Ég get ekki fall-
izt á að þessi klofningur þing-
flokksins hafi verið að kenna
ævintýramennsku þeirra
Hannibals Valdimarssonar og
Björns Jónssonar, eins og
Guðrún Helgadóttir segir ó-
beint í síðasta tbl. Frjálsrar
þjóðar. Þar með er ég ekki að
segja að þeir hafi breytt rétt
í öllu er þetta mál varðar, eða
eins og mér sýnist nú eftir á
að æskilegast hefði verið. En
ég fullyrði að „ævintýra-
mennska“ hafi sízt minni ver-
ið í breytni annarra þing-
manna Alþýðubandalagsins,
og mesta ábyrgð á klofningi
þingflokksins ber sá maður,
sem fastast sótti að verða for-
maður hans, hvað hann og
varð, Lúðvík Jósepsson. Það
var ekki aðeins að hann ætti
sinn þátt í þeirri atburðarás
sem leiddi til klofningar þing-
flo'kksins, heldur lét hann
einnig með öllu hjá líða að
nota sér þau tækifæri sem
hann hafði til að sameina
hann aftur.
# „Lítinn, en samstæðan
flokk“.
Þetta athafnaleysi er í fullu
samræmi við þá stefnu í mál-
efnum Alþýðubandalagsins
sem nokkrir miðjumenn vilja
nú taka upp. Þeir vilja kljúfa
út úr því til „hægri“ og
„vinstri11, eins og þeir taka til
orða. Ot úr þessu reiknings-
dæmi fá þeir heldur lítinn, en
samstæðan flokk, sem þeir
vona að hafi vaxtarmöguleika
síðar. Stefna þessa pólitísku
„hugsuða“ á sér áreiðanlega
fylgjendur fáa meðal al-
mennra kjósenda Alþýðu-
bandalagsins. Það væri sann-
kölluð „ævintýramennska“ að
láta þá koma henni fram.
# Nýtt Iíf, nýr andi
Ég tel að enn sé ekki von-
laust um að gera megi Alþýðu-
bandalagið að stórum og öflug
um flokki, róttækum en
kreddulausum. Þeir sem vilja
berjast fyrir þessu, verða að
taka höndum saman á lands-
fundi þess í haust. Það er vafa
laust rétt hjá Guðrúnu Helga-
dóttur að unga fólkið þarf að
öðlast meiri áhrif í Alþýðu-
bandalaginu, ef vel á að fara.
En ekki yrðu þeir Hannibal og
Björn efstir á mínum lista um
þá foringja sem veita ætti
hvíld (ég er reyndar ekki viss
um að þeir yrðu efstir á Guð-
rúnar lista heldur, þótt hún
nefni þá til). En vitaskuld verð
um við að muna að það sem
mestu máli skiptir er ekki
endilega nýir menn í öll sæti,
heldur nýr andi og nýtt líf í
samtökin. Vésteinn Ólason.
Gefðu, ...
Framhald af bls. 5.
göldrum. Síðan tók hún til
að fálma í hár sér, lagfæra
eyrnaskraut sitt, en þegar
hún tók aS rífa af sér augna
hárin og setja þau á aftur,
setti að mér leiða. Ég benti
hæversklega á trog með
rauðaldinum og endurtók
beiðni mína.
Stúlkan vaknaði til lífs-
ins. ,,Túmata“, sagði hún
glöð.
Mig hryllti við.
,,Þá óska ég eftir tveimur
pundum glóaldina", sagði
ég.
Stúlkan hóf nákvæma
rannsókn á nöglum sínum.
„Glóaldinin eru þarna“,
sagði ég þolinmóður.
„MikicS af appelsínum?"
hváði stúlkubarnið, sem á
fyrir höndum að ala upp
nýja kynslóð.
Ég hugsaði hrelld til hins
unga norrænufræíSings.
Svo bað ég um bjúgaldin.
Ég þarf ekki að orðlengja
hvernig mér varð við, þegar
mærin dró upp grjúpána-
dræsu og spurtSi ,,ka
morgí
Biðröðin fyrir aftan mig
(bifan finnst mér þó betra
orð) lengdist stöðugt, önug-
ir skiptarúnar tóku að
muldra að mér ókvæðisorcS
og loks kom acSvífandi geð-
vonzkulegur verzlunarmað-
ur og bacS mig ekki tefja vicS
skiptin lengur. Ég tók því
varning minn af menningar-
legri þolinmæði og gekk í
aðra deild, þó að ég hefði
raunar einnig ætlað að
byrgja mig upp af gulaldin-
um, súraldinum og þrúgum.
„Þökk fyrir skiptin“,
sagði ég.
Verzlunarmaðurinn og
nokkrar stúlkur stóðu í vegi
fyrir mér og mér fannst í
fyrstu, að þau væru að skop
ast að mér með hvískri og
flissi. Ég heyrði ekki betur
en stúlkan úr aldindeildinni
hvíslaði: „þetta er hann“.
Sinnti ég því þó engu, en
gekk til þeirra og sagði:
„Ég var að leita að hár-
úða fyrir konu mína, en
fann ekki.“
I stað þess að finna mér
hárúðann, snerust stúlkurn-
ar á hæli og hlupu flírandi
burt. Verzlunarmaðurinn
starði dólgslega á mig og
sagði: „Éldú sért eitthvað
klikk í kollinum, góði.
Varstáðí í gær?“
Mér vat nóg boðið. Ég
gekk út án þess að virða
nokkurn mann viðlits. Sem
ég var að ganga út úr verzl
uninni, vatt sér að mér fóli
einn og sagði: „Ertu nokk-
uð að gleyma kassanum,
góði?‘‘ í stuttu máli: Til við
bótar við ruddaskap af-
greiðslufólks í verzlun þess-
ari, var mér í áheyrn fjölda
flissandi einfeldninga brigzl
að um þjófsnáttúru á þess-
um mihla degi.
Það leið góð stund, þar
til ég komst aftur út á göt-
una.
Þessi þjóð verður aldrei
frjáls. r.
Hafði Marx?
Framb. af bls. 2.
ar fóru fram hafði de
Gaulle forskot sigurvegar-
ans í valdastreitunni. Hefði
sú streita farið á annan veg
hefði eins getað svo farið að
sigur vinstri aflanna hefði
verið staðfestur á sama
hátt. Það er einföld villa
að draga ályktanir um á-
standið 29. maí af ástand-
inu 23. júní.
Þetta leiðir hugann að
viðbrögðum Kommúnista-
flokksins. Fyrir meira en
20 árum sagði kommúnisti,
sem var óumdeilanlegur
byltingarsinni, við mig:
„Láttu þér ekki verða á þá
skyssu að halda að leiðtog-
ar Verkamannaflokksins
hafi ekki áhuga á stétta-
baráttunni. Þvert á móti er
áframhald stéttabaráttunn-
ar það sem þeir lifa fyrir.
Það eina sem þeim dettur
aldrei í hug er að finna ein
hverja lausn hennar.“ Þetta
á ekki lengur við um
stjórnmálamenn Verka-
mannaflokksins, sem hafa
minni áhuga á stéttabar-
áttunni én ég hef á næsta
hóp lífstíðarlávarða, en nú-
orðið á þetta nokkuð vel
við um franska Kommún-
istaflokkinn.
Mín skoðun er sú — og
hér verður engum sönnun-
um við komið — að bylting
hafi verið raunhæfur mögu
leiki 29. maí; að það sem
réð úrslitum um að de
Gaulle hélt völdum hafi
verið skortur byltingarfor-
ystu; og að þegar tillit er
tekið til þessa hrapallega
skorts sé hætta sú er allir
viðurkenna að hafi vofað
yfir stjórninni nægjanleg
til að sanna mál mitt. En
ég geri mér ekki í hugar-
lund að foringjar Kommún
istaflokksins hafi vegið og
metið ástandið áður en þeir
tóku ákvörðun. Nei — þeir
„vissu“ að ekki gat verið
um byltingarástand að ræða
af því að þeir höfðu fyrir
löngu slegið því föstu að
slíkt væri ekki hugsanlegt.
Mér þykir fyrir því ef
þetta verður skilið sem ein
eitruð árás í viðbót. Það er
hugsað sem réttlátt mat,
því að ég var sjálfur sömu
skoðunar og franskir komm
únistar fyrir tveimur mán-
uðum. Og hver var það
reyndar ekki. Ef litið er á
hetjur hinnar nýju vinstri-
hreyfingar, áleit Fanon að
héðan af gætu aðeins bænd
ur í þriðja heiminum gert
byltingu, og Marcuse lítur
á verkalýðinn sem íhalds-
afl. Það er satt að ég hef
skipt um skoðun en Komm
únistaflokkurinn ekki, ■ en
ég er ekkert að státa mig
af því; það hlýtur augljós-
lega að vera auðveldara fyr
ir einstakling að gera upp
sakirnar en vanafastan
flokk.
Það sem er athyglisvert
í þessu máli og gefur
nokkra von — og ég held
að umræður ættu einkum
að snúast um — er þetta:
hvað er það í kapítalistisku
þjóðfélagi nútímans sem
okkur hefur yfirsést og ger
ir byltingu að möguleika
þrátt fyrir allt? Rökin fyrir
því að bylting sé orðin úr-
elt hafa fyrst og fremst ver
ið félagsfræðileg. í fyrsta
lagi hefur verkalýðurinn
orðið minna hlutfall af
þjóðunum og miðstéttinni
fjölgað — þvert ofan í það
sem Marx bjóst við. í öðru
lagi hefur verkalýðurinn nú
miklu meiru að tapa en
hlekkjunum.
í Frakklandi í maí fóru
10 milljónir manna í verk-
fall. Það væri flókið verk
að reikna út hve mikill
fjöldi þeirra tilheyrði verka
lýðnum í viðtekinni merk-
ingu þess orðs, en þeir voru
áreiðanlega engar 10 millj-
ónir. Það sem vakti eftir-
tekt var hve verkfallið
breiddist út meðal skrif-
stofufólks og tæknimennt-
aðra manna. Verkfall sjón-
varps- og útvarpsmanna
gegn opinberum áróðri var
harðast þeirra allra og naut
geysimikils stuðnings með-
al almennings. Og bylting-
arhugur franskra stúdenta,
sem veljast mikið til úr
hinum hærri stéttum, er í
sjálfu sér nokkurt undr-
unarefni. Svo virðist sem
verkalýðsstéttin stækki því
meir sem hún minnkar. AU-
ir þessir rafreiknafræðing-
ar og jarðvegsfræðingar og
aðrir menn óákveðinnar
stéttarstöðu hafa tilhneig-
Styðjum íslenzkan málstað.
Kaupið Frjálsa þjóð
Sími 1-99-85 — Pósthólf 1419.
Auglýsið í Frjálsri þjóð. — Sími 1-99-85.
6
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 25. júlí 1968