Frjáls þjóð - 15.08.1968, Síða 1

' : ' * . '' ' -■ “'' ’ ■ ; ; ' .' i' ; ‘ .*: f'. ” ' ; :
■;-Tf
J5, ágúst 1968.
Fimmtndagwr
2». fg»táAaS
K. á^mflw
Er stjórn Bjarna Benediktssonar að hrynja ?
VERDA HAUSTKOSNINGAR EÐA MYND-
AR FRAMSÓKN STJÓRN MEÐ ÍHALDINU ?
StöSugt eru sögur á krei’ki
um fyrirhugaðar breytingar á
ríkissti órninni, stjórnarslit,
myndun nýrrar tveggja flokka
stjórnar Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks, fjögurra
flokka ,,bjargrá<Sastjórnar“,
utanþingsstjórnar, sem skipuð
yrði embættismönnum, þingrof
og nýjar kosningar í haust. Þeg
ar ein sagan hefur gengiS
manna á milli í nokkra daga,
kemur önnur „eftir áreiðanleg-
um heimildum" og leysir hana
af hólmi, síðan hin þriðja og
svo koll af kolli.
Allur þessi söguburður ber
þess ljósan vott aS almenning-
ur telur skeiS ríkisstj órnar
Bjarna Benediktssonar á enda
runniS og er sannfærSur um
að annaS hljóti að taka við.
Frjáls þjóS hefur reynt aS
afla sér upplýsinga um hvaS
hasft kann aS vera í fyrrgreind-
um sögurn. NiðurstaSan er
þessi:
Eftir því sem erfiSleikar at-
vinnu- og efnahagslífs fóru vax
andi, hefur úrræSaleysi ríkis-
stj órnarinnar og getuleysi til aS
stjórna komið æ betur í ljós.
Er nú svo komið aS stjórnar-
flokkarnir eru ekki lengur sam-
mála um hvernig bregðast
skuli viS þeim margvíslega
vanda sem viS blasir. ÁSur en
þaS kom til hafSi mikið veriS
um þaS rætt á stjórnarheimil-
inu aS endurnýja ríkisstjórnina
að nokkru leyti og halda síSan
áfram samstarfinu. Gert var
ráð fyrir að Emil Jónsson hyrfi
úr stjórninni og yrSi sendiherra
í Kaupmannahöfn eftir aS
Gunnar Thoroddsen væri flutt-
ur aS BessastöSum! Hafði Bene
dikt Gröndal beSiS þess lengi
og meS vaxandi óþreyju aS
stóll utanríkisráSherra losnaði,
en raunar gat Birgir Finnsson
einnig vel hugsað sér að setjast
í þaS sæti. Þá var og mjög um
þaS rætt að veita Jóhanni Haf-
stein lausn í náS og fá Geir
Hallgrímssyni ráSherradóm.
Mun Geir hafa veriS fús til
skiptanna, þar eS hann langar
ekki til aS stýra þeim borgar-
stjórnarkosningum, þegaríhald
iS tapar meirihlutanum í
Reykjavík og þarf að fara aS
semja við aðra flokka um stjórn
borgarinnar. Loks er vitaS að
Magnús Jónsson var orSinn á-
kaflega þreyttur á ráSherra-
dómi og vildi fyrir hvern mun
losna undan aS glíma viS óleys
anleg fjármál ríkisins, en hugS
ist fara aftur í BúnaSarbank-
ann.
Allar þessar bollaleggingar
um minni háttar breytingar á
ríkisstjórninni eru nú úr sög-
unni, a. m. k. í bili, vegna stöS-
ugra umræSna um miklu rót-
tækari breytingar.
Innan SjálfstæSisflokksins
gætir sívaxandi óánægju með
samstarfið við AlþýSuflokkinn.
Menn ræSa þar um þaS opin-
skátt aS flokkur þeirra hafi lát
iS „litla flokkinn" hlunnfara
sig í öllum viSskiptum. Sjálf-
stæSismenn sitji uppi meS öll
,,óvinsælu‘‘ og erfiSu ráðherra
embættin, en AlþýðuflokksráS
herrarnir úthluti flestum em-
bættunum og bitlingunum og
séu þess í milli á sífelldu flakki
erlendis! Afleiðingin er sú, að
AlþýSuflokkurinn haldi áfram
aS næla í fylgi frá SjálfstæSis-
flokknum, og þannig geti þetta
ekki gengiS lengur. Ýmsir sjálf
stæSismenn vilja nú taka hönd
um saman viS Framsókn um
myndun harSvítugrar fhalds-
samrar ríkisstjórnar, sem skeri
miskunnarlaust niður framlög
til menntamála og félagsmála,
taki upp á stefnuská sína aS
breyta kjördæmaskipuninni og
koma á einmenningskjördæm-
um. ASrir sjálfstæðismenn
vilja losna við stjórnarábyrgð
og stjórnaróvinsældir í bili sé
þess kostur meS hættulitlum
aSgerSum. Dreymir þá helzt
um aS viS taki til bráSabirgSa
utanþingsstjórn skipuð embætt
ismönnum sem einkum Sjálf-
stæSisflokkur en að nokkru
Framsókn og AlþýSuflokkur
eigi greiðan aðgang aS en þurfi
ekki aS bera ábyrgS á (forsæt-
isráSherra Jónas Haralz, fjár-
málaráSherra Jóhannes Nor-
dal, utanríkisráSherra Agnar
Kl. Jónsson, dómsmálaráShr.
FriSjón SkarphéSinss. o.s.frv.)
Innan AlþýSuflokksins eru
ýmsar blikur á lofti og óánægj
an meS stjórnarsamstarfiS ekki
síSur mögnuS. Þar eru þaS fáir
aðrir en ráðherrarnir sem mæla
stjprninni bót. Svo hávær er
þessi gagnrýni orSin aS leiStog
ar flokksins reyna að friða hina
óánægSu meS því aS segja:
ViS erum í óða önn að undir-
búa tillögur og kröfur á hendur
samstarfsflokknum sem verSa
svo róttækar aS SjálfstæSis-
flokkurinn getur ekki meS
nokkru móti aS þeim gengið,
og þar með erum viS lausir
allra mála. Hinir einbeittustu
gagnrýnendur í flokknum trúa
þessu varlega, en heita því hins
vegar aS verSi Alþýðuflokkur-
inn ekki farinn úr þessari ríkis-
stjórn þegar þing flokksins kem
ur saman í haust, skuli það
skipa ráSherrum hans aS
hverfa þaSan þegar í staS!
Um Framsóknarflokkinn er
þaS að segja, aS innan vébanda
hans eru mjög skiptar skoSanir
um það, að hverju flokkurinn
eigi aS stefna. Sterk öfl innan
Framsóknar vilja komast í rík-
isstjórn hvaS sem það kostar
Á stjórnarfundi Sósíalista
félags Reykjavíkur 2. ágúst,
var samin ályktun og send
ÞjóSviljanum. Ályktun þessi
var samin og samþykkt af
þeim fjórum stjórnarmönn-
um sem fundinn sátu. I
henni er ráðizt ákaflega
harkalega aS ritstjórn ÞjóS-
viljans fyrir skrif blaSsins
um deilur Sovétríkjanna og
Tékkóslóvakíu. Er þar sagt
eitthvaS á þá leið að fákunn
andi blaSamenn lítils mál-
gagns lítils flokks á hjara
veraldar eigi ekkert með aS
gagnrýna gerSir og skoSanir
forystuflokks sósíalismans í
heiminum. Eru blaSamenn
ásakaðir fyrir þekkingarleysi
og helzt þegar í staS. Talsmenn
þessa sjónarmiSs telja hag SÍS
og kaupfélaganna þannig, aS
nú fái ekkert bjargaS nema
skjót og öflug aSstaða Fram-
sóknarflokksins í nýrri ríkis-
stjórn. Margir þessara manna
vilja nú þegar mynda stjórn
meS SjálfstæSisflokknum og
fara með honum í einmennings
kjördæma-ævintýrið í trausti
þess aS framvegis verði þaS
tveir háborgaralegir flokkar,
sem skipta þorra kjósenda á
milli sín, líkt og í Bandaríkjun-
um. Hinir stríSandi og sundr-
uSu verkalýSsflokkar, sem aS-
hyllast úrræði sósíalisma, kom-
isl þá ekki upp meS moSreyk.
ASrir Framsóknarmenn eru
hræddir við þetta og telja að
stjórnarþátttaka meS Sjálfstæð
isflokknum einum og jafnvel
AlþýSuflokknum til viSbótar,
geti veriS flok'ki þeirra háska-
leg. Þeir geta aS vísu margir
hugsaS sér þjóðstjóm, en aS
öSrum kosti' verSi að knýja
fram kosningar.
Alþýðubandalagið stendur
einnig á vegamótum. Þar er
helzt rætt um skipulagsbreyt-
ingar og bollalagt um úrslit
á erlendum málefnum og
skilningsleysi á því hvaS sé
kommúnismanum fyrir
beztu.
Þó aS ritstjórn og blaSa-
menn Þjóðviljans fengju
þarna hinar herfilegustu á-
kærur, var ætlunin aS birta
ályktunina. ÞaS var hins veg
ar stöSvaS á síSustu stundu.
Munu þar hafa veriS
aS verki þeir fimm stjórnar-
menn sem ekki sátu fundinn,
og töldu sig ekki samþykka
ályktuninni. VerSur þessi á-
lyktun því sennilega aldrei
birt, nema minnihluti stjórn-
ar vilji snúa sér til Frjálsrar
þjóðar, sem mundi umsvifa-
laust birta hana.
þeirra — nýjan, starfshæfan
flokk eSa aukna ringulreiS og
sundrungu. Fáir eSa engir Al-
þýSubandalagsmenn munu þó
ginkeyptir fyrir þátttöku í rík-
isstjórn, þar sem afturhaldsöfl
íhalds og framsóknar og Nató-
stefnu liSinna ára jrrSu drottn-
andi.
Hvað sem öílu þessu líSur er
eitt víst: Órói og viðsjár fara
sívaxandi í stjórnarherbúSun-
um og á komandi hausti og
vetri getur margt gerzt. Allar
horfur eru á aS stjórn Bjarna
Benediktssonar, óbreytt að
minnsta kosti, lifi ekki út árið.
Reynt kann aS verSa aS endur
nýja stjórnarsamstarf sömu
flokka meS nýjum mönnum aS
meira eSa minna leyti. ViS
gæti tekiS samstjórn íhalds og
framsóknar. Tilraunir til mynd
unar stjórnar allra flokka
kynnu að verða gerSar. En
þannig gæti líka farið að þing-
iS rejmdist óhæft til aS mjmda
nýja stjórn. Þá blasir vit eitt
af tvennu: Utanþingsstjóm eSa
alþingiskosnihgar — jafnvel
þegar í haust.
BlaSinu þykir hins vegar
rétt aS fræSa lesendur sína
á því sem það veit sannast í
þessu máli, þar sem ályktun
þessi og innihald hennar hef
ur kvisast allvíða. Rétt er aS
menn geri sér Ijóst að innan
Sósíalistafélags Reykjavíkur
eru til menn sem ekki
treysta sér til aS hugsa sjálf
stætt og vilja fremur hlíta
forsjá herra Bresnéffs.
Sem betur fer er meiri-
hluti íslenzkra sósíalista ekki
á sömu skoSun. MeS stuSn-
ingi sínum viS málstað
Tékka hafa þeir sýnt aS þeir
meta hugsjón sína meira en
hagsmuni kommúnistafk>kka
Sovétríkjanna.
—O—
UMDEILD ÁLYKTUN