Frjáls þjóð - 22.08.1968, Qupperneq 3

Rítstjórnargrein
ÞROTABU VIÐREISNARINNAR
Þa?S var eins og viíS mann
inn mælt, tveim dögum eftir
aS Frjáls bjótS varíS fjrrst
blatSa til að skýra frá við-
sjánum sem komnar eru upp
í stjórnarflokkunum, eftir
að enginn fær lengur borið
á móti að stjómarstefnan
hefur leitt í ógöngur, birtist
forsætisráðherra á sjónvarps
glerinu til að bera hönd fyr-
ir höfut! sér. Ekki var neitt
á orðum hans atS grætSa
fram yfir þatS sem áður var
vitað um vandann sem blas
ir vi?S í efnahagsmálum né
hugsanleg úrrætSi. Erindi
hans var fyrst og fremst a?S
gera uppskátt að ráðherrarn
ir hafa ortSitS ásáttir um að
reyna að leysa pólitísk vand
ræði sín með því að bjóða
stjómarandstöðunni að ger
ast meðábyrg fyrir skellin-
um sem óhjákvæmilega fylg
ir uppgjöri á þrotabúi við-
reisnarstjómarinnar svoköll-
uðu.
Enn bar forsætisráðherra
það blákalt fram, að öll
vandkvæði stöfuðu af utan
aðkomandi orsökum, sem
valdhafamir hefðu hvorki
getað séð fyrir né ráðið við.
„Allt var gott sem gerðu
þeir“, vár inntakið í túlkun
hans á eigin frammistöðu og
samstarfsmanna sinna. Boð
hans til stjórnarandstöðunn-
ar er því í rauninni aðeins
það, að hún taki þátt í að
framkvæma neyðarráðstaf-
anir í viðreisnaranda, innan
ríkisstjórnar eða utan, eftir
því sem hún kýs.
Vandséð er hvemig ráð-
herramir geta gert sér í hug-
arlund að stjórnarandstaðan
á Alþingi og almenningur í
landinu taki slíkan málatil-
búnað alvarlega. Meðan rík-
isstjómin heldur fast við að
öll grundvallaratriði stefnu
hennar séu rétt og frá þeim
verði ekki hvikað, getur
ekki verið um annað að
semja en framkvæmdaat-
riði, sem að vísu kunna að
hafa nokkra þýðingu, en
geta með engu móti skipt
sköpum.
Ein meginorsök þess
hversu illa er nú komið þjóð
arhag er einmitt ábyrgðar-
laus framkoma ríkisstjómar-
innar fyrir síðustu þingkosn-
ingar. Þegar þær kosningar
nálguðust, gátu hættumerk-
in ekki lengur dulizt jafn-
þaulæfðum stjómmálamönn
um og ríkisstjórnina skipa,
en þeir tóku þann kost að
látast ekki sjá þau og vísa
aðvörunum stjómarandstæð
inga á bug. Vegna þessa
blekkingaleiks stjómarflokk
anna, sem færði þeim endur-
nýjun þingmeirihlutans, og
fastheldni við fyrri stefnu,
hafa öll bjargráð sem þeir
síðan hafa gripið til, reynzt
völdum óheilinda valdhaf-
anna í kosningabaráttunni,
reyna ráðherrarnir að kom-
ast hjá upplausn stjómar-
samstarfsins með því að fá
aðra til að axla vandann
með sér, þó með þeim hætti
að sjálfir hafi þeir áfram
tögl og hagldir.
FRJALS ÞJOÐ
Útgefandi HTJGINN HF.
Ritstjóri:
Sverrir Hólmarsson (ábm.)
FTamkvæmdast j óri:
Jóhann J. E. Kúld
Ritnefnd:
Einar Hannesson, Gils Guðmundsson,
Guðjðn Jónsson, Gunnar Karlsson, Haraldur Henrýsson,
Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðgeirsson
Vésteinn Ólason, Þórir Daníelsson.
Áskrlftargjald kr. 400.00 á ári. Verð í lausasölu kr. 10.00
Prentsmiðjan Edda prentaði
of veigalítil og komið of
seint. Syndafall ríkisstjóm-
arinnar var að blekkja kjós-
endur í fyrra, og af því sýp-
ur nú öll þjóðin seyðið.
Stjómarflokkamir fengu
það umboð kjósenda sem
þeir báðu um. Nú þegar kom
ið er í óefni, að nokkru af
Slíkt er ekki í anda heil-
brigðs þingræðis. Það gerir
ráð fyrir að þegar einn þing
meirihluti gefst upp taki
annar við eða skírskotað sé
til kjósenda. Þjóðstjómir
tíðkast aðeins á mestu háska
tímum, þær eiga ekki að
vera ráð til að hjálpa stjórn
málaforingjum að sleppa
undan ábyrgð á verkum sÍa
um.
Stjórnarandstaðan hefur
heldur ekkert umboð til að
hlaupa undir bagga með
ríkisstjórninni að óbreyttri
stjómarstefnu. Stjórnarand-
stæðingar fengu kjörfylgi
sitt á þeirri forsendu, að
stjórnarstefnan væri í veiga
miklum atriðum röng og
henni þyrfti að breyta, ef
ekki ætti illa að fara. Nú
hefur reynslan sannað þeirra
mál. Þá fyrst þegar stjómar-
flokkarnir, eða einhver hluti
þeirra, viðurkenna að þörf
sé raunverulegrar stefnu-
breytingar, þegar nýr þing-
meirihluti myndast um nýja
stefnu, er von til að þjóðin
láti í té það traust, sem er
eitt af þýðingarmestu atrið-
unum til að farsællega ráð-
ist fram úr vanda eins og
þeim sem nú er við að etja.
Hvað sem öðru líður verð
ur að vænta að allir'sem
hlut eiga að máli geri sitt til
að niðurstaða fáist sem fyrst.
Það gæti hæglega gert illt
stórum verra að láta reka á
reiðanum meðan staðið væri
í Iangvinnu samningaþófi.
M.T.Ó.
l
I
t
úr víðri veröld
ÚTNEFNING NIXONS
Umsetnir vandamálum á
allar hliðar — styrjöld í Ví-
etnam, fátækt, glaepum og
kynþáttaóeirðum heima fyr
ir — héldu Repúblikanar
þing sitt í Miami Beach.
Þeir virtust hins vegar ekki
vera þess meðvitandi að
þeim bæri aS gera eitthvað
róttækt til lausnar þessum
vanda, a. m. k. völdu þeir
þann mann sem forsetaefni
sitt, sem telja má einna ólík
legastan bandarískra stjórn-
málamanna til aS finna far-
sællegar lai^snir hinna marg-
.víslegu vandræSa þjóSarinn
ar. Richard Nixon er fyrst
og fremst atvinnupólitíkus,
maður sem k*nn á apparatiS
og flokks,,bo.ssana“, en bless
uftarlega laus viS alla hug-
sjónamennsku, aS því er
mörgum flokksbræSrum
hans finnst. Hann hefur
stundum verið kallaður
„Tricky Dick“, og atburður
sem gerðist á flokksþinginu
á dögunum sýnir aS þaS viS
urnefni er ekki út í bláinn.
Nixon hafði opinberlega gef
iS út ýmsar yfirlýsingar um
að hann hyggSist vinna aS
friSi í Víetnam og reynt að
bergmála þá línu sem nú
virSist orSin nær einráð
meSal bandarískra stjórn-
málamanna — aS binda
verSi enda á styrjöldina sem
allra fyrst. En á Iokuðúm
fundi meS flokksforingjum
úr SuSurríkjunum hélt Nix-
on fram allt annarri stefnu
— og lofaSi nú að hann
skyldi beita aukinni hörku
og láta einskis ófreistað til
aS koma kommúnistum fyr-
ir kattarnef í Víetnam. Ekki
var það ætlunin aS þessar
yfirlýsingar Nixons kæmust
fyrir alþjóS, en segulbands-
tæki hafSi veriS smyglað
inn í fundarherbergið og
gátu blaSamenn fylgzt meS
öllu sem fram fór. Það, sem
hefur komiS harðast viS
kaunin á fólki í Bandaríkj-
unum í þessu sambandi er
ekki endilega aS Nixon
skyldi láta í ljós þessa skoð-
un á Víetnammálinu, heldur
fyrst og fremst aS hann
skuli hafa gerzt tvísaga, gert
sig sekan um þaS aS segja
mönnum ekki sína raunveru
legu sannfæringu, heldur
þaS sem þeir vilja heyra.
Þetta þykir Bandaríkjamönn
um ákaflega slæmt, a. m. k.
af manni sém ætlar að verSa
forseti, en þaS er líklega ein
mitt þetta, sem hefur staðiS
einna mest í vegi fyrir frama
Nixons, að fólk hefur alltaf
haft hann grunaSan Um aS
vera ekki allur þar sem hann
er séður. I kosningunum
1960 er t. d. álitiS aS hann
hafi tapaS töluverSu fylgi
á einu snjöllu áróSursbragði
— birt var skuggalegasta
mynd sem fyrirfannst af
Nixort og undir stóS: Mund
ir þú vilja kaupa notaSan
bíl af þessum manni?
Ekki er að sjá af tali Nix-
ons á þinginu að hann geri
sér nokkra minnstu grein
fyrir hvernig hann geti sigr-
azt á vandamálum Banda-
ríkjanna. Hann leggur mikla
áhérzlu á að þaS þurfi að
halda uppi lögum og reglu,
sem væntanlega þýSir aS
hann vilji auka völd og um-
fang lögreglunnar og beita
glæpamenn og „andfélags-
leg öfl“, þ. e. svertingja og
bippía, meiri hörku. ÞaS
var Hka Nixon sem einna
hatrammast veittist aS
Hæstarétti Bandaríkjanna
fyrir úrskurð hans, sem veitti
þeim sem handteknir eru og
grunaSir um glæp aukin rétt
indi, þ. e, a. s. rétt til aS fá
lögfræSing þegar í stað og
rétt til að vera ekki pynd-
aðir til Sagna. Þetta kallar
Nixon „gaddavír réttvísinn-
ar“.
í ræSu sem hann hélt er
hann tók á móti útnefningu
sem forsetaefni sagSi hann
m. a. aS hann væri á móti
ríkisafskiptum af málefnum
fátækra og atvinnulausra,
sem hefSu aSeins leitt til of-
beldis og mistaka um landið
allt. Hann sagði einnig aS
þegar virðing annarra fyrir
Bandaríkjunum sé orSin svo
lítil að fjórðaflokksherveldi
eins og NorSur-Kórea geti
tekiS bandarískt herskip til
fanga á úthafi, þá sé kom-
inn tími til aS ný forysta
skapi Bandaríkjunum virS-
ingu á ný.
Þó aS Bandaríkjamenn
hafi slysast til að kjósa þenn
an mann fyrir annað forseta
efni sitt er engan veginn
víst aS þeir verSi svo ó-
heppnir að fá hann fyrir for-
seta. Richard Nixon hefur
ekki unniS kosningar upp á
eigin Spýtur í 1 8 ár og það
er ekkert sérlega Hklegt að
hann fari að byrja á því nú.
Hitt er svo annaS mál aS
útnefning hans hefur þann
leiSa ókost í för meS sér aS
gera sigurlíkur Humphreys
á þingi demókrata sterkari.
Demókratar halda sennilega
að þeim sé óhætt aS senda
hvern sem er á móti Nixon
og þá dettur þeim auðvitað
helzt í hug Hubert Hump-
hrey. Ef repúblikanir hefSu
hins vegar valið Nelson
Rockefeller hefðu demókrat
ar fariS að hugsa sig um
tvisvéur.
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 22. ágúst 1968
3