Frjáls þjóð - 19.09.1968, Blaðsíða 4

Guðrúrc Helgaddttir;
VANDRÆÐI VINSTRI HREYFINGAR
Enn einu sinni hafa sósíal
istar á Islandi ástæcSu til að
óttast um samtök sín, og
eins og aS vanda lætur, ein-
mitt þegar íslenzkum laun-
þegum ríSur hvaS mest á aS
standa saman. AtburSir þeir
sem gerSust fyrir skömmu
vestur á landi, urðu til þess
aS ýta undir þennan ótta,
þó að ég fái ekki séS, að
þeir séu annað en eitt þeirra
sjúkdómseinkenna sem kom
iS hafa fram hjá hrjáSum
líkama AlþýSubandalagsins
undanfarin ár. ÞaS var raun
ar óhjákvæmiiegt, aS eitt-
hvaS slíkt brytist út núna
meS haustinu, þar eð fyrir
dyrum er mikilvægur lands-
fundur bandalagsins, þar
sem viS hljótum að gera út
um framtíS þess. Málflútn-
ingur og skýringar þessara
síðustu atburða í blöSum og
öSrum fjölmiSlunartækjum
eru tæpast til annars en aS
rugla meira en nokkru sinni
fyrr þann stóra hóp kjós-
enda, sem stutt hefur banda
lagiS og hefur fariS sívax-
andi. Þetta fólk á allan rétt
á að fylgjast í smáatriSum
með umræSum um þau
vandamál, sem hér er um
deilt, ekki sízt þegar svo
árar sem nú.
Því hefur veriS haldiS
fram frá því að þessar deil-
ur brutust fyrir alvöru út í
alþingiskosningunum í fyrra,
að hér væri enginn málefna
legur ágreiningur, og eink-
um hefur ÞjóSviljinn haldiS
þeirri fullyrSingu til streitu.
ÞaS er því ekki aS undra,
þó aS litlar sem engar um-
ræður um þessi mál kæmu
fram í blaSinu því. Það er
vitanlega fullkominn barna-
skapur ,aS halda því fram,
aS enginn málefnaágreining
ur sé í samtökum, sem starf
rækt eru eins og Alþýðu-
bandalagið, enda væri þaS
þá ekki mikils virSi. Þessi
málefnaágreiningur er vitan
lega ákaflega persónubund-
inn, svo aS ég skal reyna aS
skýra hér, hvaS mig hefur
greint á viS bandalagið og
starfrækslu þess. Vera má,
að óánægja ýmissa annarra
bandalagsmanna sé af allt
öSrum tog spunninn.
Kjarni AlþýSubandalags-
ins er og hefur alltaf veriS
Sósíalistaflokkurinn. Þjóð-
viljinn er málgagn hans,
enda í eign hans, auk þess
sem flokkurinn á allt flokks-
„apparatiS“, sem enginn
stjórnmálaflokkur getur ver
ið án. ÞaS liggur því í hlut-
arins eSli, aS forustumenn
Sósíalistaflokksins hlutu aS
hafa töglin og hagldirnar
innan bandalagsins eftir géð
þótta, og örlög þess hafa
alltaf veriS í þeirra hönd-
um. AlþýðubandalagiS var
byggt upp sem lýSræSisleg
stjórnmálasamtök, svo að
þaS getur varla talizt óeSli-
legt, þó að félagar utan Sós-
íalistaflokksins vildu hafa
einhver áhrif á gang mála
innan þess, en hér hefur ver-
iS viS ramman reip aS
draga. Þúsundir Alþýðu-
bandalagsmanna um allt
land hafa ekki gengiS þess
duldir, aS Sósíalistaflokkur-
inn, stefnuskrá hans og
stofnanir allar, hafa þarfn-
azt breytinga og endurskoð-
unar í æ ríkara mæli, eftir
því sem tímans tönn nagaSi
rætur hans. Og þetta er
vissulega alvarlegur mál-
efnaágreinigur, hvaS sem
hver segir, og er því ekki
seinna vænna en landsfund
ur komi þeim málum í sæm-
andi horf. Hér dugir ekki að
skipta um nafniS eitt.
Menn hafa haft einstaka
tilhneigingu til þess aS
hengja sig í örfá orð, sem
þegar allt kemur til alls hafa
sáralitla þýSingu. Þessi orS
eru sósíalisti, kommúnisti og
sósíaldemokrati og nokkur
fleiri. Þessi leiSinlegu, er-
lendu orð hafa velzt um í
koki vitsmunaveranna á
MorgunblaSinu um áratuga
bil eins og steinbítsbein, og
verSur enginn hissa á því.
Verra er, þegar maður eins
og Jón Baldvin Hannibals-
son tekur aS tala um þaS í
útvarpi, að liS Hannibals
Valdimarssonar geti ekki unn
iS með kommúnistum, rétt
eins og Styrmir Gunnarsson
eSa Eyjólfur KonráS væru
aS tala. Við, sem gátum ekki
fellt okkur viS vinnubrögS
Sósíalistaflokksins í alþing-
iskosningunum sl. ár, en kus
um þó að starfa innan þess,
stofnuSum, sem alkunna er,
félag, sem vera skyldi vett-
vangur okkar viS framfylgd
mála. FormaSur þess var
Jón Baldvin, og heyrði ég
þá aldrei á það minnzt, aS
viS gætum ekki unniS með
kommúnistum eSa hverjum
þeim öSrum, sem kysu aS
starfa innan Alþýðubanda-
lagsins. ÞaS væri sannarlega
fróSl.egt aS heyra skilgrein-
ingu á þessum margþvældu
orðum. Mér er til efs, aS
menn ættu auðvelt með aS
skipa sér í hóp eftir þeim.
AlþýSubandalagsmenn allir
eiga þaS stefnumál sameigin
legt aS vilja vinna aS sósíal
ísku skipulagi á rekstri þjóð
félagsins í friSsamlegri sam
búS viS aSra menn. Um
þetta er óþarfi að deila og
hefur enda ekki veriS gert.
Þeir, sem ekki fallast á
þetta sjónarmið, eiga vita-
skuld ekkert erindi í Alþýðu
bandalagiS. ÞaS er hins
vegar brennandi deilumál
innan AlþýSubandalagsins,
hvernig bezt verSi fyrir
þessu stefnumáli barizt, og
það er veigameira málefni
en þaS, hvort einhverjir
kjósa aS kalla sig kommún-
ista, eSa einhverjum öSrum
nöfnum.
Ýmsar stofnanir Sósíalista
flokksins eru því miður á-
móta forpokaSar og þessi
umræddu orð. Allir þrótt-
miklir stjórnmálaflokkar
leggja á það mikla áherzlu
aS halda vettvangi æsku-
fólks innan vébanda sinna
öflugum og lifandi. Æsku-
lýSsfylkingin hefur gegnt
þessu hlutverki innan Al-
þýSubandalagsins og verið
einastí vettvangur æskufólks
innan samtakanna hingaS
til. Ég get ekki meS bezta
vilja séS, aS þessi vettvang-
ur hafi verið sérlega öflugur
eSa lifandi, þó að ýmislegt
jákvætt hafi heyrzt úr þeim
herbúðum. Fylkingarfélagar
hafa vissulega barizt ötul-
lega fyrir ýmsum réttlætis-
og mannúSarmálum, og höf
um viS fjölmörg utan fylk-
ingarinnar staðiS viS hliS
þeirra í því. En svo virSist
sem fylkingin hafi sérhæft
sig í einstökum aSgerðum,
svo sem mótmælaaðgerSum
gegn heimsvaldastefnu.
Skynsamlegum umræðum
*
um innanríkismál og stjóm-
mál almennt hefur hins veg-
ar boriS minna á, og fylk-
ingarfélagar hafa haft
sterka tilhneigingu til aS Iíta
á samtök sín sem lokaSan
hóp, sem heimsk alþýSan
ætti lítiS erindi til. Óraun-
sæi og tilfinningasemi hefur
sett svip sinn á samtökin og
stórlega staðiS þeim fyrir
þrifum, enda hafa fáir dug-
andi stjórnmálamenn komið
úr fylkingunni. Jóhannes úr
Kötlum er indælt skáld, en
sem andlegur leiStogi stjórn
málasamtaka er hann afleit-
ur. ÆskuIýSsfylkingin þyrfti
svo sannarlega að endur-
skoða stefnumark sitt um
leiS og Sósíalistaflokkurinn.
Allt of margar ferSir þess
eru gjörsamlega ,,út í blá-
inn“.
ÞaS er hrein tilviljun, aS
ég tek hér starfsemi Æsku-
lýSsfylkingarinnar sem
dæmi um þann fúa, sem er
aS éta sundur vinstri öflin
í landinu. Á sama hátt mætti
taka fyrir sérhverja stofnun
Alþýðubandalagsins. Og á
sama tíma hefur öll verka-
lýðsbarátta landsmanna náS
aS verSa þessum fSa að
bráS, svo aS hún er nú lít-
illar virSingar verS. ÞaS er
auSvelt að bera viS al-
mennri spillingu innan þess
auðvaldsþjóðfélags, sem rek
ið hefur veriS á Íslandí, en
okkur væri öllum nær aS
taka á herSar þá ábyrgS,
sem viS höfúm svo lengi
brugSizt. Félagshyggja og
stéttvísi launþega hefur orS
ið aS ^bráð því kapphlaupi
eftir peningum og efnaleg-
um gæðum, sem tröllriSið
hefur Islandi eftirstríSsár-
anna. VerkalýSsfélögin efna
til verkfalla, þar sem samiS
er um launataxta, sem sára-
fáir launþegar þiggja laun
eftir, og hvers konar yfir-
borganakerfi hafa vaSiS
uppi og grafiS undan virð-
ingu og manndómi verka-
IýSsins í landinu. Fjölmarg-
ir launataxtar verkafólks eru
til þess eins að hlæja að
þeim; slík laun eru ekki not
hæf nokkrum manni til aS
lifa af, enda þeir fæstir sem
það gera. AfleiSingin er
vinnusvik af öllu tagi, óhóf-
legt vinnuok og almennt siS
leysi. Fáránlegt ástand hús-
næSismála þjóSarinnar hafa
verkalýSsfélögin vanrækt,
enda löngu búin að gleyma
félagslegum tilgangi sínum,
og allt menningarlegt ástand
íslenzkra launþega hefur orS
iS að víkja fyrir kapphlaup-
inu eftir sams konar harðviS
arhurSum og heildsalinn við
hliSina hefur látiS smíSa.
Atvinnutitlarnir „verkamaS
ur“ eða „sjómaSur“ eru svo
illa komnir, að þeir taka
brátt aS fela í sér þá upplýs-
ingu um viSkomandi, að
hann hafi einhverra hluta
vegna orðiS undir í lífsbar-
áftunni, annars væri hann í
„einhverju betra" eins og
þaS heitir. Þetta er sorgleg
staSreynd á tímum almennr
ar upplýsingar og menntun-
ar allra landsmanna og at-
riSi, sem verkalýSsfélögin
ættu aS íhuga vandlega.
Vera mætti, að eitthvað
fyndist af þeim manndómi,
sem eitt sinn einkenndi laun-
þegastéttina viS miklu verri
þjóðfélagslegar aSstæSur.
Mér er ekki grunlaust um,
að þeir menn kunni aS finn-
ast í hópi íslenzkra sósíal-
ista, sem ennþá halda, aS
þessi alþýSa- hlaupi undir
fánum út á strætin og geri
byltingu. Persónulega þykir
mér þaS þó meira en ólík-
legt. Vænlegri framtíSar-
draumur þætti mér, aS með
stofnun Alþýðubandalags-
flokks á raunsæjum og skyn
samlegum grundvelli tækist
' aS sameina íslenzka laun-
þega í friSsamlegri baráttu
Framh. á bls. 7.
Guðrún Helgadóttir
4
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 19. september 1968