Frjáls þjóð - 03.10.1968, Síða 3

Ritstjórnargrein
MEÐAN VIÐ BIÐUM
Þetta haust líkist mest
ömurlegum biðtíma, ámóta
og í biðstofu tannlæknis.
Viðreisnarstjórnin hefur
kunngert okkur, að þrátt
fyrir allar hennar ífylling-
ar og réttingar undanfar-
inn áratug sé nú illa kom-
ið, svo il.la að henni er ekki
einu sinni sjálfri fyllilega
Ijóst hvað til bragðs skuli
taka. Til sannindamerkis
um að einskis sé látið ó-
freistað, hafa viðreisnar-
doktorarnir meira að segja
kallað keppinauta sína til
ráðuneytis, og láta í það
skína að þeim standi til
boða stöður aðstoðarlækna
við þá miklu og vandasömu
aðgerð sem brátt fer í hönd
og gefið er í skyn að nísta
hljóti hverja taug þjóðar-
Mkamans, þótt fullkomn-
asta deyfingartækni verði
að sjálfsögðu viðhöfð.
Meðan beðið er eftir úr-
skurði doktoranna, má
reyna að dreyfa huganum
með því að líta í blöðin. í
síðustu viku var þar einna
rúmfrekust löng framhalds
saga af skiptum saltfisk-
framleiðenda og saltfiskút
flytjenda við ítalska inn-
flytjendur. Þótt páfi og
klerkdómur hans hafi mjög
linað boðun föstuhalds á
síðustu tímum, eru kaþólsk
ar þjóðir við Miðjarðarliaf
alls ekki afhuga ísl.enzkum
baccalá, og eins og blaða-
lesendur hafa nú fengið að
kynnast ríkir meira að
segja togstreita meðal ítala
um öflun þessa norræna
saltmetis.
í frásögnum blaðanna hef
ur skotið upp nöfnum máls
aðila sem lesendur vissu
fæstir áður að væru til,
þar gnæfir hin liátignarlega
Sjólastöð við hliðina á
ítaJ.ska hringnum Paonessa,
sem ókunnugur mætti ætla
að væri einhver hofróðan
af Via Veneto eftir hljómi
nafnsins að dæma. And-
spænis þessum tiginnefndu
fyrirtækjum standa svo
önnur tvö, og þar er ekkert
skáldlegt við nafngiftirnar,
þau heita rétt og slétt
UNIFISH og S.Í.F.
Já einmitt, S.f.F. Við þá
skammstöfun rankar ís-
lenzkur blaðalesandi við
sér, sé hann kominn á full-
orðinsár. Það á ekki af
S.Í.F. gamla að ganga. Allt-
af er það að komast í blöðin
bendlað við einhverja vafa
sama náunga á ítalíu. í
fyrndinni var það Gismohdi
svo komu Bjarnason &
Marabotti. Þetta voru þó
eiginnöfn, en nú er komið
til sögunnar eitthvert ópers
ónulegt UNIFISH, ámóta
óáþreifanlegt og annað víð-
kunnugt ítalskt fyrirtæki,
MAFÍAN. Það er eins og
S.Í.F. ætli aldrei að læra
að gæta sín á þessum ítöl-
um.
Og ekki nóg með það.
S.f.F. hefur ekki bara selt
UNIFISH saltfisk, heldur
líka sál sína, heitið því að
láta engan ugga af íslandi
ganga til keppinautar fisk-
hringsins. Og í þessu nýtur
S.Í.F. baktryggingar sjálfr-
ar ríkisstjómarinnar, við-
reisnardoktorarnir okkar
hafa lagt höfuð sín að veði
fyrir að ekki bregðist þau
heit sem S.f.F. hefur unnið
UNIFISH. Fyrr skal a).lur
okkar óseldi saltfiskur
grotna niður.
Fólk sem hímir í biðstofu
lætur gjarnan hugann
reika. Og eftir langan lest-
ur um Sjólastöðina og Paon
essu, UNIFISH og S.f.F.
skýtur upp ábúðamiklum
markorðum úr þjóðmála-
umræðum liðins sumars,
orð eins og sölutregða,
markaðsörðuglcikar, gjald-
eyrisþurrð, lífskjaraskerð-
ing, birtast fyrir hugskots-
sjónum okkar sem bíðum.
Hér er eitthvað sem ekki
kemur heim og saman.
Ekki er furða þó sala gangi
tregt, ef neitað er að selja
öðrum en einhverjum út-
vöWum kaupendum. Nú
virðast Portúgal og Ítalía
einu markaðir sem til
grcina koma. Áður áttum
við góðan markað í Róm-
önsku Ameríku, og keppi-
nautar okkar leggja enn við
hann mikla rækt. En hvern-
ig er til dæmis háttað starfi
S.f.F. að markaðsöflun í
Brasilíu? Og hverjar eru
þær „alkunnu ástæður“
sem okkur er sagt að liggi
til að saltfisksala til Kúbu
hefur stöðvazt? Eiga þær
eitthvað skylt við viðskipta
bann Bandaríkjanna á ríki
Castro? Þess hefur að
minnsta kosti ekki orðið
vart að íslendingar hafi
fengið ól.yst á Havanavindl-
um og Bacardirommi.
Og síðast en ekki sízt,
verzlunarfrelsið. Hvernig
fær það staðizt, að innflutn
ingsfrelsi sé ómissandi en
útflutningsfrelsi giötunar-
vegur? Þar sem gjaldeyris-
eyðsla er frjáls en gjald-
eyrisöflun einokuð, virðist
niðurstaðan hljóta að verða
gjaldeyriskreppa.
Svo löng og leið getur set
an í biðstofunni orðið, að
virðulegir viðreisnardoktor
ar taki á sig mynd afkára-
legra töfralækna í hugum
þeirra sem eiga í vændum
tvísýna aðgerð.
M. T. Ó.
FRJÁLS ÞJÓÐ
Útgefandi HUGINN HP.
Ritstjóri:
Sverrir Hólmarsson (ábm.)
Pramkvæmdast jóri:
Jóhann J. E. Kúld '
Ritnefnd:
Einar Hannesson, Gils Guðmundsson,
Guðjón Jónsson, Gunnar Karlsson, Haraldur Henrýsson,
Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðgeirsson,
Þórir Daníelsson, Svavar Sigmundsson.
Áskriftargjald kr. 400,00 á ári. Verð í lausasölu kr. 10,00.
Þjóðemishreyfingar
á Bretlandseyjum
Starfsemi samtaka þjóð-
ernissinna í Skotlandi og
Wales hefur þegar valdið
ráðamönnum í London viss
um áhyggjum. Á s.l. ári
náði þjóðernissinninn frú
Winifred Ewing, 38 ára
gamall lögfræðingur kosn-
ingu til Brezka þingsins.
Frúin hefur barizt fyrir
frjálsu Skotlandi, með eig-
in löggjafarsamkomu og
hervörnum. Er hún fyrsti
skozki þjóðernissinninn,
sem sæti hlýtur í Neðrimál
stofunni í 20 ár.
Fyrir tveimur árum tók
Gwynfor Evans, bóndi, 54
ára gamall þjóðernissinni
frá Wales sæti í Neðri-mál
stofunni og er það í fyrsta
skipti í sögu málstofunnar,
að velskur þjóðernissinni
taki þar sæti. — „Stefna
okkar er að ná sömu stöðu
og Samveldislöndin hafa“,
sagði Evans í ræðu í Neðri-
málstofunni. „Það er ekki
aðskilnaður, sem við sækj-
umst eftir,“ sagði Evans
ennfremur,“ heldur frelsi.
Allt, sem við biðjum um,
er frelsi til þess að lifa eft-
ir okkar höfði.“ — Það gef-
ur auga leið, að áhrif þess-
ara tveggja þjóðernissinna
í hópi 628 þingmanna í
Brezka þinginu munu ekki
verða yfirgnæfandi.
Allt bendir til þess að
Bretland muni halda áfram
að vera eitt ríki í mörg ár.
Bretar hafa oft áður lent í
hliðstæðu á liðnum tímum,
slíkir stormar hafa gengið
yfir og Bretar staðið þá af
sér.
Þrátt fyrir það, að saga
heimsveldisins sé senn lið-
in og gjaldmiðillinn stífður,
hlýtur þjóðernisbaráttan að
gefa bendingu um að eitt-
hvað verði að gera í þeim
málum. Níu af þrettán
velskum greifadæmum líða
vegna fólksflóttans til
stærri borganna. Hið velska
mál, sem áður fyrr var tal-
að af um 90 af hundraði
íbúanna þar, er nú aðeins
notað af 25% þeirra. Evans
þingmaður, sem er foringi
þ j óðernishreyfingarinnar
gerði kröfu um að fá að
halda jómfrúarræðu sína í
þinginu á velsku, en var
meinað það. Og félagsskap-
ur þeirra, sem vilja við-
halda velskunni mótmælir
í hvert sinn, sem opinberar
tilkynningar eru ekki birt-
ar á velsku. í Wales eru
2,7 milljónir íbúa.
í Skotlandi, en þar eru
íbúar 5.2 milljónir og út-
flutningur á ,,whisky“ nem
ur tæplega 20 milljörðum
kr. árlega, er annað uppi á
teningnum. Eins og í Wales
á þjóðernishreyfingin ræt-
ur sínar að rekja til áranna
fyrir fyrra stríðið. En vöxt-
ur hreyfingarinnar hefur
þó verið mestur síðustu
fimm árin. Skozki þjóðern-
isflokkurinn hefur vaxið úr
21 félagi með um 2 þúsund
félagsmenn árið 1962 í 323
félög með yfir 60 þúsund
félagsmenn, en þriðjungur
þeirra er yngri en 23 ára.
Flokkurinn hefur á
stefnuskrá sinni að stofnað
verði eigið skozkt alþingi,
þegar flokkurinn hefur
fengið kosna 36 þingmenn
af 71 Skota, sem sæti á á
þinginu í London. Þjóðern
issinnar halda því fram að
þeim 20 milljörðum, sem
Skotar greiða í skatta, ætti
að verja í Skotlandi. Þeir
telja að því aðeins sé þetta
unnt, að landið fái aðskiln-
að frá Englandi. Eins og
kunnugt er, sameinuðust
Skotland og England árið
1707 með sérstöku sam-
komulagi, sem gert var eft-
ir margra ára blóðugt stríð
milli landanna.
Þegar rætt er um þjóð-
ernishreyfingar á Bretlands
eyjum, má ekki gleyma því
að þriðji aðilinn, sem einn-
ig telst til þessa hóps, er
hluti íbúa Norður-írlands.
Þriðjungur þeirra, sem þar
búa, en það er 1.5 milljón,
vilja aðskilnað við Bret-
land. Þetta fólk vill samein
ast írska lýðveldinu.
Þá má einnig minna á eyj
una Man, sem er í írska haf
inu. íbúar þar eru um 50
þúsund talsins. í fyrra
gerðu þeir kröfu um aukna
sjálfstjórn sinna mála. Eyja
búar hafa þegar sitt eigið
þing með 11 fulltrúum.
Eyjaskeggjar mótmæltu
kröftuglega brezkum lögum
er bönnuðu útvarpsstöð, er
staðsett var úti fyrir strönd
um eyjunnar, en stöðin var
mjög vinsæl hjá íbúum eyj
unnar. Talsmaður þingsins
á eyjunni hefur sagt, að
þeir eyjabúar vilji vera í
óháðu sambandi við Bret-
land. í ráðstefnu, sem hald
in var með fulltrúum eyj-
unnar og yfirvalda Bret-
landseyja um vandamálin,
náðist samkomulag, og er
sambúð þessara aðila nú
góð.
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 3. október 1968