Frjáls þjóð - 10.10.1968, Side 1

10. október 1968.
Fimmtudagur
32. tölublað
17. árgangur
Niðurstððurnar af könnun efnahagsvandans eiga ekki
að vera launungarmál:
SPILIN Á BORDIÐ!
Nú er liSið nokkuð á annan
mánuð síðan stjórnarflokkarn-
ir sneru sér til stjórnarandstöð-
unnar og fóru fram á viðraeður
um efnahagsvanda þjóSarinn-
ar og hugsanlegar leiðir til að
forða algeru öngþveiti. Stjórn-
arandstaðan taldi rétt að verða
við tilmælum þessum, og nú
hafa fulltrúar allra þingflokka
setið á rökstólum um skeiS.
Harla lítiS hefur þjóSin fengið
að vita um viSræður þessar,
enda mun þaS mála sannast að
þær hafa gengið ákaflega
hægt. ÁstæSurnar munu fyrst
og fremst fc>ær, acS þegar til
átti að taka og fulltrúar stjórn-
arandstöðunnar í viðræðu-
nefnd vildu gera sér grein fyrir
efnahagsvandanum í einstök-
um atriSum, eins og hann raun
verulega er, varð næsta fátt
um svör í upphafi. Svo virSist
sem ráSherrarnir hafi vitað
næsta líticS meira en hinir,
hvernig málin stóðu. Þeim var
að vísu Ijóst, að ríkiskassinn
var galtómur og yfirdráttar-
skuld ríkissjóðs við seðlabank-
ann fór vaxandi meS mánuði
hverjum og nam svimháum
upphæðum. Þeir höfðu ein-
hverja hugmynd um að skraut
blóm viðreisnarinncu- var visn-
acS; gjaldeyrisvarasjóðurinn
margrómaSi að heita máfti
þorrinn. Þá hafði þaS ekki far
iS fram hjá þeim meS öllu, aS
höfuSatvinnuvegir þjóðarinnar
voru mergsognir og að þrotum
komnir. Þeim kom ekki til hug
ar aS bera á móti því að hrika-
legt atvinnuleysi vœri yfirvof-
•'andi þegar vetur gengi í garS,
svo framarlega sem ekki yrSu
gerSar margþættar og stórfelld
or ráSstafanÍr til að koma í veg
fyrir þaS. Þetta var þeim ljóst
og raunar sitthvaS fleira, þótt
hér verSi ekki rakið.
c-n þegar þeir voru krafðir
um ýmsar skýrslur og töliileg-
ar upplýsingar, sem telja varð
forsendu þess aS hægt væri aS
gera sér grein fyrir efnahags-
vandanum í einstökum atriS-
um, til aS byggja á tillögur um
lausn hans, virðást þeir hafa
staSiS uppi eins og þvörur.
Heyrzt hefur aS þá hafi þeir
ýmist svarað því til, aS veriS
væri að gera slíkar skýrslur og
útreikninga eða gefiS fyrirheit
um aS slíkt skyldi gert.
Þetta er vægast sagt bág-
borin frammistaSa. Ekki hafa
erfiSleikarnir á efnahagssvið-
inu duniS yfir meS svo skjót-
um hætti, né eru svo nýtilkomn
ir, aS ósanngjarnt væri aS
krefjast þess aS glögg töluleg
vitneskja um ástandið hefði
legiS fyrir í einstökum atrið-
um þegar meS haustdögum.
HvaS sem öllum viðræSum viS
stjórnarandstöSuna leiS, átti
ríkisstjórninni aS vera þaS
Ijóst, að til margvíslegra ráð-
stafana yrði aS grípa, ef ekki
ætti illa aS fara. En til þess aS
þær ráSstafanir yrðu á viti
byggSar og réttlátlega fram-
kvæmdar, var óhjákvæmilegt
aS fyrir lægi heildarmynd af
þeim þjóSfélagsvanda, sem hér
er viS aS etja. Menn urðu einn
ig að geta gert sér þess fulla
grein, hverjar væru orsakir erf-
iSIeikanna, svo að hægt væri
aS fjalla um máliS af raunsæi
og framkvæma þær stefnu-
breytingar, sem réttmætar og
óhjákvæmilegar mættu teljast.
En þessari frumskyldu sinni
hefur ríkisstjórnin brugðist.
Þess vegna hafa svör hennar
viS fjölmörgum spurningum
um stærS og eSli efnahagsvand
ans veriS þau, að þaS vissi hún
ekki ennþá, en Jónas Haralz
og menn hans skyldu drifnir í
aS reikna þetta út!
Enn sjást þess og næsta lítil
merki, að stjórnarhcjrrarnir hafi
gert sér vandamáfín fyllilega
Ijós eða vilji viSurkenna orsak-
ir þeirra af sæmilegri hrein
skilni. Þeir halda því fram, aS
erfiSleikarnir stafi nær einung-
is af tvennu, mipnkandi afla og
lækkandi verði útflutningsaf-
urSa. Enginn neitar þvf, aS
hvort tveggja hefur átt sér
staS og hefur vitanlega haft
mikil áhrif á hag þjóSarbúsins.
En nú er með öllu vonlaust aS
dylja þjóSina þess lengur, að
röng og háskaleg stjórnarstefna
á mikla sök á því hvernig kom
iS er. Skipulagslaus og þeimsku
leg fjárfesting, gengdarlaus
gjaldeyrissóun, illa nýttir fram
leiðslumöguleikar, fomstuleysi
á sviSi markaSsleitar, eyðsla
og bruSl á mörgum sviSum ----
allt eru þetta meiri og minni
orsakavaldar þess, hvernig nú
er komiS. ÞjóSin sem heild
hefur lifaS um efni fram, eytt
meiru en hún aflaði. Að því
hefur stjórnarstefnan blátt á-
fram stuSlaS, bæði til þess að
fá síaukiS fé í botnlausa hít
ríkissjóSs og í því skyni aS
tryggja hvers konar spekúlönt-
um á viSskiptasviSinu ,,at-
hafnafrelsi. “
Eigi þess aS vera nokkur
kostur aS þjóðin komist stór-
slysalaust upp úr því efnahags
lega kviksyndi sem hún situr
nú föst í, er óhjákvæmilegt að
breyta í höfuðdráttum um
stjóijnarstefnu. Með margvís-
Framh. á bls. 7.
MEÐAL
FÉLAGSSTOFNUN STODENTA
bls. 5
ÁTÖKIN I MEXIKÚ
bls. 4.
SKDLARNIR HEFJAST
leiðari
NÝTING LANDHELGINNAR
baksíða
EFNIS
VILJA FÁ VERKFALLSRETT
Frá þingi BSRB
Rúmlega 140 fulltrúar frá tæplega 30 aðildarfélögum
Bandalags starfsmanna ríkis og bæja sátu 26. þing sam-
takanna í síðustu viku. Kristján Thorlacíus var endurkjör-
in formaður B.S.R.B., en hann hefur verið formaður frá
1960. Samstaða var um kjör stjórnar í kjörnefnd þingsins
að öllu öðru leyti en um formannskjörið og virtist sem ein-
hverjir stjórnarsinnar á þinginu hafi viljað kanna styrkleika-
hlutfullin með uppástungu um Björgvin Guðmundsson, en
hann hlaut 55 atkvæði á móti 86 atkvæðum, sem Kristján
fékk. Fyrsti varaformaður B.S.R.B. er Sigfinnur Sigurðsson
og 2. varaformaður Haraldur Steinþórsson.
Á hinu víðtæka starfssviði
opinberrar stjórnsýslu og þjón
ustu vinna þúsundir manna,
sem vilja áreiðanlega að al-
menningur hafi góðan skiln-
ing á störfum þeirra og rétt
mat á þýðingu starfanna, sem
þeir inna af hendi. Þeir vilja
fá að sitja við sama borð og
aðrir, hvað snertir launakjör,
réttindi og skyldur. Um fyrr-
nefnda atriðið má segja að
mikil breyting til batnaðar,
frá því sem áður var, hafi átt
sér stað hjá almenningi. í
launamálum er víst að þau
eru allvíða lakari en hjá þeim
sem vinna sambærileg störf í
Kristján Tliorlacius
þágu annarra en opinberra að-
ila, enda hafa kjörin dregizt
aftur úr miðað við kjarasamn
inga verkalýðsfélaganna á
seinni árum. Og staðréynd er
að laun í lægstu launaflokk-
um hjá því opinbera hrökkva
ekki fyrir brýnustu lífsnauð-
synjum.
# Heillaríkt spor
Þótt þannig sé ástatt í launa
málum opinberra starfsmanna
í dag, hefur ýmsu- góðu verið
komið til leiðar í málefnum
þeirra á síðustu áratugum. Er
það ekki sízt fyrir tilstilli
Bandalags starfsmanna ríkis
og bæja, sem stofnað var árið
1942. Má í því efni nefna
kjarasamningalögin frá 1962
en með þeim tókst að fá því
framgengt að samið yrði um
launakjörin. Með tilkomu
BSRB var stigið heillaríkt spor
fyrir kjarabaráttu launþeg-
anna og stjórnarvöldum jafn-
framt gert auðveldara að
sinna þessum málum, með því
að semja við einn aðila í stað
margra. Að vísu fara mörg
einstök félög með hluta af
samningsmálum sínum, t. d.
starfsmannafélögin. Nú eru
Framh. á bls. 7.