Frjáls þjóð - 10.10.1968, Blaðsíða 5

Félagsstofnun og stúdentaskattur
Á síðastliSnu vori ritaSi
ég nokkrar greinar í þetta
blað um þörf þjóðfélagsins
á menntamönnum og hags-
munamál háskólanema. Eg
þóttist færa rök að því, að
kjör þeirra yrðu að batna
að mun, til þess að sérfræð
ingaþörfinni yrði fullnægt,
og hvatti einkum til, að það
jmði gert með félagslegum
úrbótum stúdentum til
handa.
Síðan virðist hafa komið
í ljós, að yfirvöld ríkis og
háskóla séu á sama máli
um, hvers konar kjarabæt-
ur komi að beztu gagni.
Keypt hefur verið hús fyrir
barnaheimili stúdenta og
mun lítill vísir að því hefja
starf í þessum mánuði. Lof-
að hefur verið umtalsverðri
upphæð til félagsheimilis
stúdenta. Félagsstofnun
stúdenta hefur verið sett á
laggirnar og er nú að hefja
starf. Undir stjórn hennar
eru sameinuð félagsleg
þjónustufyrirtæki stúdenta,
stúdentagarðarnir, bóksala
og kaffistofa í háskólanum
og fleira þess háttar. Þá
munu væntanlegt barna-
heimili og félagsheimili
lúta stjórn félagsstofnunar.
Að þessu öllu getur orðið
mikil framför, ef vel verð-
ur fylgt á eftir. Stjórn fyrir-
tækja, sem rekin eru í þágu
stúdenta, hefur oft , verið
bagalega laus í rásinni og
samstarfið ekki alltaf nægi
lega gott. Er tvímælalaust
stefnt í rétta átt að sam-
eina þetta sem mest undir
eina stjórn. Þá eru fjárveit-
ing til félagsheimilis • og
kaus á húsi til barnaheim-
ilis vonandi upphaf að
markverðum nýjungum.
Hér virðist þó skorta
nokkuð mikið á, að fastri
og skýrri stefnu hafi verið
fylgt og samræmis gætt
milli aðgerða hinna ýmsu
aðila. Loforðið um fjárveit
ingu til félagsheimilis kom
frá háskólanum, og er ekki
fjarri lagi að geta sér til, að
vond samvizka háskólayfir-
valda vegna óskyldra mála
hafi flýtt eitthvað fyrir því.
Slík tildrög eru ekki vel
fallin til að koma í kring
haldgóðum úrbótum. Rík-
isstjórnin keypti húsnæði
fyrir barnaheimili, gamalt
hús á óhentugum stað. Virð
ist jafnvel ekki hafa verið
borið undir heilbrigðisyfir-
völd, hve mörg börn húsið
rúmaði, áður en í kaupin
var ráðizt.
Þá er komið að félags-
stofnuninni. Fyrstu kynni
hins almenna stúdents af
henni eru þau, að innheimt
er nú í fyrsta sinn 1000 kr.
árlegt skrásetningargjald
af stúdentum, og renna 800
krónur af því til félagsstofn
unar. Af því munu 300 kr.
renna aftur til Stúdenta-
ráðs. Árleg skrásetning
stúdenta er nauðsynleg um
bót á skrifstofukerfi háskól
ans, og skrásetningargjald-
ið dregur vafalaust eitt-
hvað úr því, að fólk sé inn-
ritað í skólann án þess að
stunda þar nám. Hins vegar
kann ýmsum stúdent að
þykja nokkuð mikið að fá
1000 króna nefskatt, án
þess að skýrt sé til fulls, til
hvaða framkvæmda hann á
að renna. Tekjur félags-
stofnunar af skatti þessum
ættu að nema allt að 700
þús. kr. á ári. Það kann að
þykja ekki sérlega há upp-
hæð, en miðað við það, sem
stofnanir stúdenta hafa
haft til umráða, er hér um
verulegt fé að ræða.
Það liggur að vísu í aug-
um uppi, að félagsstofnun
kemur til með að verja
skatttekjum sínum af stúd-
entum í þágu þjónustufyr-
irtækja þeirra. En miklu
máli skiptir, hvort stjórn
stofnunarinnar hefur hugs-
að sér, að þær ættu að
verða stofnfé nýrra fyrir-
tækja í þágu stúdenta eða
rekstrarfé til niðurgreiðslu
á þeirri þjónustu, sem stúd
entar kaupa af fyrirtækjum
félagsstofnunar.
Stúdentar hljóta að benda
skýrt á, að þeir telja það
ekki sitt hlutverk að
greiða stofnkostnað þeirra
þjónustufyrirtækja, er fe-
lagsstofnunin setur á lagg-
irnar. Þau hljóta að verða
hugsuð sem uppbót ríkis-
ins fyrir það, að stúdentar
stunda vinnu sína kaúp-
laust. Stúdentum er enginn
hagur að þvi að fá opinber-
ar stofnanir til að færa fé
úr einum vasa sínum í ann-
an.
Sé tekjum félagsstofnun
ar af stúdentum ætlað að
greiða rekstrarkostnað fyr-
irtækja félagsstofnunar,
verður að stefna að því, að
hver einasti stúdent hafi
aðstöðu til að fá framlag
sitt endurgoldið í þjónustu.
Eins og er, eru þjónustu-
stofnanir stúdenta svo litl-
ar, fáar og einhæfar, að á
það hlýtur að vanta stór-
lega.
Af þessum sökum hlýtur
Félagsstofnun stúdenta og.
sú skattheimta, sem henni
er heimiluð meðal stúd-
enta, að krefjast stórauk-
inna framlaga hins opin-
bera til hagsmunamála stúd
enta. Vérði þeim kröfum
ekki sinnt, kemst félags-
stofnunin aldrei lengra en
að færa smáupphæðir frá
einúm stúdent til annars.
En fylgi ríkisvaldið á rétt-
an hátt eftir því starfi, sem
hafið var með lögum um
Félagsstofnun 's.stúdenta,
getur hún orðið upphaf mik
iíla úrbóta, sem fyrr en
varir tekur að gæta í þjóð-
lífinu öllu.
Gunnar Karlsson.
Okkar aðkallandi dagskrármál
Það fer ólga og nýr tónn
um alla jörð. Ný kynslóð er
aS kveðja sér hljóðs og það
er hún sem mun dæma verk
feðranna. Þessi nýi tónn
hefur látiS til sín heyra í
flestum löndum heims. Ur
einum stað heyrist hann sem
þrumuraust, þannig að berg
má] hans fer um heim allan.
Or öcSrum stað sem samstillt
ur kliður þúsund radda. Eitt
á þessi nýi tónn þó sameigin
legt hvar sem hann heyrist,
hann er nýr og hans getur
framtítSin ortSið. Við stönd-
um andspænis kynslótSa-
skiptum í sögunni, þar sem
æskufólk haslar sér völ] og
þeir fremstu krefjast forustu
hlutverks í mótun nýs tíma.
Hér á Islandi höfum við ný
verið hlustað á þennan nýja
tón sunginn af þúsundum
radda æskufólks. NýafstatSn
ar forsetakosningar á Islandi
vitnuSu um styrk hans.
Unga fólkið er vaknað til
meðvitundar um hlutverk
sitt og þaS hefur fundiS
mátt sinn til athafna. ÞaS
skilur nú betur en áður hvaS
hægt er acS gera, bara ef
staSiS er saman aS málum.
Margt bendir til þess, að
inúverandi fylgi stjórnmála-
flokkanna sé allt að verða
lausara í reipum en ácSur
var og mun þetta óefacS
koma skýrar í Ijós þegar
efnt verSur næst til al-
mennra kosninga í landinu.
Straumur fólksins liggur til
vinstri, og þaS mun heimta
sinn rétt til að hafa meiri
og víðtækari áhrif á gang
þjóðmála en áður var. Unga
kynslóðin er á móti fyrir-
skipunum ofan frá, þar sem
beðið er um fylgi kjósenda
við stefnur sem mótaðar eru
af fámennum hópum og
fyrsf og fremst í þeirra þágu.
Hin rísandi kynslóð vill
móta framtícSina sjálf, neð-
an frá og upp úr. Og vera
beinn þátttakandi í mótun
þjóðfélagsins á hverjum
tíma. Þannig er íslenzkt
þjóSfélagsástand á því herr
ans ári 1968.
ViS sem teljum okkur
sósíalista og samvinnumenn
og viljunvatS mótuð verði á
Islandi stjórnmálastefna í
anda lýðræðis en í þágu
alþýðunnar ' og alþjóðar,
okkur ber að ganga fagn-
andi móti hinni nýju kyn-
slóð, sem á framtíSina. Al-
þýSubandalagiS var í upp-
hafi hugsaS sem sósíalískur
lýðræðisflokkur, þar sem
þjóSfélagsskoðanir gætu
mótast og þróast í þágu al-
þýSunnar útfrá íslenzkum
aSstæSunj. Ekki félagsskap
ur með fastmótaSar skoSan
ir fyrirfram á hverju máli,
heldur fjöldi fólks sem ætti
þaS fyrst og fremst' sameig-
inlegt aS vilja leita hamingj
unnar undir betri þjóSfélags
háttum og vinna saman að
uppbyggingu þeirra. Já,
þannig hugsuðu fjölda marg
ir sér AlþýðubandalagiS óg
þess vegna gengu þeir í þaS.
Og þannig getum viS líka
gert AlþýSubandalagiS ef
viS viljum. Sú snurða, sem
kom á samvinnuþráSinn í
bandalaginu í sambandi viS
úndirbúning síSustu Alþing
iskosninga hún var slys. Og
þetta slýs átti rætur sínar að
rekja til þess,/að menn meS
fyrirfram fastmótaðar skoS-
anir á flestum málum, hugS-
ust móta AlþýSubandalagiS
í sinni mynd, án nauðsyn-
legs tillits til annarra. ViS
getum byggt upp fámennan
trúarsöfnuS á þann hátt,
þar sem . aSeins heilagir
mega vera fullgildir meS-
limir. En víðtæk og voldug
stjórnmálasamtök hafa ekki
vaxtar- og þroskaskilyrSi
nema víðsýni sé þar innan
dyra í þaS ríkum mæli, að
tekiS sé fullt tillit til megin-
sjónarmiSa ef fleiri eru en
eitt, og menn valdir til trún-
aSarstarfa í samræmi við
heildar- og einingarhags-
muni samtakanna. SlýsiS
sem samtök okkar henti, var
aS þetta var ekki gert. Eg
held aS þetta hefSi ekki
komið fyrir, ef lengri áS-
dragandi hefði orðiS frá
stofnun bandalagsins og þar
til Alþingiskosningar fóru
fram. Tíminn var alltof stutt
ur til nauSsynlegrar aSlög-
unar. En samanlagður stýrk
ur beggja listanna hér í
Reykjavík. tók af allan vafa
um þaS, aS AlþýSubanda-
lagiS er sterkt og fólkiS ætl
ast til þess, aS meðlimir þess
’ standi saman og yfirvínni
sín barnabrek. ÞaS er orðið
aSkallandi dagskrármál sem
ekki þolir nema takmarkaSa
bið, áS forystumenn AlþýSu
bandalagsins takist í hendur
og sverjist í fóstbræSralag.
Framundan bíSa ótæmandi
verkefni í þágu alþýSunnar
á Islandi sem eru það stór í
sniSum, að þau krefjast ein-
ingar okkar stj órnmálasam-
taka.
,,Ef æskan réttir þér örf
andi hönd, þá ertu á fram-
tíðarvegi“. Svo kvaS Þor-
steinn Erlingsson, þegar
hann sá inn í framh'Sina,
þar sem kynslóS aéskunnar
haslar sér völl til starfa og
leiks. Gerum AlþýSubandá-
lagiS að víSfeSmúm sósíal-
ískum lýSræðisflokki, þar
sem æskari, hin nýja kyn-
slóð á Islandi, finnur sig
heima og ér reiSubúin aS
ganga fram til stórra sigra í
þágu fólksins í lándinú. Tak
' ist okkur þettá, þá vinnum
við gott dagsverk, sem ság-
an mun geýmá. Tökum í út-
rétta hönd æskufólksins sem
vill verSa virkur þátttak-
andi í því, aS byggja og
móta nýtt og betra samfé-
lag. Gerum okkur þaS Ijóst
sem eldri erum, aS okkar
h'lutverki lýkur senn, en æsk
an tekur viS J.E.K.
Frjáls þjóð — Fimmtudagur 10. október 1968
S