Frjáls þjóð - 31.10.1968, Qupperneq 1

31. október 1968.
Fimmtudagur
34. tölublaU
árgangur
JÁTNING MORGUNBLAÐSINS:
Jónas reiknar, ráöherrarnir bíða,
framleiðslan stöðvast
Flestum er nú aS vel'Sa ljóst
acS hin svokallaSa „frelsis-
stefna" núverandi ríkisstjórnar
hefur leitt til mikils ófarnaSar
og er ein meginorsök þeirrar
stórfelldu efnahagskreppu sem
fer vaxandi með hverjum mán
uSi. Hömlulaus innflutningur,
skipulagslaus fjárfesting og tak
markalítil eyðsla á flestum sviS
um, meS tilheyrandi verS-
bólgu og spennu í efnahagslífi,
hefur leitt af sér gífurlega
skuldasöfnun erlendis og öng-
þveiti hjá innlendum atvinnu-
vegum. Enda þótt ríkisstjórnin
og stuðningslið hennar sé enn
ófáanlegt til aS viSurkenna
gjaldþrot þessarar óhappa-
stefnu í heild, hafa stjórnarliS-
ar ekki komizt hjá aS játa ó-
farirnar af völdum skipulags-
leysisins á tilteknum sviSum.
Þess eru dæmi, að gefnar hafa
veriS út hátíSlegar yfirlýsingar
um bætta skipan tiltekinna
þátta fjárfestingarmála. En
efndir slíkra fyrirheita hafa lát
ið á sér standa.
Þau fáu ár sem síldarafli var
mikill, átti sér staS gífurleg
fjárfesting í sambandi viS
hann, reistur fjöldi síldarverk-
smiðja og síldarskip smíðuS
fyrir hundruS milljóna króna.
Allt var þetta reist á þeim
veika grunni aS hægt yrSi aS
moka upp gífurlegu magni af
síld og bræða hana í verksmiSj
um. Ekkert var skeytt um aS-
varanir þeirra manna, sem
töldu nauðsynlegt aS auka afla
verSmætiS með því að vinna
úr síldinni sem dýrmætasta
vöru. AfleiSingin er sú, aS nú
stöndum viS uppi meS óarS
bærar verksmiðjur og önnur
framleiSslutæki, sem kostaS
hafa óhemju fé. Eins konar
minnismerki um þetta ráðslag
allt er tugmilljóna síldarverk-
smiðja Friðriks Jörgensens og
félasa hans á SeySisfirSi, sem
par stendur fuilbúin fyrir löngu.
ÞangaS hefur engjn síldar-
branda komiS.
/
MeSan síIdarævinlýriS stóS
sem hæst átti hraðfrystiiSnaS-
ur landsmanna í vök að verj-
ast. Þar var þó um að ræða til-
tölulega örugga atvinnugrein
og ákaflega mikilvæga fyrir
þjóSarbúiS, bæSi hvaS snerti
atvinnu og gjaldeyrisöflun.
Skipaflotinn, sem átti aS sjá
fiskvinnslustöSvunum fyrir hrá
efni, fór stöSugt minnkandi.
Togurum stórfækkaSi, stóru
vélbátarnir tóku nær allir aS
elta síldina og hinir smærri
gengu úr sér án þess að telj-
andi endurnýjun ætti sér stað.
En jafnhliða þessu var haldið
áfram aS fjölga fiskvinnslu-
stöSvum og auka afköst þeirra
sem fyrir voru. Endurbætur á
hraSfrystihúsum og öSrum fisk
verkunarstöðvum áttu fullan
rétt á sér. En sú fjárfesting gat
ekki veriS handahófskennd og
skipulagslaus án þess þjóSar-
búiS biSi tjón af. En sú varð
raunin I einni verstöð á fætur
annarri gerðist sama sagan:
Fiskverkunarstöð fékk verulegt
fjármagn til endurnýjunar og
framleiSsluaukningar Á sama
tíma er reist önnur fiskverkun-
arstöS viS hliS þeirrar sem
fyrir var og hafSi nýlokiS dýr-
um endurbótum. BáSar hafa
stöðvarnar fengiS fjárfestingar-
fé aS láni úr opinberum sjóð-
um. f stað þess að hráefnisöfl-
un gömlu stöSvarinnar þurfti
aS aukast, ættu endurbæturnar
aS skila tilætluSum árangri, fer
hún hraSminnkandi, og nýja
stöSin tekur til vinnslu hluta
þess minnkandi afla, sem á
land kemur í verstöSinni. Af-
leiSingin verður sú, að báSar
fiskverkunarstöðvarnar, hi n
gamla og hin nýja, skortir all-
an rekstrargrundvöll. Þjóðfé-
lagiS situr uppi meS fjárfest-
ingu, sem kemur aS engum not
um. Reksturinn stöSvast, íbúar
sjávarþorpsins sjá fram p geig-
vænlegt atvinnuleysi.
I fyrra var loks svo komiS,
aS jafnvel ríkisstjórnin og efna
hagsráSunautar hennar virtust
hafa gert sér Ijóst, að á þ'essu
Sviði var umbóta þörf. MeS lög
gjöf, sem ríkisstjórnin beitti
sér fyrir, var ákveðið aS fram
skyldi fara rannsókn á rekstr-
araSstæSum og fjárhagslegri
uppbyggingu frystiiSnaSarins.
Jónas Haralz —
reiknimeistari viSreisnarinnar.
; j ■ \
Á grundvelli þeirrar rannsókn-
ar átti síSan aS gera tillögur
um aukna hagkvæmni og bætt
an rekstrargrundvöll þessa mik
ilvæga þáttar útflutningsfram-
leiðslunnar.
Þegar þetta er ritaS liggur
ekkert fyrir um rannsókn þessa
né árangur hennar. Stöðugt
hefur sigiS á ógæfuhlið hjá
hraðfrystiiSnaSinum og fjöldi
fiskvinnslustöSva hefur beinlín
is gefizt upp. Þrátt fyrir ítrek
aSar fyrirspurnir hefur sjávar-
útvegsmálaráSherra þagaS
þunnu hljóði og ekki sagt
aukatekið orð um framkvæmd
fyrrgreindra lagafyrirmæla.
Svo undarlega hljótt hefur
verið um þetta mál, aS jafnvel
MorgunblaðiS, aðalmálgagn
ríkisstjórnarinnar, gat ekki
lengur orSa bundizt. Fyrir
skömmu minnti þaS á lögin
frá síSasta Alþingi um skipu-
lagsmál hraSfrystiiðnaðarins.
MorgunblaSiS segist vita að
nefndir hafi starfað viS athug-
un þessara mála. BlaSíS segir
Framhald a öis ti
MEÐAL
Leiðari fjallar um
ÆSKULÝÐSMÁL
Vanræktir fiskistofnar:
GRÁLtÐAN
SAMVINNAN OG
ÁFENGISMÁLIN
ÚRTÖKULIST
ATVINNUMÁL
B a k s í ð a :
STORMASAMT ÞING
EFNiS
“ í Sógandafirði
Á Suðureyri viS Súganda-
fjörS hafa löngum veriS dug-
legir sjómenn og útgerS all-
blómleg. Árum saman var verS
mæti aflans sem Súgfirðingar
drógu á land eitthvað hiS
mesta á Vestfjörðum miSaS
viS íbúatölu. Nú ríkir þar al-
gert öngþveiti, og þeir fáu bát-
ar sem róa verða aS leggja afl-
ann upp í öSrum byggSarlög
um. Tvö frystihús eru á staSn-
um, en bæSi hafa verið lokuS
um langan tíma. Þarna átti að
koma viS nútíma „hagræS-
ingu‘‘ og sameina rekstur frysti
húsanna. Svo báglpga hefur
tekizt til, að reksturinn er al-
veg stöSvaSur og frystihúsa-
samsteypan skuldar sjómönn-
um og verkafólki háar fjár-
hæðir. Forstjórarnir, Sem eru
tveir, sitja suSur í Reykjavík
og tala viS ráSherra, banka-
stjóra og þingmenn, en verSur
lítið ágengt.
En á sama tíma er röskur og
bjartsýnn maSur að hefja bygg
ingu þriSja fiskiSjuversms á
staðnum!
I býsna fróSlegum viStölum
sem eitt dagblaðanna átti ný-
lega viS þrjá SúgfirSinga kem-
ur margt athyglisvert fram um
,,hagræSinguna“ á Súganda-
firSi.
Eyjólfur Bjarnason, formað-
ur verkalýðsfélagsins á SuSur-
eyri, segir:
„MiSaS við þau kynni sem
ég hef haft af þessari hagræS-
ingu, get ég ekki sagt aS hún
sé beint góð. Okkur þorpsbú-
um finnst aS í beinu framhaldi
af henni hafi skapast þetta ó-
fremdarástand sem nú ríkir
hér . . Má eiginlega segja, aS
búiS sé aS ganga á milli bols
og höfuðs á því gamla frysti-
húsi, sem var hér, og gera þaS
að nokkurs konar geymsluhúsi.
Þetta þykir okkur mjög miður
fariS, því aS þetta var mikiS
og gott hús og í alla staSi betra
en það sem reis upp seinna. “
Kristján B. Magnússon skip-
stjóri segir:
,,MeS ,,hagræSirigu“ verS
ég aS segja eins og er, að mér
leizt aldrei á hvernig byrjaS
var á henni — mér fannst vera
byrjað á öfugum enda. Þau
húsakynni, sem voru að allra
dómi talin betri, voru aSeins
nýtt undir rusl! Og fariS var
meS vélarnar út í skúra sem
ekki eru af neinum manni tald
ir hæfir til aS hýsa stóran véla
kost.‘‘
Og nú eru bæði trystihúsin
lokuS, bátar stöSvaSir, fölk
atvinnulaus — en tveir forstjór-
ar sitja suður í Reykjavík á
biSstofum ráSherra og banka
st j óra.