Frjáls þjóð - 12.12.1968, Blaðsíða 4

Arfleifð Nehru
Blaðamaðurinn: Herra for
sætisráðherra, þér hafið haft
á, að á okkar dögum
sé þörf á, að þjóðfélags-
vandamálin séu tekin nýjum
tökum. Mig langar til að
biSja yður aS skilgreina
þennan nýja sósíalisma, sem
miSaður er við þarfir sam-
tíSarinnar.
Nehru: Eg er hræddur
um, að ég hafi engar skil-
greiningar á hraSbergi. Skil
greiningum hættir til aS um-
breytast í kennisetningar og
vígorS, sem þvælast fyrir
skýrri hugsun. Eg er á hnot
skógi eftir nýtilegum lausn-
um á félagslegum vandamál
um. Ymislegt vakir fyrir
mér. AS meginmarkmiSi
hef ég velfamaS fólks og
þroska mannsins, og þá um
leið tækifæri handa sérhverj
um manni til aS þroska sig
til hins ítrasta. Framfylgd
þessara stefnumiða krefst,
að innan sérhverra samtaka
(eSa sérhvers hóps) manna,
víki samkeppni um set fyrir
samvinnu. Þótt uppörvun sé
því, aS menn keppi hver
viS annan í bróSerni, þarf
aS uppræta þá skefjalausu
samkeppni, sem liggur til
grundvallar kapitalískum
skipulagsháttum.
Þegar þér biSjiS um skil
greiningu á sósíalismanum,
þá hafiS þér sennilega í
huga skilgreiningu á stefnu
í efnahagsmálum, sem beint
er að settum markmiSum.
Þannig er um að ræða leiSir
að marki. TakmarkiS er,
eins og ég vék aS áSan,
betrun mannsins, tækifæri
handa sérhverjum manni til
aS öSIast þroska. StuSnings
menn kapitalismans láta
ekki eftir sér hafa, aS þeir
æski ekki þroska mannsins
né þjóSfélagslegs réttlætis.
I hugum þeirra kunna þó að
leynast efasemdir um, aS
þroski fjöldans og vaxandi
mannjöfnuðar hljótist af fé
lagslegum framförum. I þess
um efnum ber þó að varast
aS vera of einstrengingsleg-
ur. Til algers mannjafnaðar
kemur ekki af þeim einföldu
ástæSum, aS menn eru ólík
ir aS eSlisfari, ójafnir aS
líkamlegu og andlegu at-
gjörfi. Sumir eru greindir,
aSrir sljóir; menn eru alla-
vega. En unnt er aS veita
öllum jöfn tækifæri og
bregða sömu mælistikunni á
alla menn.
Þá er komiS að stefnunni
í efnahagsmálum. Stefnu sér
hvers lands í efnahagsmál-
um hlýtur að vera sniSinn
stakkur eftir efnum og á-
stæðum. Annarrar stefnu er
þörf í háþróuSu iSnaSar-
landi en í vanþróuSu landi,
sem er aS hefja sig upp úr
frumstæSum þjóSfélagshátt
um. Yfir hin ýmsu stig eða
skeið verSur ekki stokkiS,
þau hljóta að verða vaxtar-
áfangar.
BlaSamaSurinn: — Hvar
munduS þér skipa Indlandi
á bekk í þessu mefnum?
Nehru: — I landi okkar
ægir mörgu saman. Nær sér
hver öld á sér nú fulltrúa
sína á Indlandi, allt frá
þeirri steinöld, sem sumir
ættflokkar lifa enn á, til
miSrar tuttugustu aldar. ViS
höfum nýtt kjarnorkuna, en
viS notumst líka viS tað.
1 megindráttum er Indland
komiS á allhátt iSnaðarstig.
En ég tek fram, að ég er
aðeins aS víkja aS tækni-
legu þáttunum og ekki aS
öSrum. Atvinnugreinar
landsins standa misjafnlega
framarlega. Um tæknilega
þekkingu okkar er þaS að
segja, aS viS höfum á síð-
ustu árum lagt grundvöll,
sem veriS er aS bæta við,
og sem staSiS getur undir
iðnvæSingu, sem hlýtur ó-
hjákvæmilega aS vaxa ás-
megin jafnt og þétt.
BlaðamaSurinn: — Óhjá-
kvæmilega, herra forsætis-
ráðherra ?
Nehru: — Já, ég sagSi
óhjákvæmilega. AS lögðum
grundvelli, sem enn er veriS
aS víkka út, og aS leystum
úr læSingi þeim öflum, sem
á knýja, kemst skriS á fram
vinduna. Þar sem við tökum
málin sósíalískum tökum
öSrum fremur og þeim efna
hagslegum, hafa efnahags-
málin orSið þungamiðja
stjórnmálanna. Sitt kann
hverjum aS sýnast. Hjá aft-
urkippum verður ef til vill
ekki komizt, ríkisstjórnir
geta meira aS segja oltiS, en
engu aS síSur verSur óhjá-
kvæmileg framsókn þess-
ara afla ekki stöSvuð. Á
hverju sem veltur heldur
framvindan áfram. Um þaS
efast ég ekki. Það eitt er
mér áhyggjuefni, að fram-
vindan verSur ef til vill ekki
nægilega hröS til að vega
upp á móti áhrifum annarra
þátta.
BlaSamaSurinn: — EigiS
þér viS erlenda eSa inn-
lenda þætti?
Nehru: — Eg á viS þætti
svo sem fólksfjölgun annars
vegar og félagsleg vanda-
mál hins vegar. Nú skulum
viS gera ráð fyrir, að mann
fjölgunin nemi 2 hundraSs-
hlutum á ári. Sá hagvöxtur,
sem á er þörf, til að vega
upp á móti henni vex ekki í
augum. En hagvöxtur um 2
hundraSshluta á ári, hrekk-
ur þannig aSeins til þess aS
halda í horfinu. ViS þaS
getum viS ekki sætt okkur.
Margt hrjáir landsfólkið, sár
örbirgS og vanefni á ýmsum
' sviðum. Ur því verður aS
bæta. Og þaS fólk, sem í
bökkum berst ogþjáist, hróp
ar ekki á hjálp í vandræðum
sínum meS verkföllum eSa
annars konar kröfugerS.
MeSal annarra orSa; um
þessar mundir verSur mönn
um tíðrætt um verkföll og
satyagraha og þá hluti. En
ef ástandiS er krufiS til
mergjar, kemur í ljós, að
þeir, sem verkföllin heyja,
heyra til starfsstéttum, sem
búa við tiltölulega gott viS-
urværi. Það, sem ég er aS
vekja máls á, er, aS þeir
landsmenn, sem viS fátækt
búa, fara ek-ki í verkfall.
Þeir hafa ekki tök á né að-
StöSu til aS halda kröfum
sínum á loft. Ef drykkjar-
vatn þverr í þorpi uppi í
sveit, gegn hverjum geta
þorpsbúar farið í verkfall?
Þannig verSum viS ávallt
að hafa í huga, aS sjá verð-
ur fyrir brýnustu lífsþörfum
fólks, hvort sem um er aS
ræða matvæli eSa vatn eSa
húsaskjól.
Nú skulum viS gera ráS
fyrir, aS til uppfyllingar
þessara þarfa komi hagvöxt-
ur, sem nemur árlega 2
hundraðshlutum þjóSartekn
anna til viSbótar þeim 2
hundraðshlutum, sem þörf
er á vegna mannfjölgunar-
innar. Þá þörfnumst viS hag
vaxtar, sem nemur 4 hundr
aðshlutum þjóSarteknanna.
Þótt þessir 4 hundraSshlut-
ar skili sér, þá verSur engin
afgangur til að búa í haginn
fyrir framtíSina. SnauSum
og vanþróuSum löndum er
sá vandi mestur á höndum
aS hafa eitthvað afgangs til
fjárfestingar til aS auka
framleiðslugetuna. Þess
vegna vantar enn á. Hag-
vöxturinn þarf aS nema 6
eSa 7 eða 8 hundraSshlut-
um þjóSarteknanna. En
minnast má þess, að hver
hundraSshluti er feiknamik-
iS fé. Og þess þarf aS afla
með framleiSsluaukningu.
AS öðrum kosti þarf aS
leggja á skatta eSa taka lán
frá öðrum löndum eS(a
þiggja gjafir, allt eftir því
hvernig á stendur.
í þessu samhengi má taka
fram, aS hið minnsta, sem
Indland þarfnast er hagvöxt
ur, sem nemur 5 hundraSs-
hlutum þjóÖarteknanna.
Þessa lágmarksframlags þarf
einhvern veginn aS afla. AS
öðrum kosti miSar landinu
ekki framávið.
BlaSamaSurinn: — Hald
iS þér því fram, að framlag
sem svarar til 5 hundraðs-
hluta þjóðarteknanna, aS
minnsta kosti, dugi til aS
hefja landið upp úr búskap
arháttum kyrrstöSu til bú-
skaparhátta útþenslu?
Nehru: — ASeins meS
naumindum. Þér minntust á
.búskaparhátta útþenslu*. —
Hún er nú ofarlega á baugi.
Og þessum orðum eru gefn-
ar ýmsar merkingar. En í
landi sem okkar felst í þeim
sú grundvallarmerking, aS
á rekstri iSnaSar og land-
búnaSar sé haldið svo, aS
báðir atvinnuvegirnir séu í
vexti. — Þannig er um aÖ
ræða atvinnuvegi, sem sjálf
ir standa undir sér, færa út
kvíarnar og betrumbæta sig.
MeS öSrum hætti kemst
landiS ekki á braut efnahags
legra framfara. Um einangr-
un frá öðrum löndum yrSi
þó ekki aS ræSa; viS mun-
um kaupa frá öðrum lönd-
um og selja til annarra
landa; þiggja af þeim hjálp
og jafnvel veita þeim. I
stórum dráttum verSur það
þó haft fyrir satt, aS við
ættum hægar meS aS ná
marki okkar, ef viS byggj
um viS hagkerfi, sem væri
sjálfu sér nægt.
BlaðamaSurinn: — Vand
inn virSist vera sá, aS efna
hagslegar framfarir hérlend-
is eru ekki nægilega hrað-
stígar, jafnvel þótt viS mið
um ekki viS annaS en þær
vonir, sem viS höfSum gert
okkur um þær.
Nehru: — Satt er þaS.
Því miSur, sjáið þér til, virS
ist þaS vera lífslögmál, að
þeim, sem þegar hefur verið
gefiS, skuli meira gefiS.
BlaSamaSurinn: — Ef
mér leyfist aS taka fram í
fyrir ySur. — Gengur þaS
ekki í berhögg við sósíalísk
ar þjóSfélagshugmyndir, að
misskipting auSs, jafnt í bæj
um sem til sveita, skuli hafa
farið vaxandi síSan 1947?
Hvernig réttlætiS þér þessa
mótsögn viS sósíalismann?
Nehru: — Eg réttlæti
hana ekki. Né heldur get ég
fallizt á þá afdráttarlausu
alhæfingu. Misskipting auSs
ins er mikil. Sums staSar, til
dæmis í bæjunum, sem þér
hafiS búiS í, hefur hún á-
gerzt, en víðast hvéir ann-
ars staðar hefur úr henni
dregiS. Sumir hinna auSugu
kunna aS hafa auðgast enn
á iSnvæSingunni og því, er
henni fylgir. En lífskjör
hinna fátæku, verkamanna
og bænda, hafa einnig batn
aS.
Þegar ég minnist á þaS
lífslögmál, aS þeim, sem
þegar hefur veriS gefið,
skuli meira gefið, var ég í
þann veginn aS víkja orSum
að auSugum löndum annars
vegar og landi okkar hins
vegar. Lítum nú á vandann
af öSrum sjónarhóli. ViS
Indverjar höfum lagt hart
aS okkur undanfarinn ára-
tug. Samt sem áSur hefur
hagvöxturinn hérlendis ver-
ið hægari en í þeim löndum,
sem eru komin á það þró-
unarstig, aS atvinnulegar
framfarir bera hverja aÖra
framaviS. Jafnvel þótt þau
leggi ekki hart aS sér, vex
þeim fiskur um hrygg,
vegna þess aS efnahagsleg
framvinda þeirra sækir
þrótt í eigin barm. Rúss-
neska hagkerfið til dæmis
er komiS á þetta þróunas-
stig. ÞaS berst áfram, vejlM
þess aS þaS komst á skriS
KYRRSTADA 06 FRAMFARIR
Frjáls þjóð — Fimratudagur 12. deseraber 1968.