Frjáls þjóð - 19.12.1968, Blaðsíða 5

Þegar kjarnorkusprengjan féll á Hiroshíma
Það vakti skelfingu og
óhug um alla heimsbyggð-
ina, þegar þau tíðindi spurð
ust, að Bandaríkjamenn
hefðu varpað kjarnorku-
sprengju á borgina Hiros-
hima í Japan 1945 og hinn
gífurlegi eyðingarmáttur
sprengjunnar kom í ljós.
Einn eftirminnilegasti harm-
leikur sögunnar hófst —
fómarlömb geislunar frá
sprengjunni komu til sögunn
ar. Tæplega 100 þúsund
manns eru í þeim hópi,
sem verður að taka út kval-
ir enn þann dag í dag vegna
þessa.
Þeir, sem heimsækja Hi-
roshima í dag, en þeir eru
margir — um 2 milljónir
Japana árlega og tæplega
100 þúsund erlendir fercSa-
menn — verSa undrandi,
þegar þeir kynnast þessari
nýtízkulegu og velbyggSu
borg, iðandi af lífi og starfi.
Þeir komast að raun um aS
borgarbúar virSast lifa eftir
kenningunni: „Njóttu lífsins
meSan þú getur því á morg
un verSur þú dauður“. En
sé betur gáS aS fær ferða-
maSurinn tækifæri til aS
komast í beina snertingu
viS þá atburði, er gerSust
hmn 6. ágúst 1945. Hann
heimsækir hið svonefnda
„kjarnorkusprengjusjúkra-
Ws“, þar sem hinir sjúku
dvelja, og hann fer í minja-
safniS, en þar eru myndir
frá hinum skelfilega tíma,
er sýna fólkiS sjálft og borg
ina, eins og það leit út eftir
aS sprengjan féll. Utan við
ÁstandiS í áfengismálum
hefur fariS versnandi síð-
ustu ár hér á landi. Þetta er
ekfei óeðlílegt, þegar þess er
gætt aS neyzlan á mann miS
að viS 100% áfengi hefur
aukizt frá árinu 1961, er
hún var 1.61 lítri, til 1967,
en þá var hún 2.38 lítrar á
mann. Nemur þessi aukning
hvorki meira né minna en
48% á þessu tímabih. Á-
ætlaS er aS árið 1966 hafi
tala algerra áfengissjúklinga
og ofdrykkjumanna verið
um 2300 og konur eru
10% af þeim fjölda. Þrátt
fyrir þetta mikla alvörumál
og löggjöf um meSferS
drykkjusjúkra, hefur verið
takmarkaS hvað hægt hefur
veriS aS hlynna aS þessu
fólki. — Talið er að um
minjasafnið er „Friðarins
minjagarSur". Þar er m. a.
komiS fyrir minnismerki um
börnin, er létu HfiS, urðu
fórnarlömb villimennskunn-
ar. Á miSsvæði garSsins eru
varSveittar rústir sýningar-
hallar, er eyðilagðist þegar
sprengjan féll. Þar er stein-
bogi — minningarbogi —
sem rituS eru á nöfn tæp-
lega 60 þúsund manna, er
létu lífiS.
Yfirlæknir á „Kjarnorku-
sprengjusjúkrahúsinu“ í dag
er einn af þeim borgarbúum
sem sluppu frá þessum 6-
sköpum, enda þótt þeir hafi
veriS í borginni, þegar
sprengjan sprakk. Dr. Fu-
mio Shigeto, en svo heitir
læknirinn, var staddur á
járnbrautarstöSinni, þegar
sprengingin varS, og grófst
hann undir rústum hennar.
Læknirinn komst þó við ill-
an leik úr rústunum og hraS
aSi sér áleiðis til RauSa-
Kross sjúkrahússins, en þ/ar
var hann yfirlæknir. Hann
gerSi sér þá enga grein fyrir
því, sem raunverulega hafði
gerzt, þ. e. að atomsprengja
hefSi‘sþrungiS. Hann uggSi
ekkert aS sér í sambandi viS
geislun af völdum spreng-
ingarinnar. Fengu því allir
með brunasár venjulega
meSferS gegn slíku. Sjúkra-
hús Ruða-Krossins var í rúst
um, þó var röntgen-stofa
sjúkrahússins aS einhverju
leyti uppistandandi, en þar
komst læknirinn aS því, að
kjarnorkusprengju hafði ver
iS varpaS á borgina, því aS
70—80% hjónaskilnaðar-
mála eigi rætur aS rekja tíl
áfengisneyzlu.
Ofannefndar upplýsingar
komu fram í erindi er séra
Kristinn Stefánsson, áfengis
varnarráSunautur flutti fyrir
skömmu á aSalfundi Lands-
sambandsins gegn áfengis-
bölinu. Þar voru rædd ýmis
máh er varSa samtökin og
starfsemi þeirra. Sambandið
hefur beitt sér fyrir erinda-
flutningi í útvarp og skrif í
blöð um áfengismál og fyrir
forgöngu þess hefur bind-
indisdagsins veriS minnzt
víSa um land, en hann er
í október ár hvert.
Þetta var 8. þing lands-
sambandsins. Ríkti þar mik-
ill einhugur fyrir því aS
myndaplöturnar voiri svart-
ar.
Hiroshima náSi yfir 33
milljónir fermetra lands og
eySileggingin af völdum
sprengjunnar tók til 31 millj
ón fermetra. Þrýstingurinn
frá sprengingunni og hitinn
eyðilagSi rúmlega 60 þús-
und byggingar, vatnsveitu-
kerfi borgarinnar, raforku-
ver hennar, skóla og aSrar
opinberar byggingar. Á-
standið var‘hræSilegt. Um
I 50 þúsund manns létu lífið
eSa slösuðust aS meira eSa
minna leyti.
Og hvernig er nú ástand-
ið í dag í Hiroshima hjá
öllu því fólki, sem lenti
í hinum ægilegu atburSum?
Opinberir aðilar hafa veitt
öllum, sem bera menjar
vegna kjarnorkusprenging-
arinnar, sérstakt skírteini,
sem veitir þeim rétt til ó-
hér á landi
leita sem áhrifaríkastra
leiSa til að draga úr áfengis
bölinu. Þingið gerSi ýmsar
samþykktir. Þar er m. a.
skoraS á heilbrigSisstjórn-
ina aS framfylgja lögum um
meSferð ölvaðra manna og
drykkjusjúkra, en til þess
skortir mjög fé og aukiS
sjúkrahúsrými. SkoraS er á
opinbera aSila að hætta á-
fengisveitingum í samkvæm
um sínum. Því er beint til
dómsmálaráSherra og lög-
regluyfirvalda aS herða lög-
gæzlu á samkomum og auka
eftirlit meS vínveitingahús-
um.
FormaSur Landssam-
bandsins gegn áfengisbölinu
er Páll V Daníelsson, for-
stjóri í HafnarfirSi.
keypis læknismeSferðar.
Þessir sjúklingar nefnast „hi
bakusha“ er þýðir: Þeir sem
lifa og þjást. Þessir skírtein
ishafar eru nú um 93 þús-
und talsins og í þeim hópi
eru 67 þúsund, er urSu fyrir
geislun innan 3 kílómetra
radíusar frá þeim staS, er
sprengjan sprakk á.
Allir „hibakusha" líða
meira og minna, eins og fyrr
segir, bæSi andlega og lík-
amlega. Margir þjást af
þunglyndi vegna fötlunar,
sem þeir hafa orSiS fyrir.
VitaS er aS þeir, sem hafa
orðiS fyrir geislun eru veik-
ari til líkamlegrar vinnu.
Og þeir lifa í sífelldum ótta
vegna óvissu um örlög sín.
Ýms sjúkdómseinkenni af
völdum geislunar hafa kom
ið fram, sum fljótlega, önn-
ur mörgum árum seinna, t.
d. blóSkrabbi.
Þá er ótaliS þaS, sem á-
hrif geislunar kynnu aS hafa
á ættgengnina. Hvað um
börn þeirra, sem orSiS hafa
fyrir geislun? Rannsóknir
hafa leitt í ljós, aS konur,
Ráðherrar og aðrir ráðandi
menn, svo sem bankastjórar,
brýna nú ákaft fyrir þjóðinni,
að nú þurfi hver og einn að
spara, herða sultarólina og
gjalda fyrir þá góðu daga,
sem liðnir eru. Og víst hefur
hinn almenni launþegi þegar
fyrir löngu orðið við þessum
áskorunum — honum er
reyndar nauðugur einn kost-
ur, svo mjög sem þrengdur
hefur verið hans hagur á und-
anförnum missirum. En í dag
spyr fólk um allt land: Hvað
g^ra þeir, sem stýra málum
lands og þjóðar, til að ganga
á undan og sýna fordæmi? —
Hafa þeir hert sína sultaról
eða lagt niður lifnaðarhætti,
sem ekki eiga við á erfiðum
tímum? Eftir höfðinu dansa
limirnir er sagt, og svo sann-
arlega er margt í fari ráða-
manna okkar, sem á auga-
bragði má sjá að fella má nið
ur án hins minnsta tjóns fyrir
land eða lýð. Þeir ráðherrar,
hagspekingar og bankastjórar,
sem tala mæðulega um það á
hverjum degi ársins, að það
sé erfitt fyrir svo smáa þjóð
að búa í svo stóru landi, sýn-
ast engan veginn hugsa þann-
ig þegar þeir eru að ákyeða
sjálfum sér hlunnindi eða fríð
sem gengu meS börn þegar
geislunin átti sér staS,
fæddu sumar andvana börn
eSa vansköpuð börn og van
gefin. Menn, sem urðu fyrir
geislun, eignast óvenjufáar
stúlkur, meSan konur, sem
líkt er ástatt fyrir, eignast
óvenjufáa drengi.
Rannsóknir á þessu sviSi
í Hiroshima hafa vakið
mikla athygli víSa um heim.
Dr. Fumio Shigeto hefur
flutt fyrirlestra um þessi efni
á alþjóðlegum læknaráS-
stefnum og auk þess skýrt
frá þessum hræSilegu staS-
reyndum á ferSalögum sín-
um til annarra landa.
Víst er, aS atburðurinn í
Hiroshima fyrir 23 árum
vakti fólk um allan heim til
umhugsunar um ægimátt víg
búnaSarbrjálæðisins. Hing-
aS og ekki lengra! Og sann
leikurinn er sá, aS almenn-
ingur um allan heim fordæm
ir vígbúnaðarstefnuna, meS
vetnissprengjum og öSrum
drápsvopnum hennar. Fólk
gerir sér þess fulla grein, aS
atburSurinn í Hiroshima var
og er, eins og önnur hliS-
stæS herverk á seinni árum,
bein ögrun við mannkyniS.
indi. Svo lítið dæmi sé nefnt
telja þeir sér m. a. nauðsyn-
legt að hafa bíl, kostaðan af
almannafé, að verðmæti 1—2
milljónir króna, til eigin ráð-
stöfunar með einkabílstjóra,
sem jafnframt er heimilis-
þjónn til hvers konar sendi-
ferða. Þetta er hlutur, sem
kotríkið Svíþjóð telur sig ekki
hafa efni á. Seðlabankastjóri,
sem talar um kröfuhörku
launastétta á erfiðum tímum,
sér enga ástæðu til að draga
úr brjálæðislegum bygginga-
áætlunum sjúks og útþanins
bankakerfis, heldur gengur á
undan í óhófinu með því aS
ráða tug arkitekta til að teikna
skrauthýsi yfir bankastofnun,
sem ekki var til fyrir einum
áratug, en telur nú, á annað
hundrað starfsmanna. Þannig
mætti lengi telja upp dæmi
þess, hvernig hinir alvöru-
þrungnu landsfeður hundsa
sín eigin boðorð en ENGIN
dæmi finnast þess að þeir
virði þau. Væri nú ekki ráð, að
þeir sýndu í verki, að þeim sé
alvara með tali sínu um erfiða
tíma, því éRa geta þeir einskis
annars vænzt en að aðrir virði
orð þeirra jafn lítils og þeir
sjálfir.
2300 ofdrykkjumenn
(Heimild: Familien).
eh.
Hvar eru þeirra fordæmi ?
Frjáls þjóð — Flmmtudagur 19. desember 1968.
5