Vikublaðið - 29.07.1994, Blaðsíða 3

VIKUBLAÐIÐ 29. JÚLI1994
FjArmagnið
3
Samdráttur hjá einstaklingum á hinum innlenda fasteignamarkaði en
Milljarður í húsakaup erlendis
„íslendingabyggðir“ hafa á síðustu árum verið að rísa á
sólarströndum Spánar og í Orlando á Florida. Með
minnkandi gjaldeyrishömlum hafa fjölmargir einstak-
lingar keypt sér fasteignir erlendis, alls fyrir tæpan millj-
arð á nokkrum árum. Eru þá aðeins talin þau húsakaup
þar sem kaupendumir hafa þurft á gjaldeyrisyfirfærslu
Seðlabankans að halda. Dæmi um misbrest á tilkynn-
ingaskyldu eru þær 11 íbúðir á Spáni sem Olafur Laufdal
greindi þrotabústjóra ekki frá.
/
slendingar eiga a.m.k. 232 íbúðir
og fasteignir í útlöndum, sem all-
flestar hafa verið keyptar frá 1991.
Kaupverð þessara fasteigna er að lág-
marki um 976 milljónir króna, en oft
kemur aðeins hluti kaupverðs fram í
gögnum gjaldeyriseftirlits Seðlabank-
ans. Að auki eru ekki inn í þessum
gögnum fasteignir sem Islendingar
kaupa án milligöngu eða atbeina hér-
lendra stofhana, né heldur eru hér um
að ræða fasteignir fyrirtækja með
rekstur erlendis eða opinberra aðila á
borð við sendiráða.
Spánn: 48 fermetra íbúð á
2,7 milljónir króna
Fjárfestdng íslendinga í fasteignum
erlendis náði hámarki árið 1991 þegar
keypt var fyrir rúmar 220 milljónir,
reiknað á meðalgengi þess árs. Arið
1992 dróst svo fjárfesting saman um
rúmlega 30 prósent er fjárfest var fyr-
ir tæplega 150 milljónir króna. Arið
1993 jukust kaupin á ný þegar 29 fast-
eignir voru keyptar fyrir samtals um
188 milljónir króna á gengi í lok þess
árs. Sem fyrr segir eru þessar tölur
ekki tæmandi, því í nokkrum tilfellum
hafa kaupsamningar ekki borist og
kemur þá aðeins fram sú greiðsla sem
innt hefur verið af hendi, stundum að-
eins lág innborgun. A fyrri hluta þessa
árs gefa gögn Seðlabankans vísbend-
ingar um kaup á 14 fasteignum fyrir
um 45 til 50 milljónir króna, en í að
minnsta kosti 5 tilfellum vantar heild-
arverð eignanna.
Fasteignirnar sem keyptar eru fyr-
irfinnast í 17 löndum, en tvö lönd hafa
algera sérstöðu. Tæplega 80 prósent
fasteignanna eru á Spáni og í Banda-
ríkjunum (einkum í Florida og þá sér-
staklega í Orlando). Af 232 fasteign-
um eru minnst 131 eða 57 prósent á
Spáni. Kaupverð þessara fasteigna er
með áðurgreindum fyrirvörum skráð
nálægt 350 milljónum króna. Það
þýðir að meðaltalsverð er um 2,7
Húsakaup
Islendinga
erlendis
Lönd: Upphæð: Fjöldi:
Spánn 349.068.116 133
Bandaríkin 357.849.900 45
Austurríki 4.781.600 1
Bretland 84.209.340 7
Danmörk 44.544.737 11
Frakkland 14.461.938 5
Holland 1.890.139 1
Belgía 1.150.000 1
Kanada 277.900 1
Kanaríeyjar 2.543.170 1
Kýpur 4.993.253 2
Luxemburg 8.114.400 1
Noregur 17.222.825 5
Portúgal 61.732.720 9
Svíþjóð 18.389.280 5
Tékkland 1.260.300 1
Tyrkland 3.990.950 1
Ótiltekið 2
Samtals 976.480.600 232
milljónir króna á hverja fasteign.
Kaupin á Spáni virðast eingöngu vera
bundin við sumardvalarstaði í minni
kantinum eða af svipaðri stærð og ger-
ist með sumarhús hér á landi. Þetta
eru hús allt ffá 30 fermetrum upp í 70
fermetra, en meðaltalið liggur í
námunda við 48 fermetra.
Florida: 162 fermetra hús
á 8 milljónir króna
Um 45 íbúðir eða 19,5 prósent eru
skráðar í Bandaríkjunum, fyrst og
fremst í Florida-fylki, þar s.eni nálægt
36 íbúðanna eru. Hér er um öllu dýr-
ari fasteignir að ræða því kaupverð
þeirra er skráð um 360 milljónir
króna. Hver fasteign kostar með öðr-
um orðum að meðaltali um 8 milljón-
ir króna. Hér er um að ræða mun
stærri fasteignir en á Spáni, á bilinu
115 til 200 fermetrar og liggur meðal-
talið í námunda við 162 fermetra.
Fasteignirnar í Bandaríkjunum eru
því nálægt þrefalt stærri og dýrari en á
Spáni.
I þriðja sæti er Danmörk með 11 í-
búðir og þar hefur hver fasteign kost-
að um 4 milljónir að meðaltali. 9 þess-
ara fasteigna eru í Portúgal, 6 í Bret-
landi, 5 í Svíþjóð, 5 í Noregi og 5 í
Frakklandi.
A Spáni hafa þróast nokkurs konar
nýlendur Islendinga í þessu sambandi,
þar sem kaupendur hafa gjarnan vilja
fá sumarhús sem eru í námunda við
hús annarra Islendinga. Svipað rná
segja um ákveðin hverfi í Orlando á
Florida.
Þess má geta að búast má við því að
kaup Islendinga á fasteignum erlendis
aukist með breyttum reglum. Með á-
kvörðun Seðlabankans um kaup á
fasteignum erlendis, sem öðlaðist
gildi 1. september 1990, var innlend-
um aðilum heimilt að kaupa fasteignir
erlendis. Kaupverð mátti í fyrstu ekki
vera hærra en 3,75 milljónir króna.
Fjárhæðarmörkin voru hækkuð 1. jan-
úar 1992 ogfelldniður 1. janúar 1993.
Seðlabankinn kannar
gjaldeyrisyfirfærslu fram-
hjá kerfinu
Af þessum 232 fasteignum Islend-
inga erlendis eru engar sem tilheyra
opinberum aðilum á borð við sendi-
ráð; eigendur þessara fasteigna eru
fyrst og ffemst einstaklingar með lög-
heimili hérlendis, en eiimig einstaka
fyrirtæki eða félög. Þarna er ekki að
finna fasteignir sem menn kaupa án
atbeina íslenskra gjaldeyrisyfirvalda
með einum eða öðrum hætti. I því
sambandi minnast menn vafalaust
þess að við meðferð á þrotabúi Olafs
Laufdals veitingamanns komu í ljós
alls 11 íbúðir á hans nafni og eigin-
konu hans, sem ekki fundust á skrám
hérlendis. Vikublaðinu er kunnugt
um að Seðlabankinn rnuni rannsaka
með hvaða hætti kaup á þessum fast-
eignum gátu átt sér stað án þess að
það kæmi ffam hérlendis, þ.e. með
hvaða hætti yfirfærsla á gjaldeyri fór
ffam.
Það skal undirstrikað að í þessari
umfjöllun er ekki um að ræða húsa-
Nokkur
dæmi af
húsakaup-
unum
26. apríl síðastliðinn var tilkynnt
um kaup á 45 fermetra íbúð í
raðhúsi á Torrevieja á Spáni fyr-
ir 3,35 milljónir peseta eða á nú-
verandi gengi um 1,8 milljónir
króna.
23. apríl síðastliðinn var skrifað
undir kaupsamning þar sem ís-
lendingur kaupir 170 fermetra
einbýlishús í Florida og kaup-
verðið tilkynnt 97.500 dollarar
eða um 6,7 milljónir króna.
22. apríl síðastliðinn var skrifað
undir kaupsamning, þar sem ís-
lendingur kaupir 120 fermetra
einbýlishús í Surrey á Englandi
fyrir 170 þúsund pund eða um 18
milljónir króna.
1. júrtí í fyrra var skrifað undir
kaupsamning þar sem íslending-
ur kaupir 200 fermetra einbýlis-
hús í Florida á 230 þúsund doll-
ara eða nálægt 16 milljónir
króna.
30. júlí í fyrra var tilkynnt um
kaup á íbúð á Kýpur og kaup-
verð sagt tæplega 25 þúsund
dollarar eða um 1,7 milljónir
króna.
31. mars í fyrra var skrifað undir
kaupsamning á 72 fermetra íbúð
á Torrevieja fyrir 7 milljónir pes-
eta eða um 3,7 milljónir króna.
5. mars ( fyrra var skrifað undir
kaupsamning á 100 fermetra
íbúð í London sem kostaði
hvorki meira né minna en 293
þúsund pund, eða á núverandi
gengi um 31 milljónir króna.
1. desember 1992 var skrifað
undir kaupsamning á 60 fer-
metra raðhúsaíbúð í Los Angel-
es og þótt íbúðin sé lítil kostaði
hún 260 þúsund dollara eða yfir
25 milljónir króna.
14. september 1992 var tilkynnt
um kaup á 80 fermetra íbúð í
Kusadasi í Tyrklandi og kaup-
verðið sagt 95 þúsund þýsk
mörk eða yfir 4 milljónir króna.
kaup íslendinga sem skráð hafa lög-
heimili sitt erlendis. Þá er ástæða til
að undirstrika að öll þau húsakaup
sem hér er fjallað um eru samkvæmt
settum lögum og reglum og því á eng-
an hátt tortryggileg. Dæmið af Olafi
Laufdal er af hinu gagnstæða.
Minni kaup á sumarhús-
um hér og meiri kröfur
Hér á Islandi hefur verið deyfð í
fasteignakaupum og íbúðarbygging-
uin allt frá 1991. Fyrir utan efhahags-
samdrátt og kaupmáttarrýrnun má
ekki síður rekja samdráttinn í fast-
eignakaupum tíl þess er stjórnvöld á-
kváðu að lækka þakið á húsbréfum úr
9,6 milljónum í 5 milljónir, en það dró
verulega úr kaupum á stærri eignum.
Hér verður ekkert fullyrt uin hugsan-
leg tengsl rnilli fasteignakaupa erlend-
is og samdráttar hérlendis, þau eru
sjálfsagt ekki mikil samanborið við
aðra áhrifaþættí. Hins vegar hafa við-
skiptí með sumarhús hérlendis breyst.
„Það er ýmislegt sem segir mér að
með minnkandi hömlum hafi menn í
frekara mæli en áður fjárfest í sumar-
húsum erlendis en á Islandi. Fólk ger-
ir nú mun meiri kröfur en áður varð-
andi staðsetningu á sumarhúsunum
og hvað húsunum fylgir; það t.d. selst
varla sumarhús hér nema tryggt sé að
því fylgi nægt heitt vatn og rafmagn.
Frá því þessar hömlur minnkuðu á
fjárfestíngu erlendis hefur ekki verið
sama efrirspurnin efrir sumarhúsum
hér á landi. Sem segir mér að fólk hafi
frekar flutt peningana út og keypt er-
lendis,“ segir Jón Guðmundsson í
Fasteignamarkaðinum, formaður Fé-
lags íslenskra fasteignasala.
Ekki er vitað tíl þess að eigendur
fasteigna erlendis, t.d. eigendur sum-
arhúsa, hafi myndað með sér félags-
skap. En talsmaður Sambands félaga
sumarhússeigenda hér á landi, Krist-
ján Jóhannsson, er ekld hissa á því að
margir kaupi sumarhús erlendis.
Sumarhusamál hér heima
í graut
„Ég veit svo sem ekkert um sumar-
hús erlendis, en hitt veit ég að málefhi
sumarhúsaeigenda hérlendis eru í ein-
um graut og er óskaplegt til þess að
hugsa hvernig að þeim málum er stað-
ið. Við búum við vitlausar reglur og
afskiptalaus sveitarfélög. Það ætla allir
landeigendur að græða á því að búta
sundur lönd sín til að selja sumarhúsa-
lóðir og sveitarfélögin ætla að græða á
fólkinu með óheyrilegum gjöldum, án
Einbýlishús á
Florída, nokkuð
dæmigert fyrír þau
hús sem íslending-
ar hafa verið að
kaupa þar.
þess að veita viðunandi þjónustu á
mótí,“ segir Kristján.
Kristján var fyrir hönd sambandsins
í nefnd á vegum félagsmálaráðuneyt-
isins sem skoðaði tekjustofnamál,
skipulagsmál og réttindi og skyldur
varðandi sumarhús og skilaði nefndin
skýrslu fyrir nokkru, en Kristján neit-
aði að skrifa undir álit nefndarinnar.
„Þar var kveðið á um að sveitarfélögin
hefðu heimild til að veita þjónustu. Ég
vildi auðvitað að þeim væri það skylt.
Það væri hægt að hafa langt mál um
það andstreymi sem sumarhúsaeig-
endur á íslandi búa við, yfirvöld vinna
öll gegn hagsmunum þessa fólks,“
segir Kristján.
Ofangreind kaup Islendinga á fast-
eignum erlendis eru í sainræmi við
aðrar fjárfestingar landsmanna er-
lendis, sem Vikublaðið sagði ffá í síð-
ustu viku.
Milljarðar í verðbréf og
hlutabréf erlendis
Seðlabankinn hefur upplýst að
fyrstu 5 mánuði ársins hafi hrein kaup
innlendra aðila á verðbréfum sem gef-
in hafa verið út erlendis numið nær 5
inilljörðum króna. Kaupin þetta tíma-
bilið voru reyndar 5,8 milljarðar, en
bréf upp á 1 milljarð voru seld á mótí.
Rúmur þriðjungur voru skuldabréf
útgefin af erlendum aðilum í erlendri
mynt, en þau voru keypt nettó fyrir
1,7 milljarð króna.
Þessu tíl viðbótar má bæta því við
að nettókaup Islendinga á hlutafé er-
lendis fer vaxandi. A árinu 1992 voru
nettókaupin uin 140 milljónir króna,
en nýrri upplýsingar eru enn ekki fyr-
irliggjandi hjá Seðlabankanum. Er þó
af nógu að taka, því í árslok töldust
fjárfesringareignir íslendinga í at-
vinnurekstri erlendis vera tæplega 6,8
milljarðar, þar af 2,8 milljarðar í eigin
fé. Stærstí hlutí fjárfestíngareigna ís-
lendinga erlendis liggja í sjávarútvegs-
fyrirtækjum eða 6 milljarðar. Um 75
prósent þessara fjárfesringa hafa átt
sér stað í Bandaríkjunum.
Friðrik Þór Guðmundsson