Vikublaðið - 19.08.1994, Síða 1

111 varnar
velferðinni
Þó íslendingar hafi enn svig-
rúm í skattakerfinu til að styrkja
velferðarkerfið kemur að því að
það þarf að hugsa upp á nýtt.
Bls. 3
Konur á krossgötum
Kvennalistinn hefur 11 ára
þingsetu að baki án sem í
ríkisstjórn. Hver er árangurinn
eftir flutning hundruða þing-
mála? Hvað einkennir þessi
þingmál? BIs. 4-5
Guðbergur til
Vikublaðsins
Guðbergur Bergsson hefur
gerst fastur pistlahöfundur hjá
Vikublaðinu og nú birtist sá
fyrsti þar sem hann spyr um
siðleysi fjölmiðlakónga. Bls. 8
32. tbl. 3. árg.
19. ágúst 1994
Ritstjóm og
afgreiðsla:
sími 17500
250 kr.
Skuldum milljón á
mann í útlöndum
Skuldum 267 milljarða erlendis. Skuldir sem hlutfall af landsframleiðslu
62,8%. íslandsmet slegið í greiðslubyrði sem hlutfall af útflutningsverðmæti
Islenskir aðilar, hið opinbera,
lánastofnanir og einkaaðilar,
skulduðu í júnílok alls 267
milljarða króna í útlöndum eða
sem svarar rúmri milljón króna á
hvem mann og þá fjórar milljónir á
hverja fjögurra manna fjölskyldu.
Samkvæmt upplýsingum Seðla-
bankans vom erlendar langtíma-
skuldir 62,8 prósent af landsfram-
leiðslu um síðustu áramót og er
það Islandsmet. Enn fremur kemur
í ljós að um áramótin var greiðslu-
byrði af afborgunum og vöxtum er-
lendra langtímalána sem svarar
27,6 prósent af útflutningsverð-
mæti, sem einnig er Islandsmet.
41 milUarðar
í töpuoum
kröium
Asíðustu níu ámm, 1985-1993,
vom 445 fyrirtæki tekin til
gjaldþrotaskipta og nú um mitt ár
var skiptum enn ólokið í 211 þeirra.
Þar af höfðu 47 þrotabú verið í
skiptuin í fiinm ár eða lengur.
Lýstar kröfur í þrotabú þessi voru
upp á 48,1 milljarða króna á núvirði
og hafði aðeins tekist að greiða 7,3
milljarða eða um 15 prósent lýstra
krafha. Algengast er að fyrirtækin
reynist eignalaus og að til úthlutunar
komi hjá fáum en stórum þrotabúum.
Algengast virðist að gjaldþrota fyr-
irtæki komi úr verslun og fjármála-
þjónustu annars vegar eða iðnaði hins
vegar. Stór gjaldþrot þekkjast þó í
flestum atvinnugreinum. A ofan-
greindu tímabili má sjá nokkur veru-
lega stór: Hafskip með lýstar kröfur
upp á 5.620 millj. á núvirði (þar af
greiddust 52%), Álafoss með 2.900
millj. (0,3% greiddust), fiskeldisfyrir-
tæki með 970 millj. (1,9%), vélsmiðja
með 963 millj. (0,8%), gististaður
með 840 millj. (66,5%), fésýslufyrir-
tæki með 813 rnillj. (12%), ffystihús
með 780 millj. (21%) og heildsala
með704millj. (1,7%).
Það skal þó tekið fram að erlendar
skuldir hafa lækkað að raunvirði ffá
því þær urðu mestar á þessu ári eða ff á
að var og er sjálfsagt mál að
senda varðskipið Oðinn til
Barentshafs til aðstoðar ís-
lenskum togurum. Jafnframt finnst
mér að það ætti að skoða hvemig
veita má skipunum þjónustu sem
Norðmenn hafa lokað fyrir og jafn-
vel eru olíufélögin í Noregi að loka
fyrir olíusölu vegna notkunar á
flottrollum. Það þarf að huga að
280 milljörðum, einkum vegna niður-
greiðslu láns í maí og lækkun doilar-
ans. Þá er á það að líta að á fyrri helm-
þeim málum. Aðalatriðið er að
ákvörðunin um að senda aðstoðar-
skip er fyrsta merkið um að stjóm-
völd séu loks að dröslast* til að
standa við bakið á útgerðarmönn-
um og sjómönnum okkar. Hér
gildir hið fomkveðna, að batnandi
manni er best að lifa, segir Stein-
grímur J. Sigfusson þingmaður og
varaformaður sjávarútvegsnefndar
þingsins við nýjustu tíðindum í
Smugu- og Svalbarðsdeilunum við
Noreg.
Oðinn fer óvopnaður til Barents-
hafs. Tilgangurinn sagður fyrst og
ffemst sá að aðstoða sjómenn, en að
forminu til er förin ótengd deilunum.
Reiknað er ineð að deilurnar fari með
einum hætti eða öðrunt fyrir Alþjóða-
dómstólinn.
Steingrímur segir að nú bíði menn
ineðal annars útkomu fundar útgerð-
armanna á Akureyri á miðvikudaginn
ing ársins var viðskiptjöfnuður við út-
lönd hagstæður um fjóra milljarða
nettó. Loks er vert að rifja upp að
kemur. „Þá hygg ég að komi fram að
menn muni halda áffam að veiða í
Smugunni og hvernig menn ætli að
láta reyna á réttarstöðuna á Svalbarðs-
svæðinu. Eg teldi hyggilegast að láta
taka skip að veiðurn þar og láta vísa
málinu til Alþjóðadómstólsins, frekar
en að vísa málinu þangað beint. Og þá
þarf að ákveða með hvaða hætd hægt
er að standa sameiginlega straum af
þeirn kostnaði sem fylgir, en til þess
eru margar leiðir mögulegar," segir
Steingrímur.
Hann bætti því við að áhersla norð-
manna væri að færast frá hinni laga-
legu hlið yfir í málflutnfng um
rányrkju. „Og við verðum sjálfir að
takmarka okkar sókn einhliða, sem er
besta svarið við talinu um rányrkju.
Við verðum að verja okkur með slíkri
stefhumótun, ef ekki ffá stjórnvöldum
þá frá útgerðarinönnum sjálfum,"
segir Steingrímur.
eignir íslendinga erlendis hafa aukist,
en eins og Vikublaðið hefur greint ffá
hafa kaup Islendinga á verðbréfum er-
lendis aukist til muna.
Skýrsla Ríkisendurskoðunar sýnir
að hallinn á ríkissjóði stefiiir í hið
minnsta 11 milljarða króna í ár. Um
leið eykst lánsfjárþörfin, einkum ef
ríkisstjórninni heldur áfram að mis-
takast í áformum sínum um niður-
skurð og sparnað. Og þetta ber að
skoða í ljósi þess að erfið fjárlög eru
framundan og ólíklegt að stjórnar-
flokkarnir eigi gott með að ná sam-
komulagi um fjárlög sem myndu
draga úr lánsfjárþörfinni.
Launa-
skrið
Friðriks
staðfest
Skýrsla Ríkisendurskoðunar
um ffamkvæmd fjárlaga
staðfestir á óyggjandi hátt mál-
flutning ASÍ um launaskrið hjá
opinberum starfsmönnum um-
fram launahækkanir á almenn-
um markaði. I skýrslunni kem-
ur fram að þótt ársverkum hafi
fækkað um 0,4% hjá ríkinu síð-
ustu tvö árín hafi launakostnað-
ur hækkað að raungildi um
rúmlega 3%.
Hjá Ríkisendurskoðun vantar
þó nýlegar hækkanir til m.a.
hjúkrunarfæðinga, meinatækna og
slölckviliðsmanna. Eins og í sam-
anburði ASl eru eingreiðslur
vegna efnahagsbata eða orlofsupp-
bætur til BHMR ekki inni í þess-
um tölum. Með þetta í huga stað-
festir skýrslan mjög náið fullyrð-
ingar ASI um að laun hjá opinber-
um starfsmönnum hafi hækkað
fimm til sex prósent umfram
launahækkun á almennum mark-
aði.
Hækkun á launakostnaði ríkis-
ins er af ýmsum ástæðum. Þær má
meðal annars rekja til starfsaldurs-
hækkana, endurröðunar í launa-
flokka, endunnats á störfuin og
breytinga á launatengdum gjöld-
um.
Alþýðubandalagið fundar fynip norðan
Aðalfimdur kjördæmisráðs Alþýðubandalagsins Norðurlandi
eystra verður laugardaginn 3. sept. á Raufarhöfh, í Hnitbjörgum.
Auk venjulegra aðalfundarstarfa verður fjallað urn útgáfumái og flokks-
starf, um undirbúning alþingiskosninga og áherslur Alþýðubandalagsins
og fleira. Gestur fundarins verður Árni Þór Sigurðsson borgarfulltrúi og
formaður kjördæmisráðs Alþýðubandalagsins í Reykjavík. Á laugardagseft-
irmiðdag verður farið í skoðunarferð um nágrenni Raufarhafnar og aust-
anverða Melrakkasléttu og um kvöldið verður skemmtun í boði heima-
manna. Á sunnudag verður róið til fiskjar ef veður leyfir.
Réttast að láta taka
skip að veiðum